Entakapon

Entakapon
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(E)-2-cyjano-3-(3,4-dihydroksy-5-nitrofenylo)-N,N-dietyloakrylamid
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C14H15N3O5
Masa molowa	305,29 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	130929-57-6
PubChem	5281081
DrugBank	DB00494
SMILES
	CCN(CC)C(=O)C(=CC1=CC(=C(C(=C1)O)O)[N+](=O)[O-])C#N
InChI
	InChI=1S/C14H15N3O5/c1-3-16(4-2)14(20)10(8-15)5-9-6-11(17(21)22)13(19)12(18)7-9/h5-7,18-19H,3-4H2,1-2H3/b10-5+
	InChIKey
	JRURYQJSLYLRLN-BJMVGYQFSA-N
Właściwości
logP	2,8
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-01-08]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	N04BX02
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwparkinsonowe
Biodostępność	35% (doustnie)
Okres półtrwania	0,4–0,7 h
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	98%
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	głównie z kałem (80–90%), reszta z moczem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
Objętość dystrybucji	20 l
	Multimedia w Wikimedia Commons

Entakapon (łac. entacaponum) – organiczny związek chemiczny, inhibitor katecholo-O-metylotransferazy stosowany w leczeniu skojarzonym choroby Parkinsona.

Mechanizm działania

Lewodopa, jeden z podstawowych leków stosowanych w leczeniu choroby Parkinsona, jest w organizmie szybko metabolizowana do postaci 3-O-metylodopy, która nie jest związkiem aktywnym farmakologicznie. Za tę przemianę odpowiedzialny jest enzym katecholo-O-metylotransferaza (COMT). Jego działanie skraca czas działania lewodopy oraz rodzi konieczność jej częstego podawania.

Entakapon, będąc selektywnym, wybiórczym, odwracalnym, działającym obwodowo inhibitorem katecholo-O-metylotranferazy, hamuje jej degradujący wpływ na cząsteczkę lewodopy. Dzięki temu osiąga ona wyższe stężenie w mózgu, co wpływa na wydłużenie czasu jej działania. Hamowanie aktywności COMT odbywa się głównie w tkankach obwodowych; w bardzo niewielkim stopniu zachodzi ono również w krwinkach czerwonych. Entakapon, sam w sobie, nie wykazuje żadnego działania dopaminergicznego.

Badania kliniczne dowiodły, że podawanie entakaponu może wydłużyć czas działania lewodopy nawet o 24% oraz obniżyć jej dawkę o 20%^[2].

Farmakokinetyka

Średnia biodostępność entakaponu po podaniu doustnym wynosi ok. 35% i jest ona bardzo silnie uzależniona od czynników osobniczych. Lek wchłania się szybko, osiągając maksymalne stężenie we krwi po około godzinie od chwili podania. Pokarm nie wpływa na czas wchłaniania entakaponu. Lek wiąże się z albuminami osocza w ponad 98%. Entakapon bardzo szybko przenika do tkanek obwodowych – po 30 minutach z krwi znika ponad 92% podanej dawki^[3]. Lek w niewielkim stopniu metabolizowany jest w wątrobie, głównie przy udziale izoenzymu 2C9 cytochromu P-450. Głównym metabolitem jest izomer – (Z)-entakapon (5%). Lek wydalany jest głównie z kałem – w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym. Nie stwierdzono konieczności zmiany dawkowania lub wydłużenia odstępu między kolejnymi dawkami entakaponu u osób starszych oraz z niewydolnością nerek.

Wskazania

Entakapon stosowany jest tylko w leczeniu skojarzonym z preparatami złożonymi: lewodopa i inhibitor DOPA karboksylazy (benserazyd, karbidopa).

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na entakapon lub którykolwiek składnik preparatu,
zaburzenia funkcjonowania wątroby,
guz chromochłonny nadnerczy,
choroby wymagające leczenia inhibitorami MAO A i B.

Interakcje

Należy zachować szczególną ostrożność wobec pacjentów leczonych entakaponem i innymi lekami, których metabolizm uzależniony jest od COMT, takich jak: rymiterol, izoprenalina, adrenalina i noradrenalina, dopamina, apomorfina, dobutamina, paroksetyna, alfa-metyldopa. Entakaponu nie powinno stosować się z inhibitorami MAO-A i -B, z wyjątkiem selegiliny. Jej dawka dobowa nie powinna jednak przekroczyć 10 mg.
Entakapon ma zdolność chelatowania żelaza. Należy zachować co najmniej 3-godzinny odstęp między przyjmowaniem entakaponu i preparatów żelaza. Należy zachować ostrożność przy jednoczesnym podawaniu warfaryny, gdyż entakapon zwiększa jej stężenie we krwi. Entakapon może zwiększać niedociśnienie ortostatyczne wywołane zażywaniem lewodopy. Należy więc zwrócić uwagę na pacjentów przyjmujących leki, które powodować mogą niedociśnienie ortostatyczne.

