Hydatellowate
 Trithuria submersa | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
hydatellowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Hydatellaceae U. Hamann New Zealand J. Bot. 14: 195. 22 Jun 1976, nom. cons. | |
Hydatellowate (Hydatellaceae Hamann) – rodzina roślin stanowiących jeden z bazowych kladów roślin okrytonasiennych[3]. Do rodziny należy jeden rodzaj Trithuria, obejmujący także gatunki wyodrębniane dawniej w rodzaj Hydatella[4]. Te niewielkie i proste w budowie rośliny występują w Australii, Tasmanii i Nowej Zelandii. W latach 90. XX wieku odkryto ich obecność także w zachodnich Indiach. Przez długi czas uważane były za blisko spokrewnione z trawami i turzycami. Dopiero w publikacji z marca 2007 r. w Nature ujawniono, że w istocie rośliny te stanowią żyjących współcześnie potomków jednego z najdawniejszych odgałęzień filogenetycznych roślin okrytonasiennych[5].
Odkrycie tego, że rodzina hydatellowatych jest bazalną dla grzybieniowców przedstawia w nowym świetle ewolucję najstarszych linii rozwojowych okrytonasiennych. Okazuje się bowiem, że wobec znacznych różnic (np. morfologicznych) w obrębie tej linii rozwojowej doszło w przeszłości do znacznego zróżnicowania organizmów i wykształcenia rozmaitych adaptacji do życia w środowisku wodnym.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]_(20402793025).jpg)
- Pokrój
- Rośliny wodne i bagienne (hydrofity i helofity)[6] rosnące w formie drobnych kępek. Zwykle jednoroczne, rzadziej byliny[7] o bardzo krótkiej łodydze[6][8]. Nagie poza występującymi w kątach liści drobnymi, choć wielokomórkowymi włoskami[7][8]. Korzenie liczne, nierozgałęzione[7][8]. Pędy często czerwono nabiegłe[8].
- Liście
- Skrętoległe[7], skupione w rozetę przyziemną[8], równowąskie[6] do nitkowatych[8], płaskie lub półokrągłe na przekroju[7], z pojedynczą wiązką przewodzącą, bez pochwy i języczka[8].
- Kwiaty
- Rośliny obupłciowe, zapylenie następuje za pośrednictwem wody lub w wyniku autogamii. Kwiaty mocno zredukowane, bez korony, zebrane w główkowate kwiatostany[6]. Kwiatostany są siedzące lub wyniesione na głąbiku i wsparte 1–4 parami błoniastych, nagich podsadek. Kwiatostany zawierają kwiaty męskie i żeńskie lub tylko kwiaty jednej płci. W kwiatostanach męskich jest od 4 do 10 kwiatów, w żeńskich – 8–20. Kwiaty pozbawione są okwiatu i przysadek. Kwiaty męskie zawierają pojedynczy pręcik. Jego główka jest równowąska lub eliptyczna, dwupylnikowa, połączona z nitką u dołu. Pylniki otwierają się bocznymi pęknięciami. Kwiaty żeńskie zawierają jednokomorową zalążnię z pojedynczym zalążkiem. Znamię jest siedzące, znajduje się na szczycie zalążni[8].
- Owoce
- Drobne i suche, niepękające lub otwierające się trzema klapami. Zawierają pojedyncze nasiono z drobnym zarodkiem i bez bielma, ale z zawierającym skrobię obielmem[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
System APG II z 2003 r., podobnie jak APG I z 1998 r. umieszczał rodzinę Hydatellaceae w obrębie rzędu wiechlinowców (Poales) należącego do jednoliściennych. Ponieważ w międzyczasie odkryto powiązania filogenetyczne tych roślin, w systemie z 2009 (APG III) rodzina umieszczona została już w obrębie grzybieniowców. Poniższy kladogram przedstawia pozycję rodziny na tle wczesnych dwuliściennych na podstawie APweb[2]:
| ← |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Reveala (1999)
Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa: Liliopsida Brongn., podklasa: komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd: Hydatellanae Takht. ex Reveal, rząd: Hydatellales Cronquist in Takht.[9]
- Pozycja w systemie Cronquista (1981)
Klasa: jednoliścienne, podklasa: Commelinidae, rząd: hydatellowce Hydatellales, rodzina hydatellowate Hydatellaceae.
- Podział systematyczny[10]
Rodzaj Trithuria J. D. Hooker, Fl. Tasmaniae 2: 78. 3 Mai 1858
- Trithuria austinensis D.D.Sokoloff, Remizowa, T.D.Macfarl. & Rudall
- Trithuria australis (Diels) D.D.Sokoloff, Remizowa, T.D.Macfarl. & Rudall
- Trithuria bibracteata Stapf ex D.A.Cooke
- Trithuria cookeana D.D.Sokoloff, Remizowa, T.D.Macfarl. & Rudall
- Trithuria cowieana D.D.Sokoloff, Remizowa, T.D.Macfarl. & Rudall
- Trithuria filamentosa Rodway
- Trithuria fitzgeraldii D.D.Sokoloff, I.Marques, T.D.Macfarl., Rudall & S.W.Graham
- Trithuria inconspicua Cheeseman
- Trithuria konkanensis S.R.Yadav & Janarth.
- Trithuria lanterna D.A.Cooke
- Trithuria occidentalis Benth.
- Trithuria polybracteata D.A.Cooke ex D.D.Sokoloff, Remizowa, T.D.Macfarl. & Rudall
- Trithuria submersa Hook.f.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
- ↑ Saarela i in. 2007. Hydatellaceae identified as a new branch near the base of the angiosperm phylogenetic tree. Nature 446, 312-315 (15 March 2007)
- ↑ Trithuria. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-03-11].
- ↑ D.D. Sokoloff i inni, Hydatellaceae: A historical review of systematics and ecology, „Rheedea”, 21 (2), 2011, s. 115-138.
- ↑ a b c d Hydatellaceae. W: L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, information retrieval.. [dostęp 2007-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-24)].
- ↑ a b c d e f David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 452, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f g h D.A. Cooke: Hydatellaceae. W: Alexander S. George (red.): Flora of Australia. Vol. 45. Canberra: Australian Government Publishing Service, 1987, s. 1-2.
- ↑ Crescent Bloom: Commelinidae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-06-07]. (ang.).
- ↑ Trithuria Hook.f.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens Kew. [dostęp 2022-08-17].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Botany Photo of the Day: Hydatellaceae. ubcbotanicalgarden.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-12)].
- UBC Botanical Garden and Centre for Plant Research: Information on the Hydatellaceae. ubcbotanicalgarden.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-20)].