Przejdź do zawartości

Berk Efşan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Berk Efşan
Ilustracja
„Berk Efşan” w 1897 roku
Klasa

torpedowiec

Typ

Berk Efşan

Historia
Stocznia

Germaniawerft, Kilonia Cesarstwo Niemieckie /
Tersâne-i Âmire(inne języki), Stambuł Imperium Osmańskie

Położenie stępki

1891

Wodowanie

1892

 Imperium Osmańskie
Nazwa

Berk Efşan

Wejście do służby

1894

Wycofanie ze służby

październik 1918

 Turcja
Wejście do służby

1920

Wycofanie ze służby

1928

Los okrętu

złomowany w 1932

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 230 ton

Długość

59,9 metra

Szerokość

6,6 metra

Zanurzenie

2,4 metra

Materiał kadłuba

stal

Napęd
2 maszyny parowe o łącznej mocy 3500 KM
2 kotły, 2 śruby
Prędkość

21 węzłów

Uzbrojenie
6 działek rewolwerowych kal. 37 mm
4 torpedy
Wyrzutnie torpedowe

2 × 428 mm (2 x I)

Załoga

50

Berk Efşanturecki torpedowiec z końca XIX wieku, jedna z dwóch zbudowanych w Niemczech jednostek typu Berk Efşan. Okręt został zbudowany w stoczni Germaniawerft w Kilonii, po czym w sekcjach dostarczony do tureckiej stoczni Tersâne-i Âmire(inne języki) w Stambule i tam zwodowany w 1892 roku. Wcielony w skład marynarki Imperium Osmańskiego w 1894 roku torpedowiec wziął udział w wojnie grecko-tureckiej, I wojnie bałkańskiej i I wojnie światowej, a w latach 20. służył pod banderą Republiki Turcji do 1928 roku. Okręt został złomowany w 1932 roku.

Projekt i budowa

[edytuj | edytuj kod]

Dwa torpedowce[a] typu Berk Efşan zostały zamówione przez Turcję w Niemczech 23 października 1886 roku[1]. „Berk Efşan” zbudowany został w stoczni Germaniawerft w Kilonii (numer stoczniowy 41), po czym w sekcjach dostarczony do tureckiej stoczni Tersâne-i Âmire(inne języki) w Stambule[1]. Stępkę okrętu położono w 1891 roku, a zwodowany został w 1892 roku[1][2][b].

Dane taktyczno-techniczne

[edytuj | edytuj kod]

Okręt był torpedowcem z kadłubem wykonanym ze stali[1]. Długość całkowita wynosiła 59,9 metra, szerokość 6,6 metra i zanurzenie 2,4 metra[1][3][c]. Wyporność normalna wynosiła 230 ton[1][d]. Jednostka napędzana była przez dwie pionowe trzycylindrowe maszyny parowe potrójnego rozprężania Germania o łącznej mocy 3500 KM, do których parę dostarczały dwa kotły lokomotywowe, także wyprodukowane w macierzystej stoczni[1][3]. Prędkość maksymalna napędzanego dwiema śrubami okrętu wynosiła 21 węzłów[1][3][e]. Zapas węgla wynosił 75 ton[1][3].

Na uzbrojenie artyleryjskie jednostki składało się sześć pięciolufowych działek rewolwerowych kalibru 37 mm L/30 Kruppa[1][3]. Broń torpedową stanowiły dwie pojedyncze dziobowe wyrzutnie kalibru 428 mm z łącznym zapasem czterech torped[1][3][f].

Załoga okrętu składała się z 8 oficerów i 42 podoficerów i marynarzy[1][3].

Służba

[edytuj | edytuj kod]

Po przeprowadzeniu prób morskich „Berk Efşan” został w 1894 roku wcielony w skład marynarki wojennej Imperium Osmańskiego[1][3]. W 1896 roku torpedowiec był w stanie osiągnąć prędkość zaledwie 17 węzłów[1]. W marcu 1897 roku, w momencie wybuchu wojny grecko-tureckiej, „Berk Efşan” wchodził w skład 1. Dywizjonu okrętów floty osmańskiej[4]. Przeprowadzone 15 kwietnia ćwiczenia artyleryjskie wykazały fatalny stan techniczny większości tureckich okrętów i spowodowały wiele uszkodzeń; „Berk Efşan” jako jedna z nielicznych jednostek została uznana za zdolną do walki[5].

