Hipolit Wawelberg

Hipolit Wawelberg
Data i miejsce urodzenia	8 maja 1843 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	20 października 1901 ; Wiesbaden
Miejsce spoczynku	cmentarz żydowski; w Warszawie
Zawód, zajęcie	finansista
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hipolit Wawelberg (ur. 8 maja 1843^[a] w Warszawie, zm. 20 października 1901 w Wiesbaden)^[1]^[2]^[3] – polski finansista, działacz społeczny i gospodarczy oraz filantrop żydowskiego pochodzenia.

Życiorys

Absolwent Gimnazjum Realnego w Warszawie^[2] i Instytutu Agronomicznego w Warszawie^[4]. Brał udział w powstaniu styczniowym, po którym wyjechał, aby uniknąć represji, na studia w Akademii Handlowej w Berlinie.

Od 1864 roku był współwłaścicielem Domu Bankowego H. Wawelberg, założonego w 1847 roku przez jego ojca Henryka^[1]. Spółka posiadała filię w Petersburgu. Była to jedna z największych w tamtym czasie prywatnych instytucji finansowych^[1].

Współzałożyciel Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie (1875) i członek Rady Banku Handlowego w Warszawie (1890-1900)^[1]. W 1895 roku ufundował wraz ze swoim szwagrem Stanisławem Rotwandem Szkołę Mechaniczno-Techniczną H. Wawelberga i S. Rotwanda^[1].

Utworzył w 1898 r. Fundację Tanich Mieszkań dla warszawskich robotników im. Hipolita i Ludwiki Wawelbergów. Fundusze na ten cel dokonał w postaci darowizny w wysokości 300 tys. rubli z okazji pięćdziesiątej rocznicy założenia banku. Pozwoliło to na budowę mieszkań dla robotników na warszawskiej Woli w rejonie dzisiejszych ulic Wawelberga, Górczewskiej i Działdowskiej wchodzących w skład Kolonii Wawelberga oraz dla ubogiej inteligencji przy ulicy Ludwiki.

Współzałożyciel petersburskiego tygodnika „Kraj”. Wspierał druk tanich wydań dzieł literackich znanych pisarzy polskich, m.in. Henryka Sienkiewicza, Elizy Orzeszkowej i Bolesława Prusa. Przyczynił się do wydania pierwszego popularnego wydania dzieł Adama Mickiewicza, a później do budowy jego pomnika w Warszawie^[2].

Jego żoną była Ludwika Wawelberg (1852–1927) z domu Bersohn (Berson)^[5], pochodząca ze sławnej warszawskiej rodziny^[4]. Małżeństwo miało córkę i dwóch synów: Jadwigę Berson, Michała Wawelberga i Wacława Wawelberga^[6].

Pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 20, rząd 3)^[7]^[8].

Upamiętnienie

W 1928 jego imieniem nazwano ulicę na warszawskiej Woli^[9].

Prywatna Wyższa Szkoła Businessu i Administracji oraz Prywatne Liceum Ogólnokształcące nr 51 im. Hipolita Wawelberga, które pielęgnuje tradycje szkoły założonej przez H. Wawelberga.
21 maja 2017 roku powstał mural przedstawiający Hipolita i Ludwikę Wawelbergów, namalowany na ścianie garaży, znajdujących przy ulicy Górczewskiej 15 na terenie Kolonii Wawelberga; został namalowany w ramach 3. edycji Święta Kolonii Wawelberga^[10]^[11].

Galeria

Grób Hipolita Wawelberga...
...i jego żony Ludwiki na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie

Uwagi

↑ W niektórych źródłach (np. JewishEncyclopedia.com) oraz na nagrobku podany jest rok 1844.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Wielka Encyklopedia PWN. Tom 29. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 35. ISBN 83-01-14364-9.
↑ ^a ^b ^c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 940. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Hipolit Wawelberg (wspomnienie pośmiertne). „Kurjer Warszawski: dodatek poranny”. 291, s. 2, 1901-10-21.
↑ ^a ^b Wawelberg Hipolit [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-01-17] .
↑ YIVO, Wawelberg Hipolit [online], yivoencyclopedia.org [dostęp 2021-06-27] .
↑ Grób Wacława Wawelberga, Wirtualny Cmentarz [online], cemetery.jewish.org.pl [dostęp 2021-01-27] .
↑ Grób Hipolita Wawelberga w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 352. ISBN 83-86619-97X.
↑ Warszawa-murale pokaże Ci najciekawsze murale w mieście. Witold Górczyński [online] [dostęp 2021-02-03] (pol.).
↑ Wawelbergowie: pamięć w przestrzeni miasta – warsztaty muralowe dla dorosłych [online], www.polin.pl [dostęp 2021-02-03] .

Bibliografia

Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 24–25. ISBN 83-01-04304-0.

Linki zewnętrzne

Publikacja dotycząca Instytucji Tanich Mieszkań imienia Hipolita i Ludwiki małż. Wawelberg

[uwaga1-1] W niektórych źródłach (np. JewishEncyclopedia.com) oraz na nagrobku podany jest rok 1844.

[Encyklopedia-2] Wielka Encyklopedia PWN. Tom 29. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 35. ISBN 83-01-14364-9.

[Encyklopedia_Warszawy-s940-3] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 940. ISBN 83-01-08836-2.

[Hipolit_Wawelberg_wspomnienie-s2-4] Hipolit Wawelberg (wspomnienie pośmiertne). „Kurjer Warszawski: dodatek poranny”. 291, s. 2, 1901-10-21.

[:0-5] Wawelberg Hipolit [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-01-17] .

[6] YIVO, Wawelberg Hipolit [online], yivoencyclopedia.org [dostęp 2021-06-27] .

[Grób_Wacława_Wawelberga_Wirtualny-7] Grób Wacława Wawelberga, Wirtualny Cmentarz [online], cemetery.jewish.org.pl [dostęp 2021-01-27] .

[cemetery.jewish.org--8] Grób Hipolita Wawelberga w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.

[2003-s-9] Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.

[Handke1998-s352-10] Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 352. ISBN 83-86619-97X.

[Warszawa_murale_pokaże_Ci-11] Warszawa-murale pokaże Ci najciekawsze murale w mieście. Witold Górczyński [online] [dostęp 2021-02-03] (pol.).

[Wawelbergowie_pamięć_w_przestrzeni-12] Wawelbergowie: pamięć w przestrzeni miasta – warsztaty muralowe dla dorosłych [online], www.polin.pl [dostęp 2021-02-03] .

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]