Euplectes

	Euplectes
	Swainson, 1829
	; Przedstawiciel rodzaju – wikłacz czarnoskrzydły (E. hordeaceus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wikłaczowate
Podrodzina	wikłacze
Rodzaj	Euplectes
	Typ nomenklatoryczny
	Loxia orix Linnaeus, 1758
Synonimy
	Pyromelana Bonaparte, 1831; Coliuspasser Rüppell, 1840; Penthetria Cabanis, 1847; Hyperanthus Gistel, 1848; Urobrachya Bonaparte, 1851; Niobe Reichenbach, 1863; Taha Reichenbach, 1863; Penthetriopsis Sharpe, 1890; Drepanoplectes Sharpe, 1891; Brachycope Reichenow, 1900; Diatropura Oberholser, 1900; Niobella Boetticher & Wolters, 1939; Boetticherella Wolters, 1943; Groteiplectes Wolters, 1943; Paraplectes Wolters, 1943; Phlogoplectes Wolters, 1943; Tachyplectes Wolters, 1943;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Euplectes – rodzaj ptaków z podrodziny wikłaczy (Ploceinae) w rodzinie wikłaczowatych (Ploceidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[18].

Morfologia

Długość ciała 10–25 cm; masa ciała 11–49 g (samce są z reguły nieco cięższe od samic)^[19].

Systematyka

Etymologia

Euplectes: gr. ευ eu „ładny, dobry”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”^[20].
Pyromelana: gr. πυρ pur, πυρος puros „ogień”; μελας melas, μελανος melanos „czarny”^[21]. Gatunek typowy: Loxia orix Linnaeus, 1758.
Coliuspasser: rodzaj Colius Brisson, 1760, czepiga; łac. passer, passeris „wróbel”^[22]. Gatunek typowy: Coliuspasser flaviscapulatus Rüppell, 1840 (= Fringilla macrocerca M.H.C. Lichtenstein, 1823).
Penthetria: gr. πενθητηρ penthētēr „żałobnik”, od πενθος penthos „smutek”^[23]. Gatunek typowy: Loxia macroura J.F. Gmelin, 1789.
Hyperanthus: gr. ὑπερ huper „nadzwyczajny”; ανθος anthos „kwiat” (por. ὑπερανθεω huperantheō „rozkwitać”)^[24]. Nazwa zastępcza dla Euplectes.
Urobrachya: gr. ουρα oura „ogon”; βραχυς brakhus „krótki”^[25]. Gatunek typowy: Vidua axillaris A. Smith, 1838.
Niobe: w mitologii greckiej Niobe była córką króla Tantala i żoną Amfiona, której arogancja i duma doprowadziły do śmierci dwanaściorga z jej czternaściorga dzieci, a ona sama została zamieniona w kamień^[26]. Gatunek typowy: Fringilla ardens Boddaert, 1783.
Taha: epitet gatunkowy Euplectes taha A. Smith, 1836 (nazwa Thağa oznaczająca w języku tswana małego, jaskrawo ubarwionego ptaka, takiego jak wikłacz)^[27]. Gatunek typowy: Euplectes taha A. Smith, 1836.
Penthetriopsis: rodzaj Penthetria Cabanis, 1847; gr. οψις opsis „wygląd”^[28]. Gatunek typowy: Loxia macroura J.F. Gmelin, 1789.
Drepanoplectes: gr. δρεπανον drepanon „kosa, bułat”, od δρεπανη drepanē „sierp”, od δρεπω drepō „złamać”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”^[29]. Gatunek typowy: Drepanoplectes jacksoni Sharpe, 1891.
Brachycope: gr. βραχυς brakhus „krótki”; κωπη kōpē „trzonek”^[30]. Gatunek typowy: Ploceus anomalus Reichenow, 1887.
Diatropura: gr. διατροπος diatropos „różnie rozmieszczony”, od δια dia „za pomocą”; τροπος tropos „charakter, sposób”; ουρα oura „ogon”^[31]. Gatunek typowy: Emberiza progne Boddaert, 1783.
Niobella: zdrobnienie nazwy rodzaju Niobe Reichenbach, 1862^[32]. Gatunek typowy: Fringilla ardens Boddaert, 1783.
Boetticherella: zdrobnienie nazwiska niemieckiego zoologa Hansa von Boettichera (1886–1958)^[33]. Gatunek typowy: Euplectes diadematus G.A. Fischer & Reichenow, 1878.
Groteiplectes: Hermann Grote (1882–1951), niemiecki ornitolog, osadnik w Niemieckiej Afryce Wschodniej w latach 1908–1913; rodzaj Euplectes Swainson, 1829^[34]. Gatunek typowy: Euplectes gierowii Cabanis, 1880.
Paraplectes: gr. παρα para „blisko”; rodzaj Euplectes Swainson, 1829^[35]. Gatunek typowy: Loxia aurea J.F. Gmelin, 1789.
Phlogoplectes: gr. φλοξ phlox, φλογος phlogos „płomień, ogień”; rodzaj Euplectes Swainson, 1829^[36]. Gatunek typowy: Euplectes hordeaceus Linnaeus, 1758.
Tachyplectes: gr. ταχυς takhus „szybki”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”^[37]. Gatunek typowy: Vidua albonotata Cassin, 1848.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[38]:

