Autobusy miejskie w Białymstoku
| autobus | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Organizator |
Białostocka Komunikacja Miejska |
| Operator | |
| Liczba linii |
56[1] |
| Lata funkcjonowania |
od 1925[2] |
| Roczna liczba pasażerów |
65 milionów[3] |
| Infrastruktura | |
| Długość sieci |
684 km[4] |
| Liczba zajezdni |
4 |
| Liczba przystanków |
1105[5] |
| Tabor | |
| Liczba pojazdów |
256 |
| Strona internetowa | |
Autobusy miejskie w Białymstoku – system komunikacji autobusowej, obejmujący miasto Białystok oraz gminy ościenne, wchodzące w skład aglomeracji białostockiej. Autobusy to jedyny stały środek transportu miejskiego w Białymstoku – jest to największe takie miasto w Polsce.
Organizator
[edytuj | edytuj kod]Organizatorem transportu zbiorowego jest Zarząd Białostockiej Komunikacji Miejskiej, podlegający Urzędowi Miejskiemu w Białymstoku. Jest to pierwszy organizator transportu miejskiego w Polsce; powstał 10 czerwca 1991 roku jako Zakład Obsługi Komunikacji Miejskiej w Białymstoku (ZOKM). Po jego likwidacji w 2004 roku, zarządzaniem komunikacją miejską zajmował się Departament Dróg i Transportu Miejskiego (DDiTM), następnie Wydział Transportu Miejskiego (WTM), a od 2007 roku BKM.
BKM zajmuje się ustalaniem tras i rozkładów jazdy, a także wydaje bilety i organizuje ich kontrolę. Zleca wykonywanie obowiązków komunikacyjnych trzem spółkom komunikacyjnym. Na przestrzeni lat, organizator wprowadził wiele zmian, które wpłynęły na jakość funkcjonowania białostockiej komunikacji miejskiej:
- ujednolicenie systemu identyfikacji wizualnej taboru – biało-zielone malowanie z identycznym logo na każdym pojeździe, rezygnacja z reklam zewnętrznych
- likwidacja okresowych biletów papierowych – zastąpienie ich elektroniczną Białostocką Kartą Miejską
- modernizacja infrastruktury przystankowej – wymiana wiat na przeszklone konstrukcje z podświetlanymi gablotami informacyjnymi i podłużnymi listwami z nazwą przystanku i numerami linii
- optymalizacja częstotliwości kursowania linii komunikacyjnych
- korekta tras istniejącej siatki połączeń
- uruchomienie nowej sieci linii nocnych
- utworzenie i rozbudowa sieci buspasów
- montaż elektronicznych kasowników do biletów i czytników do kart miejskich
- wprowadzenie systemu sprzedaży biletów przez telefon
- uruchomienie Internetowego portalu pasażera, umożliwiającego zakup biletów on-line
- wprowadzenie aplikacji mobilnych służących do planowania podróży transportem zbiorowym
- uruchomienie biletomatów mobilnych
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dwudziestolecie międzywojenne
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze autobusy komunikacji miejskiej pojawiły się w Białymstoku w 1925 roku. Zastąpiły istniejącą w latach 1895–1919 sieć tramwajów konnych. Kursowały głównie na trasie nr 1 (śladem tramwaju) z Dworca PKP do ul. Mickiewicza przez ulice: Dąbrowskiego, Lipową, Rynek Kościuszki, Sienkiewicza, Warszawską i Świętojańską. Obsługę zapewniały firmy „Samochód” i „Autokaros” kilkunastoma pojazdami w godz. 7 – 22 z częstotliwością co 10 minut. Na Rynku Kościuszki znajdował się dworzec autobusów podmiejskich.
