Baltimore
39°17′N 76°37′W/39,283333 -76,616667
 Kolaż zdjęć Baltimore | |||
| |||
| Dewiza: The Greatest City in America, Get in on it, The city that reads. | |||
| Przydomek: Charm City, Mobtown, B'more, The City of Firsts, Monument City, Ravenstown | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Stan | |||
| Data założenia |
1729 | ||
| Prawa miejskie |
1797 | ||
| Kod statystyczny | |||
| Burmistrz |
Jack Young (D) | ||
| Powierzchnia |
238,4 km² | ||
| Wysokość |
10 m n.p.m. | ||
| Populacja (2010) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
410 | ||
| Kod pocztowy |
Lista kodów:
21201-21231, 21233-21237, 21239-21241, 21244, 21250-21252, 21263-21265, 21268, 21270, 21273-21275, 21278-21290, 21297-21298
| ||
| Strefa czasowa | |||
Położenie na mapie stanu Maryland  | |||
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |||
| 39°17′N 76°37′W/39,283333 -76,616667
| |||
| Strona internetowa | |||
Baltimore (wym. [ˈbɒltɪmɔr]) – miasto na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, największe w stanie Maryland.
Leży około 60 km od Waszyngtonu i tworzy z nim jeden obszar metropolitalny. Jest miastem niezależnym, a więc nie wchodzi w skład żadnego hrabstwa. Zgodnie z prawem stanu Maryland posiada status identyczny jak hrabstwo dla celów statystycznych – Państwowy Urząd Statystyczny (ang.: US Census Bureau) uznaje hrabstwo za podstawę obliczeń i dlatego traktuje Baltimore na zasadzie równości z hrabstwem.
Baltimore jest tradycyjnie ostoją Partii Demokratycznej od ponad 150 lat. Partię Demokratyczną reprezentowało dwoje wieloletnich senatorów stanu Maryland – Barbara Mikulski i Paul Sarbanes, pochodzących i zamieszkałych w Baltimore.
W mieście funkcjonuje zespół baseballowy Baltimore Orioles.
Dane ogólne
[edytuj | edytuj kod]Baltimore jest jednym z dwudziestu największych miast Stanów Zjednoczonych, posiada 3 uniwersytety, bazę marynarki wojennej, liczne muzea, galerię sztuki, domy i kościoły z XVIII i XIX w. Dumą miasta jest zacumowany w Porcie Wewnętrznym USS Constelation – ostatni zwodowany (1854) żaglowy okręt Stanów Zjednoczonych.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W XVII wieku kilka miast o nazwie Baltimore założono nad brzegami zatoki Chesapeake. Obecne miasto powstało w lipcu 1729, a nazwę swą wzięło od Lorda Baltimore, ówczesnego gubernatora Prowincji Maryland. Do końca XVIII wieku miasto utrzymywało się ze składu towarów dla i z produkujących cukier wysp Morza Karaibskiego.
W czasie wojny brytyjsko-amerykańskiej w 1812 roku Brytyjczycy, nazywający Baltimore „gniazdem piratów” kilkakrotnie atakowali nadbrzeżny fort McHenry, ale wszystkie ich szturmy zostały odparte, a po śmierci dowódcy, generała Rossa, wycofali się. Bitwa morska, jaka się wówczas wywiązała, została po raz pierwszy w dziejach Stanów Zjednoczonych wygrana, co zainspirowało poetę Francisa Scotta Key do napisania wiersza „The Star-Spangled Banner” (Gwiaździsty Sztandar), który stał się później tekstem hymnu narodowego Stanów Zjednoczonych. Bitwa ta uwieczniona została pomnikiem wzniesionym w centrum miasta, z której to przyczyny prezydent John Quincy Adams nadał w 1827 Baltimore przydomek „Miasta Pomnika” (ang. Monument City).
W 1851 roku miasto Baltimore zostało wydzielone z hrabstwa Baltimore jako osobna jednostka samorządowa równoważna hrabstwu[1].
Przed wojną secesyjną Maryland był stanem niewolniczym. W czasie wojny, aczkolwiek oficjalnie należący do Unii, uznawał dawny ustrój, a w mieście przeważały nastroje prokonfederackie. 19 kwietnia 1861 do miasta wkroczył, 6. pułk Massachusetts, który był w drodze do Waszyngtonu. Baltimore nie przecinała linia kolejowa, więc żołnierze musieli się wyładować na wschodniej stacji, przejść przez miasto i ponownie załadować na pociąg do stolicy. Mieszkańcy Baltimore zaatakowali tylne kompanie cegłami, kamieniami z bruku i pistoletami. Żołnierze odpowiedzieli ogniem. W wyniku zamieszek zginęło, czterech żołnierzy i dwunastu mieszkańców[2].
W lutym 1904 w Baltimore wybuchł gwałtowny pożar, który strawił w ciągu 30 godzin ponad tysiąc pięćset budynków. Ogień pojawił się 7 lutego w centrum dzielnicy handlowej w pomieszczeniach hurtowni towarów sypkich i błyskawicznie objął sąsiednie zabudowania. Z żywiołem walczyło 1231 strażaków. Ostatnie ogniska pożaru dogaszono 8 lutego. Nie odnotowano ofiar śmiertelnych. Całkowitej zagładzie uległo ponad 1300 budynków, w których zlokalizowanych było ok. 2,5 tys. zakładów przemysłowych, sklepów i banków. Zniszczeniu uległa też historyczna zabudowa miasta z 1730 roku. Straty materialne oceniono na 80 milionów dolarów. Był to największy pożar miasta w Stanach Zjednoczonych od czasu wielkiego pożaru Chicago w 1871 roku[3]. Ówczesny burmistrz miasta odmówił przyjęcia pomocy z zewnątrz, mówiąc: „Baltimore will take care of its own, thank you!” (Baltimore da sobie samo radę, dziękujemy). W ciągu dwóch lat nie było już śladu po tej katastrofie.
