Herb Bytomia
| |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Projektant |
Emil Döppler (na podstawie dawnej pieczęci) |
| Pierwsza wzmianka |
XIV wiek (pieczęć ławników) |
| Wprowadzony |
1886 r. |
Herb Bytomia – jeden z symboli Bytomia[1], podstawowy w promocji miasta[2].
Wygląd i symbolika
[edytuj | edytuj kod]Tarcza herbu jest dwudzielna w słup[3]. Po heraldycznie prawej stronie, na srebrnym polu, został przedstawiony górnik (gwarek[4]), skierowany w prawo, w czarnym stroju[5], z czarnym kilofem, którym kruszy czarną skałę[6]. Jest to nawiązanie do górniczego profilu gospodarki miasta, od czasów średniowiecznych wydobywano w nim rudę ołowiu i srebra[3].
Po lewej stronie herbu widnieje połowa złotego[5] orła[7] z herbu Piastów górnośląskich zwróconego w lewo[8] na błękitnym polu[5]. Kolory precyzuje Załącznik nr 2 do Statusu Miasta[1].
Herb Bytomia jest według praw heraldyki herbem nadwyrężonym, tzn. półorzeł jest zwrócony w lewą stronę heraldyczną (jest ona mniej zaszczytna)[9].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pieczęć ławników[10] z herbem zbliżonym do obecnego pochodzi z 1. połowy XIV wieku[11]. Tłok ten był w użyciu przeszło 300 lat[12]. Znana jest również pieczęć Bytomia z około 2. połowy XV wieku, gdzie na gotyckiej tarczy widnieje sam orzeł zwrócony w prawo[13]; zdaniem H. Saurmy, usunięcie gwarka z herbu mogło być związane z upadkiem górnictwa kruszcowego w rejonie Bytomia[4], według innej teorii wizerunek całego orła mógł wiązać się z pragnieniem zjednoczenia i chęcią powrotu do czasów dawnego dobrobytu mieszkańców za panowania Piastów bytomskich[14].
W Meyers Konversations-Lexikon z końca XIX wieku widnieje jeszcze inny herb Bytomia – przedstawiał czarnego orła zwróconego w prawo, pod którym znajdował się sierp[15].
W 1886 roku na wniosek rajcy Machy rada miejska przyjęła projekt zmiany herbu Bytomia. Emil Döppler z Berlina zaprojektował nową wersję herbu w oparciu o dawną pieczęć ławniczą[5].
W przeszłości herb Bytomia był udostajniany poprzez dodanie do niego korony muralis i postaci gryfów jako trzymaczy. W takiej formie był stosowany na dokumentach urzędowych, pocztówkach i przedmiotach codziennego użytku (np. kufle)[potrzebny przypis]. Obecnie udostojniony herb nie funkcjonuje w oficjalnym użyciu.
-
Herb sprzed 1886 roku -
Historycznie używany wielki herb Bytomia -
Przedwojenny herb Bytomia, używany do 1945 roku -
Herb Bytomia na ścianie fasady willi Georga Brüninga w Bytomiu, powyżej corona muralis -
Herb Bytomia na ścianie fasady budynku IV liceum ogólnokształcącego w Bytomiu, powyżej corona muralis (2018) -
Herb Bytomia na witrażu nad wejściem do zabytkowego budynku Urzędu Miejskiego w Bytomiu (2018) -
Herb Bytomia, fasada kamienicy, Rynek 24 w Bytomiu (2020)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Uchwała Nr XVII/255/03 Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia 17 grudnia 2003 r. w sprawie przyjęcia Statutu Miasta Bytomia (Dz. Urz. Woj. Śl. z 2019 r. Nr BRAK, poz. 6458)
- ↑ Radni zmienili logo. [w:] bytomski.pl [on-line]. 2015-10-13. [dostęp 2018-02-19].
- ↑ a b Małachowska 2013 ↓, s. 161.
- ↑ a b Małachowska 2013 ↓, s. 216.
- ↑ a b c d Wiesław Lipka: Historia herbu Bytomia. [w:] Energetyk-Elektronik [on-line]. 2012-04-21. [dostęp 2018-02-19].
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 160.
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 118.
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 226.
- ↑ J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2006
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 88.
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 270–271.
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 101.
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 274.
- ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 217.
- ↑ Meyers Konversationslexikon. T. 2. Leipzig: Bibliographisches Institut, 1885-1890, s. 849.
