Guja

Guja

wieś
Śluza Piaski na Kanale Mazurskim przy wsi Guja
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Węgorzewo
Liczba ludności (2011)	185
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	11-600
Tablice rejestracyjne	NWE
SIMC	0770979
Położenie na mapie Polski Guja
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Guja
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego Guja
Położenie na mapie gminy Węgorzewo Guja
54°15′52″N 21°35′44″E

Guja (niem. Gross Guja) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Węgorzewo.

Przysiółkiem wsi Guja jest Rydzówka Mała.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Guja jest wsią sołecką, do sołectwa należy także Nowa Guja.

Jaz walcowo-ruchowy przed śluzą.

Obok miejscowości Guja znajduje się jedyna dokończona śluza na Kanale Mazurskim. Dojazd do śluzy – od drogi Srokowo-Węgorzewo przez Węgielsztyn i dalej za wsią Guja. Do śluzy można dojechać też od Srokowa przez Karłowo. Jest to jedna z pięciu śluz na terenie Polski zbudowanych na kanale mającym niegdyś docelowo połączyć Wielkie Jeziora Mazurskie z Bałtykiem poprzez rzekę Pregołę.

Historia

Zaniedbany cmentarz ewangelicki we wsi Guja

W XIV w. znajdowała się tu strażnica krzyżacka, wybudowana w miejscu grudu Prusów. Zamek w roku 1370 spalony został przez Kiejstuta. Strażnica w 1384 była już odbudowana. W Gui istniał majątek ziemski, obejmujący 120 włók, wymieniony w dokumentach z 1403 r. W roku 1406 wielki mistrz krzyżacki Konrad V von Jungingen nadał tu 120 włók ziemi Mikołajowi Weiskop. Wieś lokowana była na prawie chełmińskim z obowiązkiem wystawiania czterech służb w lekkich zbrojach, z okresem 10 lat wolnizny. W roku 1436 gospodarzyli tu Maciej i Paweł. W 1469 Ludwig von Erlichshausen przekazał w spadku wieś braciom Hansowi i Anzelmowi vov Tettau. W 1540 r. we wsi było siedmiu wolnych chłopów na prawie chełmińskim, dziewięciu podległych dworowi i 22 zagrodników (nazwiska wskazują, że byli to Prusowie i polscy osadnicy z Mazowsza). Przed rokiem 1560 Walter Weiskop sprzedał majątek rodzinie von Hohendorf. W roku 1590 pomiary gruntów wykazały nadwyżkę 53 włók. Grunty te wykupili Hohendorfowie, Przyborowscy burgrabia Jan Rauter oraz 23 chłopów z Gui. Każda włokę sprzedano za 60 grzywien. Hohendorfowie majątek o kilka folwarków. XVI wieku Guja należała do parafii w Wegielsztynie. W XVII w. gospodarzyła tu rodzina Drygalskich, a w wydzielonym folwarku Nowa Guja i majątku Mała Guja rodzina Tyszków. Prawdopodobnie właśnie w wieku XVII nastąpił podział majątku na Wielką Guję (mieszkali tu Drygalscy) i Małą Guję, zwaną Szymanowizna (mieszkali tu Tyszkowie).

W roku 1710 na dżumę zmarło tu 161 osób, co stanowiło większość mieszkańców tej wsi.

Szkoła w Gui została założona w 1737 roku. W 1852 roku uczyło się w niej 81 dzieci. W roku 1935 było tu dwóch nauczycieli i 115 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę w Gui uruchomiono w 1947 r., w roku szkolnym 1966/67 była to szkoła ośmioklasowa.

W 1939 r. we wsi mieszkało 447 osób.

W roku 1966 Guja należała do gromady Węgielsztyn. W tym czasie do sołectwa Guje należały wsie: Dąbrówka Mała, Guja, Nowa Guja, Różewiec, Rydzówka Mała i Szymanowizna (Mała Guja).

Osoby związane z miejscowością

• Walter von Sanden, autor książek przyrodniczych, poświęconych ptakom wodnym krainy Wielkich Jezior Mazurskich

Bibliografia

• Andrzej Wakar i Bohdan Wilamowski, „Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu”, Pojezierze, Olsztyn, 1968 (str. 121 opis wsi, oraz inne informacje ze stron 8, 38, 104, 161, 233, 248, 269, 291).
• Jezioro Oświn i okolice, Monografia przyrodniczo-kulturowa, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 2005. ISBN 83-60247-19-6 (Str. 404-406 Nowa Guja)

Linki zewnętrzne

• Guja, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 906 .