Bogusław IX
 Bogusław IX z żoną Marią mazowiecką na obrazie z 1598 r. | |
| książę stargardzki | |
| Okres |
od 1418 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| książę słupski | |
| Okres |
od 1418 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
najp. 1405 |
| Data śmierci |
7 grudnia 1446 |
| Ojciec | |
| Matka |
Zofia holsztyńska |
| Żona | |
| Dzieci |
Zofia, Aleksandra, |
Bogusław IX (ur. najp. 1405, zm. 7 grudnia 1446[1]) – książę stargardzki i słupski z dynastii Gryfitów. Syn księcia stargardzkiego Bogusława VIII i księżniczki holsztyńskiej Zofii. Rezydował w Stargardzie.
Życie i panowanie
[edytuj | edytuj kod]Bogusław IX wstąpił na tron w 1418, jednakże nie był jeszcze w wieku pozwalającym na samodzielne rządy, dlatego do 1426 regencję w jego imieniu sprawowała matka[2].
W latach 1416–1417 był przygotowywany do przejęcia władzy królewskiej w Szwecji i Danii po Eryku Pomorskim, królu Szwecji i Danii, który powoływał się na umowę państw unii kalmarskiej z 1397. Opór możnych, jaki został wywołany w obu państwach w 1436 i 1438 przeciwko obsadzeniu tronu, na którym miał zasiąść Bogusław spowodował w konsekwencji detronizację Eryka (Dania, Szwecja w 1439 i Norwegia w 1442)[3][4]. Bogusław także był przygotowywany do przejęcia władzy w Koronie Królestwa Polskiego, o ile Władysław Jagiełło, król Polski i jego małżonka Jadwiga nie będą mieli męskiego potomka. Jednak i te plany rozwiały się, kiedy narodził się Władysław Warneńczyk w 1424, z czwartego związku małżeńskiego Jagiełły z Zofią Holszańską[5].
W 1432 potajemnie zawarł układ antykrzyżacki z Polską, przypieczętowany ślubem z Marią, córką księcia mazowieckiego Siemowita IV na wiosnę 1433[6]. W czerwcu 1433 przyłączył się do wojny polsko-krzyżackiej. Stanął po stronie polskiej, wraz z oddziałem husyckich sierotek pod dowództwem Jana Čapka z Sán i wojskami Sędziwoja z Ostroroga, wojewody poznańskiego. Wyprawa polsko-czesko-pomorska przeszła na Pomorze Gdańskie, po drodze zdobywając Wałcz i oblegając Drahim, następnie przez 6 tygodni bezskutecznie oblegała Chojnice. Tam połączyły się z nią główne siły polskie kasztelana krakowskiego Mikołaja z Michałowa. Polacy i Czesi posuwali się dalej na północ przez Świecie nad Wisłą, Tczew do Gdańska, a następnie koło Oliwy na początku września dotarli do Morza Bałtyckiego. Wracając na południe przez Starogard, połączone siły zajęły nadgraniczny zamek w Jasińcu, gdzie 13 września 1433 zawarty został rozejm z Krzyżakami[7][8]. Książę pomorski zasłużył się w zdobywaniu Choszczna, Dobiegniewa, Strzelec i Myśliborza. 31 grudnia 1435 roku podpisał akt pokoju w Brześciu Kujawskim[9].
Książę stargardzki i słupski został podwójnie obłożony klątwą kościelną – za przetrzymywanie ziemi kapituły kamieńskiej, przystąpienie do wojny z Zakonem oraz kontakty z czeskimi husytami (zdjęte w 1436)[10][11].
W latach 1434–1436 wiódł spór z biskupem kamieńskim Fryderykiem von Eickstedtem, co skończyło się banicją cesarską. W latach 1443–1445 walczył po stronie nowego biskupa kamieńskiego Jana Wettyna przeciwko Kołobrzegowi[12].
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Bogusław IX poślubił w 1433 Marię mazowiecką[12], córkę Siemowita IV mazowieckiego i Aleksandry Olgierdówny[1]. Z żoną miał dwoje lub troje dzieci:
- Zofię (ur. ok. 1434, ok. zm. 24 sierpnia 1497) – żonę Eryka II, księcia wołogoskiego,
- Aleksandrę (ur. ok. 1437, zm. zap. 17 października 1451) – narzeczoną Albrechta III Achillesa, margrabiego, elektora Brandenburgii,
- NN, córkę (ur. ?, zm. przed 30 listopada 1449)[13].
Genealogia
[edytuj | edytuj kod]| Bogusław V ur. w okr. 1317–1318 zm. w okr. 3 II–24 IV 1374 |
Adelajda Welf ur. ok. 1341 zm. być może 5 II 1407 |
Henryk Żelazny ur. ? zm. ? |
Ingeborga ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Bogusław VIII ur. w okr. 1363–1364 najp. 1368 zm. 11 II 1418 |
Zofia holsztyńska ur. po 1360, najwcz. ok. 1370 zm. 24 IX 1448 |
||||||||||||
| Maria mazowiecka ur. najp. w okr. 1412–1415 zm. 18 II 1454 OO po 12–14 V 1433 |
Bogusław IX (ur. najp. 1405, zm. 7 XII 1446) |
||||||||
| NN, córka? ur. ? zm. przed 30 XI 1449 |
Aleksandra ur. ok. 1437 zm. zap. 17 X 1451 |
Zofia ur. ok. 1434 zm. ok. 24 VIII 1497 |
|||||||
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rymar 2005 ↓, s. 337-343.
- ↑ Rymar 2005 ↓, s. 337.
- ↑ Rymar 2005 ↓, s. 332, 338.
- ↑ Szymański 2006 ↓, s. 116, 185.
- ↑ Rymar 2005 ↓, s. 339-340.
- ↑ Rymar 2005 ↓, s. 341.
- ↑ Grodecki, Zachorowski, Dąbrowski 1995 ↓, s. 332-333.
- ↑ Dopierała 1970 ↓, s. 112-113.
- ↑ Dogiel 1764 ↓, s. 132.
- ↑ Szymanski 2006 ↓, s. 116-117.
- ↑ Kozłowski, Podralski 1985 ↓.
- ↑ a b Szymanski 2006 ↓, s. 117.
- ↑ Rymar 2005 ↓, s. 347-349.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Maciej Dogiel: Codex diplomaticvs Regni Poloniae et Magni Dvcatvs Litvaniae. T. IV. Wilno: Ex Typograhia Regia et Reipubl. CC. RR. Scholarum Piarum, 1764. [dostęp 2014-10-20]. (łac.).
- Bogdan Dopierała: Polskie losy Pomorza Zachodniego. Poznań: 1970. (pol.).
- Roman Grodecki, Stanisław Zachorowski, Jan Dąbrowski: Dzieje Polski średniowiecznej. T. II: od roku 1333 do 1506. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1995. ISBN 83-7052-230-0. (pol.).
- Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski: Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego. Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00530-8. (pol.).
- Edward Rymar: Rodowód książąt pomorskich. Szczecin: 2005. ISBN 83-03-00530-8. (pol.).
- Roderich Schmidt: Bogislaw IX w Neue Deutsche Biographie 2. Berlin: 1955. ISBN 83-7273-224-8. (niem.).
- Janusz Szymański: Książęcy ród Gryfitów'. Goleniów – Kielce: 2006. ISBN 83-7273-224-8. (pol.).