Po II wojnie światowej
[edytuj | edytuj kod]Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku, utworzono Miejski Zakład Komunikacyjny (MZK). Siedziba firmy mieściła się przy ul. Warszawskiej. Pierwszymi pojazdami komunikacji miejskiej było 5 wojskowych ciężarówek z demobilu. Pierwsze autobusy z prawdziwego zdarzenia pojawiły się pod koniec lat 40. – były to pojazdy marki Chausson AP48. W późniejszym czasie zakupiono także pojazdy Mavag Tr5 i ZIS 155. Mieściły one od 50 do 70 pasażerów.
W 1954 roku istniejący zakład przekształcono w Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (MPK) z zajezdnią przy ul. Jurowieckiej. W latach 50. tabor zasiliły nowe pojazdy marki Star 51 i N52. Autobusy kursowały na sześciu liniach. Do końca lat 50. w miejskich autobusach pracowali konduktorzy, zajmujący się sprzedażą biletów.
Na początku lat 60. zakupiono autobusy San H01B, H25B, H27B i H100B. Liczba pojazdów przekroczyła 100. W 1966 pojawiły się pierwsze „ogórki” – autobusy Jelcz 272 MEX i 043. W autobusach zamontowano kasowniki i automaty do sprzedaży biletów.
Lata 70. przyniosły dalszy rozwój miasta. W 1975 roku pojawiły się pierwsze autobusy Autosan H9-35. Z powodu zbyt dużych potrzeb przewozowych i za małego istniejącego taboru, rozpoczęto budowę nowej zajezdni przy ul. Składowej, mogącej pomieścić 300 autobusów. Obiekt oddano do użytku w 1977 roku. W tym samym roku na ulicach pojawiły się pierwsze autobusy Jelcz PR110, a rok później 5 przegubowych autobusów Jelcz 021.
W 1982 roku do eksploatacji wprowadzono 20 przegubowych autobusów Ikarus 280 i 1 Ikarus 260. Od 1985 roku rozpoczęto eksploatację pojazdów Jelcz M11 w miejsce dotychczas kupowanych „Berlietów”. W latach 80. białostocki tabor składał się z największej ilości pojazdów w historii – 330.
We wrześniu 1991 roku nastąpił rozpad Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. W miejsce firmy powstały trzy spółki komunikacyjne: Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej (KPKM), Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (KPK) i Komunalny Zakład Komunikacyjny (KZK). Autobusy Jelcz PR110 trafiły w większości do KZK. Ikarusy 280, Jelcze M11 i pojedyncze sztuki Jelczy PR110 zasiliły tabor KPK i KPKM. Pojazdy należące do KZK oznaczono numerami 0xx, KPK – 5xx-7xx, a KPKM – 8xx-9xx. Utworzono Zakład Obsługi Komunikacji Miejskiej (ZOKM), pełniący rolę organizatora komunikacji – zajmował się m.in. tworzeniem rozkładów jazdy i sprzedażą biletów. Był to pierwszy organizator transportu miejskiego w Polsce.
W 1992 roku na linie komunikacji miejskiej wpuszczono przewoźników prywatnych: BIATRA, ABRA i PTHW. BIATRA funkcjonowała do roku 1997. Dysponowała około 25 autobusami, w tym: Ikarus 280 (ex. NRD), Jelcz PR110, Scania CR112 i Renault SC10. Obsługiwała linie: 3 i 24 oraz linie podmiejskie komercyjne: 501-505. ABRA i PTHW funkcjonowały do około 1993 roku, realizując przewozy na liniach: 18, 22 i 101.
W pierwszej połowie lat 90. zakupiono autobusy używane Heuliez O305 i O305G, Setra SG180 i Mercedes O305G. Były to pierwsze białostockie autobusy z automatyczną skrzynią biegów. Kontynuowano także zakupy nowszych średniopodłogowych Jelczy 120M.