Ostrzeżenia specjalne

Donoszono o pojedynczych przypadkach występowania rozpadu wtórnego mięśni poprzecznie prążkowanych oraz złośliwego zespołu neuroleptycznego (NMS). Stwierdzono, że występowanie tych schorzeń ma związek z nagłym odstawieniem entakaponu (podejrzewa się, że NMS może również wystąpić przy nagłym odstawieniu innych leków stosowanych w leczeniu choroby Parkinsona^[4]). Jeżeli więc konieczne jest odstawienie entakaponu, należy robić to stopniowo, monitorując przy tym stan pacjenta.

Działania niepożądane

Objawy uboczne występują najczęściej na początku leczenia i mają związek ze zwiększoną aktywnością układu dopaminergicznego. Do najczęściej występujących działań niepożądanych należą (w nawiasach podano częstość występowania)^[5]:

dyskinezy (27%; w 1,7% przypadków konieczne było zaprzestanie leczenia entakaponem),
nudności (11%),
biegunki (8%; w 2,5% przypadków konieczne było odstawienie entakaponu),
bóle brzucha (7%),
suchość w jamie ustnej (4,2%).

Preparaty

Preparaty proste

Comtan – Novartis – tabletki powlekane 200 mg.

Preparaty złożone

Stalevo – Novartis – tabletki powlekane, zawierające 50/100/150/200 mg lewodopy, 12,5/25/37,5/50 mg karbidopy oraz taką samą ilość entakaponu (200 mg).

Przypisy

↑ Entacapone, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00494 [dostęp 2021-05-31] (ang.).
↑ P.P. Damier P.P. i inni, Levodopa/DDCI and entacapone is the preferred treatment for Parkinson’s disease patients with motor fluctuations in routine practice: a retrospective, observational analysis of a large French cohort, „European Journal of Neurology”, 15 (7), 2008, s. 643–648, DOI: 10.1111/j.1468-1331.2008.02165.x, PMID: 18582341 (ang.).
↑ Joaquim J.J.J. Ferreira Joaquim J.J.J. i inni, Effects of nebicapone on levodopa pharmacokinetics, catechol-O-methyltransferase activity, and motor fluctuations in patients with Parkinson disease, „Clinical Neuropharmacology”, 31 (1), 2008, s. 2–18, DOI: 10.1097/wnf.0b013e3180645cb0, PMID: 18303486 (ang.).
↑ BeataB. Bakalarz BeataB., Kazuistyka – złośliwy zespół neuroleptyczny (ZZN), „Eskulap Świętokrzyski”, 3/4, 2004 [dostęp 2009-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-04] .
↑ Charakterystyka produktu leczniczego Comtan 200 mg tabletki powlekane, Novartis Europharm [dostęp 2009-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2007-07-30] .

Bibliografia

Jan KazimierzJ.K. Podlewski Jan KazimierzJ.K., AlicjaA. Chwalibogowska-Podlewska AlicjaA., RobertR. Adamowicz RobertR., Leki współczesnej terapii, wyd. 17, Warszawa: Split Trading, 2005, ISBN 83-85632-82-4 .* Charakterystyka produktu leczniczego Comtan 200 mg tabletki powlekane, Novartis Europharm [dostęp 2009-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2007-07-30] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[DB-1] Entacapone, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00494 [dostęp 2021-05-31] (ang.).

[pmid18582341-2] P.P. Damier P.P. i inni, Levodopa/DDCI and entacapone is the preferred treatment for Parkinson’s disease patients with motor fluctuations in routine practice: a retrospective, observational analysis of a large French cohort, „European Journal of Neurology”, 15 (7), 2008, s. 643–648, DOI: 10.1111/j.1468-1331.2008.02165.x, PMID: 18582341 (ang.).

[pmid18303486-3] Joaquim J.J.J. Ferreira Joaquim J.J.J. i inni, Effects of nebicapone on levodopa pharmacokinetics, catechol-O-methyltransferase activity, and motor fluctuations in patients with Parkinson disease, „Clinical Neuropharmacology”, 31 (1), 2008, s. 2–18, DOI: 10.1097/wnf.0b013e3180645cb0, PMID: 18303486 (ang.).

[Nil-4] BeataB. Bakalarz BeataB., Kazuistyka – złośliwy zespół neuroleptyczny (ZZN), „Eskulap Świętokrzyski”, 3/4, 2004 [dostęp 2009-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-04] .

[emea-5] Charakterystyka produktu leczniczego Comtan 200 mg tabletki powlekane, Novartis Europharm [dostęp 2009-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2007-07-30] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]