Przejdź do zawartości

Eduard Hemptenmacher

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Eduard August Hemptenmacher
Zawód, zajęcie

armator, kupiec, radca miejski

Miejsce zamieszkania

Rügenwalde

Narodowość

niemiecka

Eduard August Hemptenmacher – niemiecki armator i kupiec związany z Pomorzem Zachodnim, radca miejski Darłowa.

Kariera armatorska

[edytuj | edytuj kod]
Obraz Portret kapitański barku Leopold II aut. Augusta Lasczky z 1871 roku. Barka Leopold II została zbudowana w 1861 roku, w chwili powstania obrazu należała do E. Hemptenmachera.
Kamienica pod Kogą w Darłowie, siedziba firmy armatorskiej Hemptenmachera. Widok sprzed renowacji

W 1798 roku zamieszkał wraz z rodzicami w Rügenwalde, obecnym Darłowie. Tu został wspólnikiem Christiana Friedricha Bahna, właściciela Towarzystwa Żeglugowego pod nazwą C.F. Bahn et Comp. in Rügenwalde, założonego w 1802 roku. Firma żeglugowa Bahna dysponowała własną flotą. Po śmierci Bahna w 1834 roku Hemptenmacher został zarządcą firmy. Jednocześnie stał się właścicielem gotyckiej kamienicy, w której firma miała swoją siedzibę. Budynek jest dziś znany pod nazwą Kamienica Hemptenmacherów i stanowi jeden z zabytków miasta. W połowie XIX wieku dokonał on przebudowy domu, przy okazji której wmurowano w jego elewację tablicę z nieotaklowanym żaglowcem - kogą, symbolem własności przez armatora. Dzięki temu detalowi budynek jest dziś znany także pod drugą nazwą - Kamienica pod Kogą[1].

W latach 1840 i 1842 Hemptenmacher zakupił dwa majątki ziemskie. Pozyskiwał z nich drewno, następnie spławiał je Wieprzą i Grabową do portu i z zyskiem sprzedawał. Trudnił się też jako radca handlowy. W 1845 roku zaczął prowadzić firmę armatorską pod własną szyldem. W tym czasie doprowadził ją do największego rozkwitu w jej historii. W latach 1860–1870 firma E. Hemptenmacher dysponowała 52 żaglowcami o ładowności od 700 do 1846 m³, które poruszały się po trzech oceanach i wielu morzach świata. W 1865 roku Hemptenmacher przyjął wspólnika, właściciela tartaku z Darłowa imieniem Eduard John. Później został on zięciem armatora, żeniąc się z jego córką Marią. W tym czasie (1868) firma dysponowała już tylko 27 żaglowcami. W latach 70. i 80. Hempntemacher próbował dokonać modernizacji firmy, wyprzedając żaglowce i zakupując w ich miejsce parowce, kolejno w latach 1871 (Amalia), 1875 (Rügenwalde), 1880 (Wipper) i 1882 (Adler). W 1888 roku właścicielem firmy został Eduard John[1][2][3].

Fundacje i działalność społeczna

[edytuj | edytuj kod]
Organy w Kościele św. Gertrudy, ufundowane przez E. Hemptenmachera

Był radcą miejskim. Z ramienia komisji lokalnej został w 1867 roku przewodniczącym nowo powstałej stacji ratownictwa morskiego w Rügenwalde. W tym czasie stacja dysponowała żelazną, 10-wiosłową łodzią typu Francis, zakupioną rok wcześniej. Następcą Hemptenmachera na tym stanowisku został były kapitan i strażnik plażowy Gehlhar[4].

W 1860 roku[5] ufundował organy dla Kościoła św. Gertrudy w Darłowie. Oryginalny instrument nie zachował się do dziś, w 1997 roku organmistrz Józef Mollin dokonał jego rekonstrukcji. W 1912 roku instrument zyskał neobarokowy prospekt. Wraz z nim stanowią cenny zabytek Kościoła[1][6][7].

Udział w wyborach do Reichstagu

[edytuj | edytuj kod]

W 1867 roku dwukrotnie kandydował z list partii Narodowo-Liberalnej (Nationalliberale Partei) do Reichstagu z okręgu Bytów-Miastko-Sławno (niem. Bütow-Rummelsburg-Schlawe). W wyborach do Reichstagu konstytucyjnego z 12 lutego otrzymał 4221 spośród 18681 oddanych głosów (22,6%), przy frekwencji wynoszącej ok. 75%. Mandat uzyskał wtedy hrabia Werner Georg von Blumenthal-Suckow z Partii Konserwatywnej. Drugi najlepszy wynik uzyskał Martin von Denzin, także konserwatysta. Pozostałych 14 kandydatów zdobyło łącznie 375 głosów. Hemptenmacher uzyskał najlepszy wynik w obwodach wiejskich powiatu sławieńskiego - 38,3% głosów. Według prof. Józefa Lindmajera mieszkańcy wsi cenili armatora jako pracodawcę dla wielu rodzin wiejskich, zwłaszcza zatrudnionych przy wyrębie i spławianiu drewna. Głosowanie ujawniło też podział na miasta zorientowane konserwatywnie i w liberalnie. Największe poparcie Hemptenmacher uzyskał w Miastku - 324 głosów, tj. ponad cztery więcej niż obaj kontrkandydaci z partii konserwatywnej. Dobry wynik otrzymał w Darłowie - 221 głosów, czyli dwukrotnie więcej niż obaj przeciwnicy. Armator wygrał też w Sławnie (259 głosów), Sianowie (161) i Polanowie (113). W wyborach do Reichstagu kadencyjnego z dnia 31 sierpnia Hemptenmacher uzyskał 328 na 9755 oddanych głosów (3,4%). Po raz ostatni armator wystartował w głosowaniu z dnia 3 marca 1871 roku, uzyskując w całym okręgu 6 głosów[3].

