Grizon
| Galictis | |||||
| Bell, 1826[1] | |||||
 Grizon mniejszy (G. cuja) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
grizon | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Viverra vittata von Schreber, 1776 | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
Grizon[14] (Galictis) – rodzaj ssaków z podrodziny Ictonychinae w obrębie rodziny łasicowatych (Mustelidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce od Meksyku po Argentynę[15][16][17].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 28–55 cm, długość ogona 12–19,3 cm; masa ciała 1–3,3 kg[16][18].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1826 roku angielski zoolog i herpetolog Thomas Bell w artykule poświęconym zoologii opublikowanym na łamach The Zoological journal[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) grizon większy (G. vittata).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Mustela: łac. mustela ‘łasica’, od zdrobnienia mus, muris ‘mysz’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mustela gujanensis Bechstein, 1799 (= Viverra vittata von Schreber, 1776).
- Galictis (Gallictis): gr. γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”; ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”[20].
- Grison i Grisonia: zlatynizowana zwyczajowa nazwa tego gatunku, od fr. gris ‘szary’; przyrostek zdrabniający -on[21]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Viverra vittata von Schreber, 1776.
- Gulo: łac. gulo, gulonis ‘żarłok’, od gula ‘obżarstwo, apetyt’[22]. Gatunek typowy: Desmarest wymienił kilka gatunków – Viverra capensis von Schreber, 1776, Viverra vittata von Schreber, 1776, Gulo barbatus Desmarest, 1821 (= Mustela barbara Linnaeus, 1758) i Gulo arcticus Desmarest, 1821 (= Ursus gulo Linnaeus, 1758) – nie wskazując typu nomenklatorycznego.
- Mamgalictisus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[23].
- Grisonella: rodzaj Grison Oken, 1816; łac. przyrostek zdrabniający -ella[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mustela cuja G.I. Molina, 1782.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[24][18][15]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[14] | Podgatunki[16][15][18] | Rozmieszczenie geograficzne[16][15][18] | Podstawowe wymiary[16][18][f] | Status IUCN[25] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) |
Galictis cuja | (G.I. Molina, 1782) | grizon mniejszy | 4 podgatunki | od południowo-wschodniego Peru, zachodniej Boliwii oraz środkowej i wschodniej Brazylii, przez Paragwaj i Urugwaj do Chile i Argentyny | DC: 28–50 cm DO: 12–19,3 cm MC: 1–2,5 kg |
LC |
 |
Galictis vittata | (von Schreber, 1776) | grizon większy | 4 podgatunki | od wschodniego Meksyku na południe, przez Amerykę Środkową i Południową do Boliwii i środkowej Brazylii | DC: 47–55 cm DO: około 16 cm MC: 1,4–3,3 kg |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu dzisiejszej Argentyny[26]:
- Galictis hennigi (Rusconi, 1932)[27]
- Galictis sorgentinii Reig, 1957[28]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nie Mustela Linnaeus, 1758.
- ↑ Nazwa nieważna, publikacja Okena Lehrbuch der Naturgeschichte została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego[3].
- ↑ Nie Gulo Pallas, 1780.
- ↑ a b c Nomen nudum.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Galictis Bell, 1826.
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b T. Bell. Proceedings of learned Societies on Subjects connected with Zoology. „The Zoological journal”. 2, s. 552, 1826. (ang.).
- ↑ J.M. Bechstein: Allgemeine Uebersicht der vierfüßigen Thiere: Mit Kupfertafeln. T. 2. Weimar: Verlag des Industrie-Comptoirs, 1799, s. 361 (przypis). (niem.).
- ↑ ICZN. Opinion 417. Rejection for nomenclatorial purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815–1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14, s. 1–42, 1956–1957. (ang.).
- ↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 1000. (niem.).
- ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1820, s. 175, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 339, 1825. (ang.).
- ↑ J.B. Fischer: Synopsis Mammalium. Stuttgardtiae: J. G. Cottae, 1829, s. 154. (łac.).
- ↑ G.R. Waterhouse: Gallictis vitattata. W: Ch. Darwin: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle, under the command of captain Fitzroy, R.N., during the years 1832 to 1836. Cz. 2: Mammalia. London: Smith, Elder & Co., 1839, s. 21. (ang.).
- ↑ H.N. Turner, Jr. Observations relating to some of the foramina at the base or the skull in Mammalia, and on the classification of the order Carnivora. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 16, s. 86, 1848. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. Revision of the genera and species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 122, 1864. (ang.).
- ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 22. (hiszp.).
- ↑ J.A. Allen. Mammal names proposed by Oken in his ‘Lehrbuch der zoologie’. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 16 (27), s. 377, 1902. (ang.).
- ↑ a b O. Thomas. Small Mammals from South America. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 10, s. 46, 1912. (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 156. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 454. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e S. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 636–637. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Galictis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-23].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 687. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 436.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 290.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 300.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 303.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-20]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-11]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Galictis Bell, 1826, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-20] (ang.).
- ↑ C. Rusconi. Dos nuevas especies de mustélidos del piso ensenadense. Grisonella hennigi n. sp. et Conepatus mercedensis praecursor subsp. n. „Anales de la Sociedad Científica Argentina”. 113 (1), s. 42, 1932. (hiszp.).
- ↑ O.A. Reig. Un mustelido del genero Galictis del Eocuartario de la provincia de Buenos Aires. „Ameghiniana”. 1–2, s. 33–47, 1957. (hiszp.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).