DOS-7

DOS-7
Zaangażowani	Państwowe Produkcyjno-Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa
Rakieta nośna	Proton K
Miejsce startu	Bajkonur, Kazachska SRR
	Opis
Komponent stacji	Mir
Typ elementu	moduł bazowy
Konstrukcja bazowa	Salut 6, Salut 7
	Czas trwania misji
Start	19 lutego 1986 (21:27 UTC)
Powrót do atmosfery	23 marca 2001
	Wymiary
Długość	13,13 m
Średnica	4,15 m
Masa całkowita	20000 kg
Pojemność hermetyzowana	90 m3
Rozpiętość	20,73 m

DOS-7 – główny moduł radzieckiej (od 1992 rosyjskiej) stacji kosmicznej Mir, umieszczonej na niskiej orbicie okołoziemskiej w latach 1986-2001^[1], zbudowany przez Zakłady Chruniczewa w Moskwie. Początkowo planowany jako kolejna stacja programu Salut, został modułem bazowym znacznie większej stacji Mir. Na potrzeby modułu, jak i całej stacji, opracowano pojazdy Sojuz-TM i Progress M.

Dane techniczne

DOS-7 swoją konstrukcję zawdzięczał stacjom Salut 6 i Salut 7. Miał długość 13 m i średnicę 4 m. Pojemność hermetyzowana wynosiła 90 m³. Masa startowa modułu miała wartość 20 ton. Moduł na starcie posiadał 2 baterie słoneczne o rozpiętości 21 m wykonane z arsenku galu, jednak po przyłączeniu modułu Kwant-1 załoga Mira domontowała trzeci panel o powierzchni 22 m². DOS-7 posiadał również antenę do komunikacji z Centrum Kontroli Misji w Korolowie, 2 silniki do korekcji orbity umieszczone przy porcie rufowym (w kwietniu 1987 zdezaktywowane po przyłączeniu Kwanta-1),6 portów cumowniczych (z których 5 było wyposażone w nowoczesny system zbliżania Kurs, port rufowy był wykorzystany przez system Igła), a także małą blokadę próżniową wykorzystywaną przy wykonywaniu doświadczeń lub wyrzucaniu odpadów na orbitę. Na module były również zamontowane 2 miniaturowe manipulatory typu Strieła, dostarczone na pokładzie zaopatrzeniowego statku Progress.

Głównym zadaniem DOS-7 było pełnienie sekcji mieszkaniowej dla załogi Mira. Stąd na pokładzie modułu było mniej aparatury naukowej niż na poprzedniczkach stacji Mir (niezbędna aparatura została dostarczona podczas rozbudowy stacji). W module znajdowały się: toaleta, 2 kabiny sypialne, pomieszczenie rozrywkowe, sprzęt do ćwiczeń, wyposażenie medyczne i stanowisko dowodzenia stacją wyposażone w ekrany telewizyjne i radio do komunikacji z Centrum Kontroli w Korolowie.

Historia

DOS-7 został wystrzelony 19 lutego 1986 z Kompleksu nr 200 w kosmodromie Bajkonur za pomocą rakiety Proton K. Pierwsza załoga Mira zacumowała miesiąc później przy pomocy statku Sojuz T-15. Był to jedyny lot kosmiczny, w którym zadokowano do dwóch stacji na orbicie okołoziemskiej (Sojuz T-15 dokował również do Saluta 7). Rok później do DOS-7 był przyłączony moduł naukowy Kwant-1, a w 1989 moduł Kwant-2. W 1990 do DOS-7 zacumował moduł Kristałł, wyposażony w system cumowniczy APAS-89, który miał być wykorzystany w ramach programu Buran, lecz znalazł zastosowanie w 1995, podczas misji STS-71, kiedy to do modułu Kristałł po raz pierwszy zadokował amerykański wahadłowiec Atlantis.

W 1992 do Mira miał przylecieć prom Buran i wymienić moduł główny stacji na nowy, a starszy miał wrócić w ładowni promu na Ziemię i być wystawiony w muzeum lub zezłomowany, jednak wskutek rozpadu ZSRR i upadku programu Buran plany te nie doszły do skutku.

Przed misją STS-71 do DOS-7 zacumował w 1995 moduł Spiektr, który posiadał aparaturę naukową używaną w latach 1995-1998 w ramach międzynarodowego programu Shuttle-Mir prowadzonego przez Rosyjską Federalną Agencję Kosmiczną i NASA. Rozbudowę Mira zakończono w 1996 przyłączeniem do DOS-7 modułu doświadczalnego Priroda.

Koniec zarówno DOSa-7, jak i reszty elementów stacji Mir miał miejsce 23 marca 2001. Do deorbitacji stacji użyto statku Progress M1-5. O 5:44 UTC na wysokości 100 km nad wyspami Fidżi DOS-7 wraz z innymi modułami Mira rozpoczął destrukcyjne wejście w atmosferę ziemską, niszcząc wszystkie elementy stacji. Niespalone resztki Mira wylądowały na dnie Oceanu Spokojnego na półkuli południowej^[2].

Ogólny przekrój modułu DOS-7

Tłumaczenie opisów:

1. Pojazd załogowy Sojuz TM
2. Blokada próżniowa
3. Wertykalny port cumowniczy
4. Antena systemu naprowadzania Kurs
5. Chwytniki ułatwiające spacer kosmiczny
6. Pokrywa włazu sekcji roboczej
7. Gniazdo przyłączeniowe baterii słonecznych
8. Sekcja robocza
9. Panele słoneczne
10. Antena naprowadzania
11. Antena telemetryczna
12. Przedział sypialny (tzw. kajutka)
13. Antena systemu naprowadzania Igła
14. Sekcja transferu
15. Antena komunikacyjna
16. Sekcja higieny
17. Rufowy port cumowniczy
18. Silnik główny
19. Światło naprowadzające
20. Właz cumowniczy
21. Sekcja transferu
22. Bieżnia do ćwiczeń
23. Silniczki orientacyjne
24. Zbiorniki paliwa
25. Stół jadalny i do pracy
26. Rower do ćwiczeń
27. Panel sterowania komputerami pokładowymi
28. Okno obserwacyjne
29. Adapter cumowniczy
30. Horyzontalny port cumowniczy
31. Gniazdo na manipulator
32. Chwytniki ułatwiające spacer kosmiczny
33. Okno obserwacyjne

Wnętrze

Wnętrze adaptera cumowniczego stacji Mir
Pora obiadowa na stacji Mir
Wnętrze modułu DOS-7
Święta bożonarodzeniowe na stacji Mir w 1997

Następca

Na bazie modułu DOS-7 został zbudowany DOS-8 (znany pod nazwą Zwiezda), planowany jako zapasowy moduł główny Mira lub moduł bazowy stacji Mir-2, od 2000 roku pełni funkcję modułu serwisowego Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS)^[3].

Przypisy

↑ Mir Hardware Heritage. [dostęp 2012-08-10].
↑ Mir Space Station Reentry Page. [dostęp 2012-08-10].
↑ ISS Zvezda [online], www.astronautix.com [dostęp 2022-07-11] .

Linki zewnętrzne

[1] Mir Hardware Heritage. [dostęp 2012-08-10].

[2] Mir Space Station Reentry Page. [dostęp 2012-08-10].

[3] ISS Zvezda [online], www.astronautix.com [dostęp 2022-07-11] .

[1]

[2]

[3]