Euplectes afer (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz słoneczny
Euplectes aureus (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz ozdobny
Euplectes gierowii Cabanis, 1880 – wikłacz kryzowany
Euplectes franciscanus (Isert, 1789) – wikłacz płomienisty
Euplectes ardens (Boddaert, 1783) – wikłacz półobrożny
Euplectes diadematus G.A. Fischer & Reichenow, 1878 – wikłacz diademowy
Euplectes hordeaceus (Linnaeus, 1758) – wikłacz czarnoskrzydły
Euplectes orix (Linnaeus, 1758) – wikłacz ognisty
Euplectes anomalus (Reichenow, 1887) – wikłacz kusy
Euplectes capensis (Linnaeus, 1766) – wikłacz przylądkowy
Euplectes macroura (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz płaszczowy
Euplectes axillaris (A. Smith, 1838) – wikłacz wachlarzowaty
Euplectes albonotatus (Cassin, 1848) – wikłacz białoskrzydły
Euplectes hartlaubi (Bocage, 1878) – wikłacz płomiennoskrzydły
Euplectes jacksoni (Sharpe, 1891) – baletnik
Euplectes psammocromius (Reichenow, 1900) – wikłacz płowoskrzydły
Euplectes progne (Boddaert, 1783) – wikłacz olbrzymi

Przypisy

↑ Euplectes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ W. Swainson: Zoological illustrations, or, Original figures and descriptions of new, rare, or interesting animals, selected chiefly from the classes of ornithology, entomology, and conchology, and arranged according to their apparent affinities. Wyd. 2. Cz. 1. London: Baldwin & Cradock, 1830, s. ryc. 37 i tekst. (ang.).
↑ Ch.-L. Bonaparte. Aggiunte e correzioni relative agli animali vertebrati a sangue caldo. „Giornale Arcadico di Scienze Lettere ed Arti”. 52, s. 206, 1831. (wł.).
↑ E. Rüppell: Neue Wirbelthiere zu der Fauna von Abyssinien gehörig. Frankfurt am Main: S. Schmerber, 1835–1840, s. 98. (niem.).
↑ J. Cabanis. Ornithologische Notizen. „Archiv für Naturgeschichte”. 13 (1), s. 331, 1847. (niem.).
↑ J. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs: für höhere Schulen. Hoffman'sche Verlags-Buchhandlung: Stuttgart, 1848, s. ix. (niem.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 447. (łac.).
↑ Reichenbach 1862 ↓, s. 61.
↑ Reichenbach 1862 ↓, s. 73.
↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 13: Perching Birds. London: Printed by order of the Trustees, 1890, s. 220. (ang.).
↑ R.B. Sharpe. Ow the Birds collected by Mr. F.J. Jackson, F.Z.S., during his recent Expedition to Uganda through the Territory of the Imperial British East-African Company. „The Ibis”. Sixth Series. 3, s. 246, 1891. (ang.).
↑ A. Reichenow. Über Brachycope n. g. und Halcyon semicaerula hyacinthina n. subsp.. „Journal für Ornithologie”. 48, s. 249, 1900. (niem.).
↑ H.Ch. Oberholser. Some untenable names in ornithology. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 51, s. 215, 1899. (ang.).
↑ H. von Boetticher & H.E. Wolters. Un nouveau nom générique pour les Veuves à nuque rouge et en feu. „L’Oiseau et la Revue française d’ornithologie”. 9, s. 579, 1939. (fr.).
↑ ^a ^b Wolters 1943 ↓, s. 183.
↑ ^a ^b Wolters 1943 ↓, s. 184.
↑ Wolters 1943 ↓, s. 185.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-01]. (ang.).
↑ A. Craig: Family Ploceidae (Weavers). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 143–146, 149–152, 157. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Euplectes [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Pyromelana [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Coliuspasser [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Penthetria [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Hyperanthus [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Urobrachya [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Niobe [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Taha [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Penthetriopsis [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Drepanoplectes [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Brachycope [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Diatropura [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Niobella [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Boetticherella [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Groteiplectes [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Paraplectes [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Phlogoplectes [dostęp 2019-08-08] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Tachyplectes [dostęp 2019-08-08] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ploceinae Sundevall, 1836 – wikłacze (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-01].

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
H.G.L. Reichenbach: Die Singvögel als Fortsetzung der vollständigsten Naturgescliielite und zugleich als Central-Atlas für zoologische Gärten und für Thierfreunde. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten Naturgeschichte und durch alle Buchhandlungen des In- und Auslandes zu erhalten, 1862, s. 1–90. (niem.).
H.E. Wolters. Vorläufiges zur Gattungssystematik der Passeres. „Zoologischer Anzeiger”. 143, s. 179–191, 1943. (niem.).