W 1950 Baltimore osiągnęło rekordową – 950 tys. – liczbę mieszkańców, (6. miejsce wśród największych miast Stanów Zjednoczonych), za Detroit i przed Cleveland, ale w następnym półwieczu straciło ponad 300 tysięcy mieszkańców (głównie na rzecz przedmieść).
18 lipca 2001 w wyniku wykolejenia się pociągu z chemikaliami w tunelu pod centrum miasta wybuchł groźny pożar, który sparaliżował całe miasto. Strażacy walczyli z ogniem 9 dni i wprawdzie ugasili go, ale zalali niżej położone ulice centrum, a chemikalia zmieszane z wodą spłynęły do systemu kanalizacyjnego. W 3 tygodnie później w obrębie centrum miasta wyleciały w powietrze pokrywy studzienek ściekowych, bowiem gromadzące się gazy spowodowały eksplozję. Ofiar w ludziach nie było.
W 2003 miasto padło ofiarą huraganu Isabel, który spiętrzył wody zatoki do siedmiu metrów, co spowodowało zalanie portu i okolicznych dzielnic.
26 marca 2024 ok. godz. 1:30 czasu lokalnego w filar mostu Francis Scott Key Bridge na rzece Patapsco uderzył kontenerowiec, co doprowadziło do zawalenia się konstrukcji[4].
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Baltimore jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych obszarów Stanów Zjednoczonych. W mieście zlokalizowany jest przemysł lotniczy, elektromaszynowy, chemiczny, stoczniowy i hutniczy. Port Baltimore, położony w głębi zatoki Chesapeake należy do najbezpieczniejszych w Stanach Zjednoczonych. Przed huraganami chroni go obszerny półwysep Delmarva, podzielony pomiędzy stany Delaware, Maryland i Wirginia (stąd nazwa – Del-Mar-Va), zaś przed mroźnymi wiatrami z północy łańcuch Appalachów.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Baltimore było drugim po Nowym Jorku miastem w Stanach Zjednoczonych, które osiągnęło liczbę 100 tys. mieszkańców[5][6]. Od 1820 do 1850 roku, według spisów ludności Stanów Zjednoczonych, Baltimore było drugim najbardziej zaludnionym miastem w tym państwie,[6][7][8] zanim w 1860 roku wyprzedziła je Filadelfia[9]. Było to jedno z 10 miast o największej populacji w Stanach Zjednoczonych w każdym spisie powszechnym – aż do spisu z 1980 r.[10][11], a po II wojnie światowej liczyło ponad 900 tys. mieszkańców[12].
Rozwój demograficzny miasta przedstawia poniższe zestawienie.
- 1790 – 13 503
- 1800 – 26 514
- 1810 – 46 555
- 1820 – 62 738
- 1830 – 80 620
- 1840 – 102 313
- 1850 – 169 054
- 1860 – 212 418
- 1870 – 267 354
- 1880 – 332 313
- 1890 – 434 439
- 1900 – 508 957
- 1910 – 558 485
- 1920 – 733 826
- 1930 – 804 874
- 1940 – 859 100
- 1950 – 949 708
- 1960 – 939 024
- 1970 – 905 759
- 1980 – 786 775
- 1990 – 736 014
- 2000 – 651 154
Religia
[edytuj | edytuj kod]Wyznanie rzymskokatolickie
[edytuj | edytuj kod]- Siedziba archidiecezji Baltimore
- Parafia Matki Bożej Różańcowej w Baltimore
- Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Baltimore
Współpraca[13][14]
[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Profil miasta Baltimore Maryland State Archives (en)
- ↑ James M. McPherson, Battle Cry of Freedom: The Civil War Era, Oxford University Press, 1988, ISBN 978-0195038637.
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Największe pożary w Polsce i na świecie, Ekologia.pl, 2012.
- ↑ Katastrofa w Baltimore. Runął główny most w mieście [online], www.rmf24.pl [dostęp 2024-03-26] (pol.).
- ↑ 1840 Fast Facts: 10 Largest Urban Places [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ a b 1850 Fast Facts: 10 Largest Urban Places [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ 1830 Fast Facts: 10 Largest Urban Places [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ 1820 Fast Facts: 10 Largest Urban Places [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ 1860 Fast Facts: 10 Largest Urban Places [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ 1980 Fast Facts: 10 Largest Urban Places [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ 1990 Fast Facts: 10 Largest Urban Places [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ Maryland - 1950 Census of Population [online], United States census [dostęp 2022-05-18] (ang.).
- ↑ Sister Cities. [w:] Visit Baltimore [on-line]. [dostęp 2011-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (października 11, 2011)].
- ↑ Sister City Committee. Baltimore-Luxor-Alexandria Sister City Committee. [dostęp 2011-03-30].
- ↑ Baltimore City Mayor's Office of International and Immigrant Affairs – Sister Cities Program (kopia z Internet Archive). [dostęp 2008-10-16].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Baltimore w bazie city-data.com (ang.)
- U.S. Census Bureau