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Jego syn Julius Eduard był auskultatorem (praktykantem sądowym[8]) sądu apelacyjnego w Koszalinie i radcą sądu okręgowego w Słupsku[9][10]. Córka Marie była żoną Eduarda Johna, konsula i kupca, późniejszego następcy Hemptenmachera jako właściciela firmy armatorskiej. Julius i Marie ufundowali w 1905 roku zegar dla Kościoła Mariackiego w Darłowie, działający do dziś. Marie John ofiarowała także marmurową rzeźbę na ołtarz w Kościoła, a w 1908 roku wspomogła renowację Kościoła św. Gertrudy. W 1919 roku Marie i Eduard John ufundowali budowę pomnika-fontanny rybaka na rynku w Darłowie, jeden z ważniejszych zabytków i symboli miasta[11]. Kolejnymi właścicielami firmy armatorskiej Hemptenmachera byli Paul John, syn Eduarda i Marii, a następnie Dietrich Kranitzki - mąż Blanki, córki Paula i Marii John. W 2013 roku Ute Kranitzki, żona Wolfa-Dietricha Kranitzkiego a synowa Dietricha, przekazała za pośrednictwem Niemiecko-Polskiej Fundacji Ochrony Zabytków Kultury sto tysięcy euro na rzecz renowacji Kamienicy pod Kogą w Darłowie[1][12][13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Leszek Walkiewicz. Historia i dzień dzisiejszy „Kamienicy pod Kogą". „Echo Darłowa”. nr 12/2014, grudzień 2014. Darłowo: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Darłowskiej. ISSN 1425-7513. [dostęp 2020-09-03]. 
  2. ↑ Kalejdoskop turystyczny. W: Zbigniew Mielczarski, Jan Sroka, Marek Żukowski: Ziemia Sławieńska: Ilustrowany Przewodnik Turystyczny. Gdynia: Wydawnictwo REGION, 2004, s. 54-55. ISBN 83-89178-51-6. [dostęp 2021-05-29].
  3. ↑ a b Józef Lindmajer. Wybory do Reichstagu w 1867 i 1871 roku na przykładzie okręgu bytowsko-miastecko-sławieńskiego. „Słupskie Studia Historyczne”, s. 81-100, 1999. Słupsk: Instytut Historii Pomorskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku. ISSN 1641-9650. [dostęp 2021-05-29]. 
  4. ↑ Iwona Pietkiewicz, Antoni F. Komorowski, Adam Szulczewski. Rozważania o bezpieczeństwie żeglugi przybrzeżnej. „Nautologia”. nr 152, s. 85-87, 2015. Gdynia: Polskie Towarzystwo Nautologiczne. ISSN 0548-0523. [dostęp 2021-05-27]. 
  5. ↑ Według niektórych źródeł: w 1850 roku.
  6. ↑ Kościół św. Gertrudy Darłowo. MusicamSacram.pl, 2019-06-19. [dostęp 2021-06-19]. (pol.).
  7. ↑ Grzegorz Chmielecki: Darłowo. Kościół pw. św. Gertrudy. ipomorze.pl, 2007-09-21. [dostęp 2021-06-19]. (pol.).
  8. ↑ Witold Doroszewski: Słownik języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [dostęp 2021-06-19].
  9. ↑ Justizministerium: Deutsche justiz. T. 23. Berlin: R. v. Decker's verlag, G. Schenck, 1861, s. 175. [dostęp 2021-06-19].
  10. ↑ Marienstifts-gymnasium: Festschrift zum dreihundertfünzigjährigen jubiläum des Königlichen Marienstifts-gymnasiums zu Stettin am 24. und 25. september 1894.. Szczecin: Druck von Herrcke & Lebeling, 1894, s. 9. [dostęp 2021-06-19].
  11. ↑ Fontanna – Pomnik Rybaka. DarLOT. [dostęp 2021-06-19]. (pol.).
  12. ↑ Leszek Walkiewicz. Metamorfoza kamienicy "Pod kogą". „Echo Darłowa”. nr 5/2014, maj 2018. Darłowo: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Darłowskiej. ISSN 1425-7513. [dostęp 2020-09-03]. 
  13. ↑ Urząd Miasta Darłowo: Pamiątkowa tablica zawisła na ścianie kamienicy w Darłowie. Głos Koszaliński. [dostęp 2021-06-19]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eduard_Hemptenmacher&oldid=74304161”