Dawid Lande (architekt)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Praca | |
| Styl | |
| Budynki |
Willa Leona Rappaporta |
Dawid Lande (ur. 6 kwietnia[1] lub 14 czerwca[2] 1868 w Łodzi, zm. 10 września 1928 w Karlowych Warach) – polski architekt pochodzenia żydowskiego, czynny głównie w Łodzi, tworzący w stylu secesji.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Samuela i Frajdy Zand, brat Zygfryda[3].
W Łodzi skończył szkołę rzemieślniczą, następnie studiował w Petersburgu w Instytucie Inżynierów Cywilnych[4]. Zanim powrócił do rodzinnego miasta, po ukończeniu studiów przez dwa lata pracował w Berlinie w biurze architektonicznym „Keyser i Grossheim”. W Łodzi założył własne biuro architektoniczne i jako jeden z pierwszych zaczął stosować w budownictwie formy secesyjne[5].
Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Łodzi przy ul. Brackiej.
Ważniejsze dzieła
[edytuj | edytuj kod]Do najważniejszych dzieł Dawida Landego należą[6][7]:
- 1895: Budynek przy ul. Gdańskiej (dawniej Długiej) 42
- 1894: Kamienica Mieczysława Pinkusa i Jakuba Lende przy al. Kościuszki 1
- 1896–1897: Luksusowa neorokokowa kamienica przy al. Kościuszki 21 (Kamienica Nissena Rosenbluma)
- 1897: Kamienica Dawida Sendrowicza przy ul. Piotrkowskiej 12
- 1897: Dom handlowy przy ul. Piotrkowskiej 114/116
- 1901: Kamienica Zaręby w Warszawie u zbiegu ulic Chmielnej i Zielnej, za projekt której otrzymał pierwszą nagrodę w 1899 roku
- 1900–1903: Budynek Poczty Głównej przy ul. Tuwima 38 (dawniej Przejazd), według projektu rosyjskiego architekta Michała Boczarowa[8]
- Przy ulicy Piotrkowskiej stoją jego budowle pod numerami: 12 (róg Rewolucji 1905, dawniej Południowej) – Kamienica Dawida Sendrowicza, oraz 35, 53, 56, 85, 123, 126
- Dom niemieckiego przemysłowca Reinhardta Bennicha, z czysto secesyjną dekoracją, zaprojektowany w 1903 roku
- Grand Hotel przy ul. Piotrkowskiej 72. Początkowo budynek mieścił fabrykę Ludwika Meyera. Przebudowany na hotel w 1887 roku. Drugiej przebudowy dokonano w latach 1912–1913 według projektu Hilarego Majewskiego (zmarł w 1892) i Dawida Landego.
- 1903: Kamienica Maurycego Spokornego w Warszawie u zbiegu Alej Ujazdowskich i ul. Fryderyka Chopina (nie istnieje)[5]
- ok. 1903: Kamienice przy ul. Jasnej 8 i 10 w Warszawie wzniesione dla Maksymiliana Harczyka[9]
- 1904: Willa Leona Rappaporta przy ul. Rewolucji 1905 roku
- 1905–1908: Bank Państwa w Łodzi przy al. Kościuszki 14
- 1910: Pałacyk przy ul. Gdańskiej 107
- 1923–1928: Budynek Banku Gospodarstwa Krajowego w Łodzi przy al. Kościuszki 63
- Projekt rozbudowy łódzkiej elektrowni przy ul. Targowej (przekształcenie pierwotnego projektu)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Encyklopedia PWN ↓.
- ↑ Dawid Lande. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2018-04-20]. (pol.).
- ↑ Andrzej Kempa, Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom I., Oficyna Bibliofilów, 2001, s. 95, ISBN 83-87522-7-3 (pol.).
- ↑ Stefański 2009 ↓, s. 99–102.
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 408. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Stefański 2009 ↓, s. 44–46.
- ↑ Wallis 1974 ↓.
- ↑ Stefański 2000 ↓, s. 74–75.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 112–113. ISBN 83-909794-6-2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lande Dawid, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-04-14].
- Judyta Badowska: Ewolucja twórczości architekta Dawida Lange na przełomie XIX i XX wieku. Praca doktorska napisana pod kierunkiem Krzysztofa Stefańskiego. Łódź: 2003.
- Krzysztof Stefański: Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi. Łódź: Widzewska Oficyna Wydawnicza „ZORA”, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, oddział w Łodzi, 2000, seria: Biblioteczka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Łodzi. ISBN 83-86699-45-0.
- Krzysztof Stefański: Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 roku). Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2009. ISBN 978-83-61253-44-0.
- Mieczysław Wallis: Secesja. Wyd. drugie. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1974.