W 1995 roku wprowadzono do eksploatacji pierwsze autobusy niskowejściowe – Jelcz M121 (2 sztuki) i Mercedes O405N2 (3 sztuki). Zmieniono barwy autobusów na biało-zielone. W późniejszych latach zakupiono kolejne kilkanaście Jelczy M121. W latach 1998–2000 flotę zmodernizowano poprzez zakup 45 autobusów marki MAN NG312 (39 sztuk) i NL222 (6 sztuk). Udział autobusów niskopodłogowych zwiększył się dzięki temu do 23%.
XXI wiek
[edytuj | edytuj kod]W lutym 2004 roku funkcje Zakładu Obsługi Komunikacji Miejskiej przejął Zarząd Dróg i Transportu (ZDiT), a w czerwcu 2006 – Wydział Transportu Miejskiego (WTM). W marcu 2007 WTM połączono z Wydziałem Dróg Miejskich, w wyniku czego powstał Departament Dróg i Transportu (DDT).
Początek lat 2000. charakteryzował się kryzysem taborowym. W celu poprawy stanu floty, rozpoczęto zakup autobusów używanych, głównie niskopodłogowych MAN i Mercedes. Dostarczono także nowe pojazdy – Solaris Urbino 12 i Urbino 18, MAN EL283 i Mercedes O345G. W 2006 flotę odświeżyły 43 nowe MANy, będące pierwszymi pojazdami kupionymi przy wsparciu Unii Europejskiej. Wyposażono je w system monitoringu i zapowiedzi głosowe. W 2008 roku 50% taboru stanowiły pojazdy niskopodłogowe.
Od 2010 roku rolę organizatora komunikacji miejskiej pełni Zarząd Białostockiej Komunikacji Miejskiej (BKM). W latach 2010–2013 wymieniono około 60% taboru autobusowego, wprowadzając pierwsze autobusy klimatyzowane – Solaris. W 2013 roku pojawił się pierwszy autobus hybrydowy. Dzięki modernizacji taboru, w marcu 2010 wycofano ostatnie Ikarusy 280 i Jelcze M11, w maju 2012 – ostatnie Jelcze PR110, w lutym 2018 – ostatni autobus używany drugiej generacji MAN (NG262), a pod koniec września 2019 z ulic ostatecznie zniknęły autobusy Jelcz (120MM/2).
2015 rok upłynął pod znakiem 120-lecia komunikacji. Zakupiono 10 nowych pojazdów – Mercedes, Solaris i Kapena. Te ostatnie są pierwszymi minibusami we flocie i obsługują linie gminne. Od 2018 roku następuje ponowny zakup nowych autobusów w ramach funduszy unijnych, dzięki czemu ponad 99% autobusów to niskopodłogowce, a blisko 60% taboru jest wyposażone w klimatyzację pasażerską.
Obecnie Białystok jest największym miastem w Polsce, które posiada tylko jeden rodzaj środka transportu zbiorowego.
Linie
[edytuj | edytuj kod]Sieć białostockiej komunikacji miejskiej składa się z 56 linii[6], w tym:
- 50 dziennych (30 miejskich, 17 podmiejskich i 3 gminnych)
- 6 nocnych
Autobusy BKM obsługują miasto Białystok, a także gminy ościenne: Choroszcz, Dobrzyniewo Duże, Juchnowiec Kościelny, Supraśl, Wasilków, Zabłudów.
Tabor
[edytuj | edytuj kod]
nr tab. 761, autobus KPK
nr tab. 901, autobus KPKM
nr tab. 916, autobus KPKM
nr tab. 350, autobus KPKM
Zgodnie z zawartymi umowami przewozowymi, tabor autobusowy BKM składa się z 256 autobusów[6]. Udział autobusów niskopodłogowych wynosi 100%, a klimatyzowanych 60%. Ich średni wiek wynosi 9 lat.
