Bogusław I
| |
| książę pomorski | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca |
on sam |
| książę pomorski | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| książę szczeciński | |
| Okres | |
| Poprzednik |
brak |
| Następca |
on sam |
| książę szczeciński | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
najp. 1127 |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Heila (Helena)? |
| Żona |
Walpurga, Anastazja |
| Dzieci | |
Bogusław I (ur. najp. 1127, zm. 18 marca 1187[1]) – książę pomorski i szczeciński z dynastii Gryfitów. Syn Warcisława I i Heili?. Do 1180 – lennik Polski, od 1180 – książę całego Pomorza Zachodniego, od 1181 – lennik cesarski i od 1185 – duński[2].
Okres panowania
[edytuj | edytuj kod]Objął władzę w księstwie pomorskim po śmierci swego stryja Racibora I w 1155 lub 1156. Początkowo rządził wspólnie ze swoim bratem Kazimierzem I. W wyniku podziału księstwa dokonanego w 1160 – Bogusław I otrzymał dzielnicę, która objęła część ziem pomorskich z Przecławiem, Gardźcem, Widuchową oraz Pyrzycami. Terytorium księstwa objęło również wyspę Uznam, natomiast ziemie: kołobrzeska, koszalińska i świdwińska stanowiły współwłasność obu braci[3]. W 1180 po śmierci Kazimierza I Bogusław zjednoczył je[4][5].
W 1164 nastąpił najazd wojsk księcia saskiego Henryka Lwa i Waldemara Duńskiego na Pomorze. W dniu 5 lipca koło Dymina Bogusław stoczył zwycięską bitwę z najeźdźcami. Zajęte plądrowaniem oddziały pomorskie zostały jednak rozbite przez spóźniony oddział dowodzony przez grafa Guncelina. W konsekwencji, Dymin, stołeczny gród Kazimierza I został zdobyty i spalony, a Bogusław musiał wycofać się za rzekę Pianę. Wkrótce potem zawarto pokój w Wierzchnie, na mocy którego książę Kazimierz został lennikiem Henryka Lwa z części ziemi plemienia Czrezpienian i uznawał na tym terytorium władzę biskupa zwierzyńskiego. Wobec Danii Bogusław i Kazimierz zobowiązali się do powstrzymania wszelkich pomorskich wypadów pirackich na wybrzeże duńskie[6][7].
W roku 1168 obaj książęta pomorscy wzięli udział w wyprawie króla Waldemara na pogańską wyspę Rugię[8][7][9].
W latach 1170–1174 trwała wojna między Pomorzem a Danią, zakończona rozejmem. Szukając sojuszników, Bogusław zwrócił się w stronę Polski. W 1174 syn Bogusława, Racibor pojął za żonę córkę Mieszka Starego – Salomeę, a po śmierci swojej pierwszej żony – duńskiej lub saskiej księżniczki Walpurgi – Bogusław ożenił się w 1181 z drugą, młodszą córką Mieszka Starego, Anastazją[10][7][11].
W 1177 cesarz rzymski Fryderyk I Barbarossa pozbawił Henryka Lwa lenna i skazał go na banicję. Henryk wezwał swoich sojuszników i rozpoczął walkę z cesarzem. Wśród sprzymierzeńców Henryka znaleźli się także książęta pomorscy, Bogusław i Kazimierz. W walkach tych zginął w 1180 Kazimierz, dzięki czemu Bogusław został władcą całego Pomorza Zachodniego. Upadek Henryka Lwa pozbawił Bogusława sojusznika w walce z Danią[7][12].
W 1181, w Lubece Bogusław szczeciński złożył hołd cesarzowi Fryderykowi I Barbarossie i uznał się jego lennikiem[8][4][5]. Postępując tak Bogusław I pragnął polepszyć swoje położenie. Jego zaciętymi wrogami byli bowiem margrabiowie pograniczni, opieka samego cesarza mogła poniekąd zabezpieczyć przed ich najazdami. Polityczny związek Pomorza Zachodniego z Polską został zerwany i kraj ten po raz pierwszy w swoich dziejach, popadł w bezpośrednią zależność od korony niemieckiej[7].
Bogusław, popierany przez cesarza, w 1184 wystawił wielką flotę i zaatakował Rugię, będącą lennem duńskim. Wyprawa ta zakończyła się całkowitą klęską Bogusława[4][13], w bitwie koło przylądka Darsin, gdzie stracił praktycznie całą flotę[14]. W tym i następnym roku Duńczycy urządzili kilka wypraw na Pomorze. Niszcząc osady i wsie, Duńczycy dochodzili aż pod Kamień Pomorski. Niepowodzenia w walkach z Duńczykami zmusiły Bogusława do kapitulacji. W 1185 złożył on królowi duńskiemu hołd lenny i zobowiązał się do płacenia rocznego trybutu. Odtąd Bogusław pozostawał wiernym sojusznikiem Danii[8][7][5][15].
