Przejdź do zawartości

Elopsopodobne

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Elopsopodobne
Elopomorpha[1]
Greenwood et al., 1966
Okres istnienia: jura środkowa–dziś
174.7/0
174.7/0
Ilustracja
Elops złotawy (Elops saurus)
Ilustracja
Echidna xanthospilos
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Podgromada

nowopłetwe

Infragromada

doskonałokostne

Nadrząd

elopsopodobne

Elopsopodobne[2], tarponopodobne, tarponowe[3], elopomorfy[4] (Elopomorpha) – nadrząd ryb promieniopłetwych (Actinopterygii) z infragromady doskonałokostnych (Teleostei), obejmujący rzędy ryb charakteryzujących się larwą typu leptocefala oraz wydłużonym ciałem osobników dorosłych. Są to głównie ryby morskie, w tym głębinowe, lub wpływające do estuariów. W zapisie kopalnym znane są ze środkowej jury[5].

Cechy diagnostyczne

[edytuj | edytuj kod]

Główną synapomorfią tej grupy ryb jest występowanie w ontogenezie larwy leptocephalus, która jest zupełnie niepodobna do formy dorosłej[5][4]. Występują kosteczki słuchowe, pęcherz pławny nie jest połączony z uchem[5]. Brak połączenia kanałów linii bocznej w rejonie usznym mózgoczaszki z uchem środkowym; hypuralia (jeśli występują) są położone na co najmniej 3 trzonach kręgów; od kręgosłupa odchodzą długie i cienkie kostki międzymięśniowe, które rozciągają się do otaczających mięśni tułowia[4][6]. Występuje zazwyczaj więcej niż 15 promieni podskrzelowych[5][4].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Do elopsopodobnych zaliczono około 990 współcześnie żyjących gatunków[5], klasyfikowanych w 4 rzędach[7][5][8]:


Elopomorpha 



 Anguilliformeswęgorzokształtne (w tym gardzielcokształtne)



 Notacanthiformesłuskaczokształtne




 Albuliformesalbulokształtne




 Elopiformeselopsokształtne, tarponokształtne



Tarpon atlantycki (Megalops atlanticus)
Połykacz (Eurypharynx pelecanoides)

Gardzielcokształtne (Saccopharyngiformes) wyodrębniane m.in. przez Nelsona[9] w randze rzędu uznane zostały przez większość badaczy (Forey et al. 1996, Inoue et al. 2003,[7] Nelson et al., 2016[5] za podrząd Saccopharyngoidei w obrębie węgorzokształtnych.

Elopomorpha są uznawane za takson monofiletyczny[10][11][8].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Ryby elopsopodobne są bardzo zróżnicowane pod względem morfologii. Węgorzokształtne mają wydłużone, wężowate ciało, długie płetwy grzbietową i odbytową, oraz zwykle nagą, pozbawioną łusek skórę, rzadziej z drobnymi łuskami. Elopsokształtne i albulokształtne mają ciało podłużne (lecz nie wężowate), o wyraźnie zaznaczonej części grzbietowej, pokryte łuskami. Łuskaczokształtne natomiast mają cylindryczny tułów, długi, cienki ogon oraz zredukowane płetwy. Ciało pokryte jest drobnymi łuskami. U gardzielcowatych ciało jest wydłużone, głowa duża, a skóra naga. Ryby te potrafią połykać ofiary nierzadko dorównujące im rozmiarom, a nawet większe. Jest to możliwe dzięki ogromnemu otworowi gębowemu i niezwykle rozciągliwemu żołądkowi. Większość elopsopodobnych prowadzi drapieżny tryb życia, w przytrzymywaniu ofiar i kruszeniu twardych fragmentów ciała pomagają im potężne zęby. Niektóre gatunki mają uzębienie połączone z gruczołami jadowymi. Wszyscy przedstawiciele nadrzędu przechodzą przez stadium larwy, zwanej leptocefalem. Larwy te mają długie, przezroczyste ciało. Żyją w wodach pelagialnych, wchodzą w skład planktonu. Stadium larwalne tych ryb może trwać 3 lata[3].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Elopomorpha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Uproszczony układ systematyczny ryb [w:] Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
  3. a b Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007, s. 20. ISBN 978-83-01-15140-9.
  4. a b c d Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 223. ISBN 978-83-235-0973-8.
  5. a b c d e f g J. S. Nelson, T. C. Grande, M. V. H. Wilson: Fishes of the World. Wyd. 5. John Wiley & Sons, 2016. ISBN 978-1-118-34233-6. (ang.).
  6. G. Helfman, B. B. Collette, D. E. Facey, B. W. Bowen: The Diversity of Fishes: Biology, Evolution, and Ecology. Wyd. 2. Wiley-Blackwell, 2009. ISBN 978-1-4051-2494-2.
  7. a b Wiley & Johnson: A teleost classification based on monophyletic groups. W: Nelson, Schultze & Wilson (red.): Origin and Phylogenetic Interrelationships of Teleosts. Monachium: Verlag Dr. Friedrich Pfeil, 2010, s. 123-182. ISBN 978-3-89937-107-9.
  8. a b Jhen-Nien Chen i inni, Phylogeny of the Elopomorpha (Teleostei): Evidence from six nuclear and mitochondrial markers, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 70, 2014, s. 152–161, DOI10.1016/j.ympev.2013.09.002 [dostęp 2023-04-13] (ang.).
  9. Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
  10. Inoue, J. G., Miya, M., Tsukamoto, K., Nishida, M. 2004. Mitogenomic evidence for the monophyly of elopomorph fishes (Teleostei) and the evolutionary origin of the leptocephalus larva. Molecular Phylogenetics and Evolution 32, 274-286.
  11. Wang CH, Kuo CH, Mok HK and Lee SC (2003) Molecular phylogeny of elopomorph fishes inferred from mitochondrial 12S ribosomal RNA sequences. Zool Scripta 32:231-241.