- tabor charakteryzuje się biało-zielonym malowaniem
- operatorzy mają zakaz stosowania reklam zewnętrznych
- wszystkie autobusy wyposażone są w system informacji pasażerskiej składający się z wyświetlaczy zewnętrznych i wewnętrznych oraz zapowiedzi głosowych
| Marka i model | KPKM | KPK | KZK |
|---|---|---|---|
| Kapena Urby | 2 | – | – |
| MAN Lion’s City G | 6 | 4 | – |
| MAN Lion’s City | 2 | 4 | 3 |
| Mercedes Citaro C2 | – | 1 | – |
| Mercedes Citaro G | – | 8 | – |
| Mercedes Citaro G C2 | – | 8 | – |
| Mercedes Citaro G C2 Hybrid | – | 2 | – |
| Mercedes Conecto LF | – | 6 | 3 |
| Mercedes Conecto G LF | 9 | 7 | – |
| Solaris Urbino 8,9 LE | 7 | – | – |
| Solaris Urbino 12 | 25 | 16 | 31 |
| Solaris Urbino 18 | 35 | 34 | 18 |
| Volvo 7900 Hybrid | – | – | 6 |
| Yutong E12 | 6 | 8 | 6 |
Przewoźnicy
[edytuj | edytuj kod]W wyniku strajku, 2 września 1991 roku Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne zostało podzielone na 3 spółki konkurujące ze sobą w zakresie obsługi komunikacji miejskiej:
- KPKM – Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej
- KPK – Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne
- KZK – Komunalny Zakład Komunikacyjny
Ponadto od 1992 roku, przez kilka lat obsługę zapewniali przewoźnicy prywatni:
- Prywatne Przedsiębiorstwo Usług Transportowych BIATRA – do 1997 roku
- ABRA – do 1993 roku
- PTHW – do 1993 roku
W 2007 roku planowano połączyć spółki miejskie w jedną, jednak po przeprowadzeniu licznych analiz, nie zrealizowano tego pomysłu.
Zajezdnie
[edytuj | edytuj kod]Spółki obsługujące komunikację miejską w Białymstoku korzystają z 4 zajezdni zlokalizowanych przy ulicy Składowej, Jurowieckiej i Pomocnej.
- Zajezdnia KZK Białystok znajduje się przy ul. Jurowieckiej 46A. Powstała w 1954 roku i może pomieścić do 120 autobusów 9-metrowych (do 80 autobusów 12-metrowych). Od połowy 2023 roku rozpoczęła działanie nowa zajezdnia KZK przy ul. Pomocnej, przy której stacjonują autobusy elektryczne. Docelowo zastąpi ona bazę przy ul. Jurowieckiej i będzie mogła pomieścić do 100 autobusów 12-metrowych.
- Zajezdnie KPK Białystok i KPKM Białystok mieszczą się przy ul. Składowej 7 i 11. Baza wybudowana w 1977 roku może pomieścić do 300 autobusów 12-metrowych.
Historia linii
[edytuj | edytuj kod]| Nr linii | Rok uruchomienia | Trasa w momencie uruchomienia |
|---|---|---|
| 1 | listopad 1945[7] | Dworzec PKP - Dojlidy |
| 2 | lipiec 1947[7] | Dworzec PKP – Drewniana |
| 3 | 1949[7] | Wygoda – Nowe Miasto |
| 4 | 1950-1954[7] | Mickiewicza – Wysoki Stoczek |
| 5 | 1950-1954[7] | Antoniuk – Piasta |
| 6 | 1950-1954[7] | Rynek Kościuszki – Starosielce |
| 7 | 1955[7] | Rynek Kościuszki – Fasty |
| 8 | 1956-1964[8] | Składowa – Niedźwiedzia (Dojlidy) |