[itis-1] Euplectes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Swainson-2] W. Swainson: Zoological illustrations, or, Original figures and descriptions of new, rare, or interesting animals, selected chiefly from the classes of ornithology, entomology, and conchology, and arranged according to their apparent affinities. Wyd. 2. Cz. 1. London: Baldwin & Cradock, 1830, s. ryc. 37 i tekst. (ang.).

[Bonaparte1-3] Ch.-L. Bonaparte. Aggiunte e correzioni relative agli animali vertebrati a sangue caldo. „Giornale Arcadico di Scienze Lettere ed Arti”. 52, s. 206, 1831. (wł.).

[Rüppell-4] E. Rüppell: Neue Wirbelthiere zu der Fauna von Abyssinien gehörig. Frankfurt am Main: S. Schmerber, 1835–1840, s. 98. (niem.).

[Cabanis-5] J. Cabanis. Ornithologische Notizen. „Archiv für Naturgeschichte”. 13 (1), s. 331, 1847. (niem.).

[Gistel-6] J. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs: für höhere Schulen. Hoffman'sche Verlags-Buchhandlung: Stuttgart, 1848, s. ix. (niem.).

[Bonaparte2-7] Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 447. (łac.).

[CITEREFReichenbach1862[https://www.biodiversitylibrary.org/item/48259#page/85/mode/1up_61]-8] Reichenbach 1862 ↓, s. 61.

[CITEREFReichenbach1862[https://www.biodiversitylibrary.org/item/48259#page/97/mode/1up_73]-9] Reichenbach 1862 ↓, s. 73.

[Sharpe1-10] R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 13: Perching Birds. London: Printed by order of the Trustees, 1890, s. 220. (ang.).

[Sharpe2-11] R.B. Sharpe. Ow the Birds collected by Mr. F.J. Jackson, F.Z.S., during his recent Expedition to Uganda through the Territory of the Imperial British East-African Company. „The Ibis”. Sixth Series. 3, s. 246, 1891. (ang.).

[Reichenow-12] A. Reichenow. Über Brachycope n. g. und Halcyon semicaerula hyacinthina n. subsp.. „Journal für Ornithologie”. 48, s. 249, 1900. (niem.).

[Oberholser-13] H.Ch. Oberholser. Some untenable names in ornithology. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 51, s. 215, 1899. (ang.).

[Boetticher&Wolters-14] H. von Boetticher & H.E. Wolters. Un nouveau nom générique pour les Veuves à nuque rouge et en feu. „L’Oiseau et la Revue française d’ornithologie”. 9, s. 579, 1939. (fr.).

[CITEREFWolters1943183-15] Wolters 1943 ↓, s. 183.

[CITEREFWolters1943184-16] Wolters 1943 ↓, s. 184.

[CITEREFWolters1943185-17] Wolters 1943 ↓, s. 185.

[ioc-18] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-01]. (ang.).

[hbw15-19] A. Craig: Family Ploceidae (Weavers). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 143–146, 149–152, 157. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).

[20] The Key to Scientific Names ↓, Euplectes [dostęp 2019-08-08] .

[21] The Key to Scientific Names ↓, Pyromelana [dostęp 2019-08-08] .

[22] The Key to Scientific Names ↓, Coliuspasser [dostęp 2019-08-08] .

[23] The Key to Scientific Names ↓, Penthetria [dostęp 2019-08-08] .

[24] The Key to Scientific Names ↓, Hyperanthus [dostęp 2019-08-08] .

[25] The Key to Scientific Names ↓, Urobrachya [dostęp 2019-08-08] .

[26] The Key to Scientific Names ↓, Niobe [dostęp 2019-08-08] .

[27] The Key to Scientific Names ↓, Taha [dostęp 2019-08-08] .

[28] The Key to Scientific Names ↓, Penthetriopsis [dostęp 2019-08-08] .

[29] The Key to Scientific Names ↓, Drepanoplectes [dostęp 2019-08-08] .

[30] The Key to Scientific Names ↓, Brachycope [dostęp 2019-08-08] .

[31] The Key to Scientific Names ↓, Diatropura [dostęp 2019-08-08] .

[32] The Key to Scientific Names ↓, Niobella [dostęp 2019-08-08] .

[33] The Key to Scientific Names ↓, Boetticherella [dostęp 2019-08-08] .

[34] The Key to Scientific Names ↓, Groteiplectes [dostęp 2019-08-08] .

[35] The Key to Scientific Names ↓, Paraplectes [dostęp 2019-08-08] .

[36] The Key to Scientific Names ↓, Phlogoplectes [dostęp 2019-08-08] .

[37] The Key to Scientific Names ↓, Tachyplectes [dostęp 2019-08-08] .

[Mielczarek&Kuziemko-38] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ploceinae Sundevall, 1836 – wikłacze (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]