Fort VIII w Poznaniu
52°23′42″N 16°51′26″E/52,395000 16,857222 nr rej. A-245 z 25 maja 1983[1][2]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
fort |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1876 |
| Ukończenie budowy |
1882 |
| Ważniejsze przebudowy |
1888-1889, ok. 1905, 1913-1914 |
| Właściciel |
wł. prywatna[3] |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 52°23′42″N 16°51′26″E/52,395000 16,857222
| |
Fort VIII (Grolman, Kazimierza Grudzielskiego) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Kasztelanowie, na obszarze osiedla samorządowego Grunwald Południe, przy ulicy Rumuńskiej[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Zbudowany został w latach 1876–1882, w pierwszym etapie budowy twierdzy fortowej[4]. Fort otrzymał nazwę Grolman na cześć Karla von Grolmana (do 1902 nazwę tę nosił Bastion III Grolman). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort VIII otrzymał imię generała Kazimierza Grudzielskiego.
W czasie wojny (sierpień 1940-1945) w forcie znajdował się obóz jeniecki dla żołnierzy francuskich, angielskich, od 1942 także radzieckich, włoskich (1944) i polskich (Stalag XXI D)[5][6][7]. W styczniu 1945 obóz został ewakuowany[8]. Po wojnie fort wykorzystywany był jako magazyn[6][7].
W latach 90. XX wieku teren został sprzedany prywatnemu właścicielowi[7]. W forcie mieściła się dyskoteka, od 1994 mają miejsce spotkania klubu motocyklowego, a od 2003 mieści się tam także Poznańska Scena Muzyczna[9].
Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)[10].
Lokalizacja i konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]
Dojazd do fortu drogą forteczną (ul. Rumuńska) i drogą rokadową (ul. Bułgarska)[11]. Fort znajduje się bezpośrednio przy trybunie Stadionu Miejskiego oraz zabudowaniach domków jednorodzinnych. Na terenie fortu zachował się jedyny w Poznaniu domek wałmistrza[7].
Kąt między odcinkami czoła – 130°[12]. Fort, jako jedyny, nie posiadał galerii przeciwskarpowych[6].
Przebudowy
[edytuj | edytuj kod]W latach 1888–1889 wzmocniono mury i sklepienia, a na skrzydłach dobudowano sześciostanowiskowe baterie[6]. Około 1905 roku zamontowano artyleryjskie stanowisko obserwacyjne W.T.Neu[6][13]. W latach 1913–1914 przemurowano niektóre wejścia, a w kaponierach zwężono otwory strzelnicze oraz zamontowano w nich osłony pancerne[6]. Na przeciwskarpie oraz bateriach dołączonych zostały wybudowane cztery betonowe schrony.
Obiekt ten jako jeden z dwóch fortów głównych w Poznaniu nie posiada zadaszonych fos. Są one jednak zalane wodą, ponieważ podczas budowy pobliskich osiedli został uszkodzony kanał odwadniający[14][7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego (31-03-2013). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013. s. 160. [dostęp 2013-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-12)]. (pol.).
- ↑ a b Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-24]. (pol.)., warstwa: Grunty Miasta Poznania
- ↑ Maria Strzałko, Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
- ↑ Polak 1988 ↓, s. 198.
- ↑ a b c d e f Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 218.
- ↑ a b c d e BS, KaT: Zabytkowy fort na Grunwaldzie zalany wodą. 2012-03-05. [dostęp 2013-06-29]. (pol.).
- ↑ Polak 1988 ↓, s. 199.
- ↑ Miasto Poznań: Poznań jest otoczony 18 zabytkowymi fortami. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-29]. (pol.).
- ↑ Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 217.
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 132.
- ↑ Jacek Biesiadka, Mariusz Wojciechowski: TWIERDZA POZNAŃ - Część II: Twierdza fortowa 1876-1914. [dostęp 2013-06-29]. (pol.).
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 135, 218.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.
- Bogusław Polak: Poznańskie Fortyfikacje. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1988.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia fortu w fotopolska.eu
- Zdjęcia fortu
| Twierdza fortowa |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Twierdza poligonalna |
|
| Obszary Systemu Informacji Miejskiej |
|
|---|---|
| Osiedla mieszkaniowe | |
| Atrakcje turystyczne | |
| Placówki kulturalne | |
| Tereny zielone | |
| Ulice | |
| Miejsca kultu religijnego |
