Przejdź do zawartości

Fałd

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fałd
Fałd obalony, rezerwat przyrody "Ślichowice" w Kielcach
Fałdy z płynięcia na fyllicie, kop. Dewon, Jarnołtówek, Góry Opawskie
Fałdy ze zginania, sfałdowany flisz karpacki, odsłonięcie Rudawka Rymanowska n. Wisłokiem, okolice Rymanowa
Fałdki ptygmatyczne powstałe w ośrodku elastycznym
Fałdy powstałe wskutek kompresji, kop. Dewon, Jarnołtówek, Góry Opawskie
Zafałdowane osady dolnego kambru, reprezentowane przez kwarcyty osadowe, kop. Wiśniówka Duża, koło Kielc

Fałd – struktura tektoniczna, deformacja ciągła, powstała na skutek wygięcia warstw bez przerwania ciągłości ośrodka skalnego. Wyróżnia się dwa rodzaje fałdów: antykliny i synkliny[1]. Antyklina posiada w swoim jądrze utwory starsze, natomiast synklina – młodsze.

Dawniej te dwa rodzaje fałdów klasyfikowano jako elementy pojedynczego fałdu.

Elementy budowy fałdu

[edytuj | edytuj kod]
  • jądro – wewnętrzna część fałdu
  • skrzydło fałdu – część fałdu zawarta między powierzchnią osiową fałdu a powierzchnią osiową fałdu przyległego
  • przegub – odcinek warstwy fałdowanej o największej krzywiźnie, zwykle wiąże skrzydła, w wypadku fałdów szerokopromiennych może być trudny do wyodrębnienia

Parametry fałdu

[edytuj | edytuj kod]
  • oś fałdu – prosta biegnąca wzdłuż największego przegięcia przegubu fałdu
  • powierzchnia osiowa fałdu – powierzchnia łącząca osie fałdu w kolejnych ławicach
  • promień fałdu – odległość między powierzchniami osiowymi sąsiadujących fałdów mierzona prostopadle

Klasyfikacje fałdów

[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja geometryczno-kinematyczna

[edytuj | edytuj kod]

Uwzględnia położenie skrzydeł względem powierzchni osiowej:

  • fałdy stojące – fałdy o skrzydłach zapadających pod tym samym kątem w nachylone w przeciwnych kierunkach; powierzchnia osiowa pionowa
  • fałdy pochylone – fałdy o skrzydłach zapadających pod różnym kątem w nachylone w przeciwnych kierunkach; powierzchnia osiowa pochylona
  • fałdy obalone – fałdy o skrzydłach zapadających pod różnym kątem w nachylone w jednym kierunku; powierzchnia osiowa pochylona
  • fałdy leżące – fałdy o poziomej powierzchni osiowej; wyróżnia się skrzydła górne (grzbietowe) i dolne (brzuszne)
  • fałdy przewalone – fałszywa synklina, fałszywa antyklina (geometria wskazuje na obecność np. antykliny, strukturalnie jest to synklina)

Klasyfikacja ze względu na symetrię fałdu

[edytuj | edytuj kod]
  • symetryczne – skrzydła fałdu są symetryczne względem powierzchni osiowej
  • asymetryczne – skrzydła fałdu nie wykazują symetrii w relacji do powierzchni osiowej

Klasyfikacja ze względu na położenie osi fałdu

[edytuj | edytuj kod]
  • fałdy poziome
  • fałdy pochylone
  • fałdy pionowe

Klasyfikacja ze względu na rozmieszczenie w planie

[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja ze względu na stosunek promienia fałdu do wysokości fałdu

[edytuj | edytuj kod]
  • fałdy szerokopromienne
  • fałdy średnopromienne
  • fałdy wąskopromienne

Klasyfikacja geometryczno-morfologiczna

[edytuj | edytuj kod]
  • fałdy zygzakowate (zębate, szewronowe, dachowe)
  • fałdy grzebieniowate
  • fałdy hiperboliczne
  • fałdy paraboliczne
  • fałdy półkoliste
  • fałdy skrzynkowe
  • fałdy wachlarzowe

Klasyfikacja ze względu na kąt zbieżności fałdu

[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja strukturalna

[edytuj | edytuj kod]
  • fałdy koncentryczne
  • fałdy symilarne
  • fałdy dysharmonijne

Genetyczna klasyfikacja fałdów

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Marks i inni, Słownik geologii dynamicznej, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, ISBN 83-220-0196-7, OCLC 14411936.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]