W bulli papieża Grzegorza IX z dnia 19 marca 1238 nazwany został księciem Kaszub (bulla ta potwierdzała nadanie przez księcia Bogusława I posiadłości koło Stargardu na rzecz zakonu joannitów)[16].
Umarł w 1187 podczas polowania koło Sośnicy (niem. Sosnitza) w okolicach Starego Warpna.[2]. Król duński wyznaczył na opiekuna małoletnich książąt kasztelana szczecińskiego Warcisława Świętoborzyca. Po śmierci pochowany został w klasztorze grobskim[7][4].
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Małżeństwa i potomstwo
[edytuj | edytuj kod]Bogusław był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną – Walpurgą, nieznanego pochodzenia[1], miał troje dzieci:
- Racibora (ur. ok. 1160, zm. 14 lub 15 stycznia 1183) – księcia ?,
- Warcisława (ur. ?, zm. w okr. 16–18 lutego 1184 (1185?) - księcia ?,
- Dobrosławę (ur. przed 1177, zm. zap. po 1226) – księżniczkę pomorską, żonę Bolesława kujawskiego[17].
Z małżonką Anastazją, córką księcia wielkopolskiego i zwierzchniego księcia Polski Mieszka III Starego i Eudoksji miał dwóch synów, tj.
- Bogusława II (ur. w okr. 1178–1184, zm. 23 lub 24 stycznia 1220 lub 1221) – księcia pomorskiego na Szczecinie,
- Kazimierza II (ur. p. 1179, zm. 1219) – księcia dymińskiego[18].
Genealogia
[edytuj | edytuj kod]| Świętobor? ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? |
NN ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Warcisław I ur. ok. 1091 zm. najp. 9 VIII 1135 |
Heila (Helena)? ur. ? zm. 1128 |
||||||||||||
| 1 Walpurga ur. ? zm. p. IV 1177 OO ok. 1150 |
Bogusław I (ur. najp. 1127, zm. 18 III 1187) |
2 Anastazja Mieszkówna ur. prawd. 1164 zm. po 31 V 1240 OO IV 1177 |
|||||||
| 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | |||||
| Racibor ur. w okr. 1150–1156 zm. 14 lub 15 I 1183 |
Warcisław ur. ? zm. w okr. 16–18 II 1184 (1185?) |
Dobrosława ur. przed 1177 zm. zap. po 1226 |
Bogusław II ur. w okr. 1178–1184 zm. 23 lub 24 I 1220 lub 1221 |
Kazimierz II ur. p. 1179 zm. 1219 | |||||
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 112-118.
- ↑ a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 113.
- ↑ B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, ss. 40, 58-59.
- ↑ a b c d K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 25.
- ↑ a b c J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 98.
- ↑ Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 33-35.
- ↑ a b c d e f g U. Madsen, Bogislaw I. Herzog von Slawien-Stettin [online] [dostęp 2012-02-23] (niem.).
- ↑ a b c R. Schmidt, Bogislaw I. Herzog von Pommern [online] [dostęp 2012-02-23] (niem.).
- ↑ Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 36-38.
- ↑ B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 55.
- ↑ Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 38-39.
- ↑ Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 40-42.
- ↑ Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 42-43.
- ↑ Bitwa koło przylądka Darsin. W: Edmund Kosiarz: Wojny na Bałtyku X-XIX w. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1978, s. 49-50.
- ↑ Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 43-44.
- ↑ Pommersches Urkundenbuch, T. I, nr 355, s. 427.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 123-128.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 128-135.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Pommersches Urkundenbuch, T. I, nr 355, Wien 1970.
Opracowania
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Boras, Książęta Pomorza zachodniego, Poznań: Wydaw. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1996, ISBN 83-232-0732-1, OCLC 830122949.
- Dopierała B., Polskie losy Pomorza Zachodniego, Poznań 1970.
- Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056.
- Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372.
- Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.
Opracowania online
[edytuj | edytuj kod]- Madsen U., Bogislaw I. Herzog von Slawien-Stettin (niem.), [dostęp 2012-02-23].
- Schmidt R., Bogislaw I. Herzog von Pommern (niem.) [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-02-23].
Literatura dodatkowa
[edytuj | edytuj kod]- Koczy L., Bogusław I [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. 2, Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, Kraków 1936, ss. 203–204, reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.
- Labuda G. (pod red.), Historia Pomorza, T. 1 (do roku 1466), cz. 2, Poznań 1969.