W 1912 roku z pokładu okrętu zdemontowano dwa działka rewolwerowe kalibru 37 mm[1][3]. Podczas I wojny bałkańskiej, według stanu na 10 października 1912 roku „Berk Efşan” przebywał w stoczni w Stambule, a następnie operował na Morzu Czarnym[6]. 21 listopada 1912 roku krążowniki „Mecidiye” i „Hamidiye”, eskortowane przez „Berka Efşana” i niszczyciel „Yarhisar”, wyszły z Bosforu i udały się pod Warnę[7]. W nocy z 21 na 22 listopada okręty osmańskie zostały zaatakowane przez bułgarskie torpedowce „Dryzki”, „Letjaszti(inne języki)”, „Smeli” i „Strogi”, w wyniku czego o godzinie 0:04 na pozycji 43°09′45″N 28°21′05″E/43,162500 28,351389 „Hamidiye” został trafiony torpedą wystrzeloną przez „Strogiego” i doznał uszkodzeń[7]. „Berk Efşan” i „Yarhisar” próbowały dogonić wycofujące się okręty wroga, jednak nie udało się ich odnaleźć i obie jednostki powróciły do storpedowanego krążownika[7]. 10 lutego 1913 roku „Berk Efşan”, niszczyciele „Basra” i „Taşoz” oraz transportowiec „Giresan” udały się pod Podimę(inne języki), gdzie dwa dni wcześniej podczas nieudanej próbie desantu na mieliźnie osiadł okręt pancernyAsar-i Tevfik(inne języki)”, demontując z wraku nadający się do użytku sprzęt i wyposażenie[7]. W kwietniu i maju tego roku „Berk Efşan” i „Taşoz” eskortowały transportowiec „Kizilirmak”, pływający na trasie z Konstancy do Stambułu[7].

Podczas I wojny światowej w 1915 roku dokonano przezbrojenia okrętu, montując w miejsce działek kalibru 37 mm cztery działa kalibru 47 mm: dwa typu SK L/45 C/99 i dwa SK L/30 C/91, z łącznym zapasem 400 pocisków[1][3]. Załoga jednostki w tym czasie liczyła 58 Turków i 4 Niemców[1]. 15 października 1915 roku w pobliżu wyspy Marmara „Berk Efşan” i eskortowany przez niego parowiec „Hûdavandigar” stały się celem nieskutecznego ataku brytyjskiego okrętu podwodnego HMS H1[8]. W październiku 1918 roku okręt odstawiono do rezerwy[1].

W 1920 roku „Berk Efşan” powrócił do służby, a 29 października 1923 roku został formalnie wcielony do nowo powstałej marynarki wojennej Republiki Turcji, choć jego stan techniczny nie pozwalał na eksploatację i trafił do rezerwy[9]. Okręt wycofano ze składu floty ostatecznie w 1928 roku, a w 1932 roku został złomowany[1][g].

  1. Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 klasyfikują okręty jako niszczyciele.
  2. Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394 podają, że okręt został zwodowany w 1894 roku.
  3. Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394 podają, że długość okrętu wynosiła 56,99 metra.
  4. Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394, Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 390 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 podają, że wyporność okrętu wynosiła 266–270 ton.
  5. Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 394 podają, że prędkość maksymalna wynosiła 25 węzłów, zaś Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587, że 18.
  6. Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 podaje, że okręt był wyposażony w pojedynczą wyrzutnię torped kalibru 450 mm.
  7. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 390 podają, że okręt został sprzedany około 1927 roku.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). New York: Mayflower Books Inc., 1979. ISBN 0-8317-0302-4. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Ivan Gogin: BERK EFŞAN torpedo boats (1894). Navypedia. [dostęp 2024-03-23]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-659-0.