| 9 | 1956-1964[8] | Szosa Północno-Obwodowa – Pietrasze (Silikaty) |
| 10 | 1956-1964[8] | Dworzec PKP – Pułaskiego |
| 11 | 1965-1969[9] | Białostoczek -Kleosin |
| 12 | 1965-1969[9] | Starosielce PKP – Piastowska |
| 13 | 1970-1971[10] | Bacieczki (CPN) – Mickiewicza (Zwierzyniecka) |
| 14 | 1972-1975[10] | Raginisa (Wygoda) – Grabówka |
| 15 | 1976-1985[11] | Szosa Północno-Obwodowa (Białostoczek) – Dojlidy Górne |
| 16 | 1976-1985[11] | Pułaskiego – Białostoczek (Fabryka Dywanów) |
| 17 | 1976-1985[11] | Wysockiego (Silikaty) – Składowa |
| 18 | 1976-1985[11] | 27 Lipca – Przędzalniana (Fasty) |
| 19 | 26 lipca 1986[12] | Gajowa – Mickiewicza |
| 20 | 1 września 1986[12] | Fabryka Dywanów – Słoneczny Stok |
| 21 | 5 listopada 1988 | Zielone Wzgórza- Stadion Jurowiecka |
| 22 | 20 grudnia 1991 | Dworzec PKS – rondo Branickiego – os. Piasta – Dworzec PKS |
| 23 | 22 lutego 1992 | Os. Zielone Wzgórza – PKP Stadion |
| 24 | 10 kwietnia 1992 | Meksykańska – Zielonogórska |
| 25 | 21 grudnia 1992 | Zielonogórska – Os. Dziesięciny – Zielonogórska |
| 26 (102 bis) | 22 lutego 1992 (nr 26 od 1 lutego 1993) | Os. Białostoczek – PKP Stadion |
| 27 | 8 kwietnia 1992 | Cmentarz Miejski – Os. Nowe Miasto |
| 28 | październik-listopad 2002 | Sikorskiego/Witosa – Towarowa |
| 29 | 28 czerwca 2014 | Gajowa – Żyzna |
| 30 | 21 września 2021 | Piłsudskiego/Sienkiewicza – Dojlidy Górne |
| 100 | 1976-1985[11] | Dworzec PKP – Wasilków |
| 101 | 15 sierpnia 1984 | BZPB Fasty – Sobolewo |
| 102 | 24 sierpnia 1984 | Księżyno – Jurowce plaża |
| 103 | 1 marca 1991 | Olmonty – Fabryczna (stadion) |
| 104 | marzec-kwiecień 2003 | Juchnowiec – Kościół Farny |
| 105 (24 bis) | 1 września 2005 (nr 105 od 25 czerwca 2007) | Branickiego – Sobolewo |
| 106 | 1 stycznia 2010 – 31 stycznia 2022 | Piłsudskiego/Pałacowa – Borsukówka |
| 107 | 29 marca 2010 | Dworzec PKS – Klepacze |
| 108 | 21 października 2016 | Piłsudskiego/Pałacowa – Karakule/Cmentarz |
| 109 | 11 lipca 2019 | Piłsudskiego/Sienkiewicza – Niewodnica Nargilewska |
| 110 | listopad 2010 – 31 sierpnia 2018 | PKP Stadion – Juchnowiec Kościelny |
| 111 | marzec 2012 (do 31 grudnia 2015) 1 września 2021 |
Dworzec PKS – Supraśl Piłsudskiego/Kościelna – Ciasne |
| 112 | 29 sierpnia 2020 | Sienkiewicza/Rzeka Biała – Olmonty |
| 113 | Luty 2022 (do 16 maj 2022) 1 stycznia 2024 |
Piastowska - Dobrzyniewo Duże Rondo R. Reagana - Choroszcz Cmentarz |
| 122 | 1 września 2021 | Piłsudskiego/Pałacowa – Jurowce – Wasilków/Cmentarz |
| 123 | 29 grudnia 2023 | Popiełuszki/Hetmańska - Klepacze |
| 126 | 1 stycznia 2024 | Produkcyjna - Dobrzyniewo Duże |
| 132 | 1 września 2021 | Piłsudskiego/Pałacowa – Jurowce – Katrynka |
| 142 | 2 października 2023 | Centrum Przydworcowe - Sielachowskie - Wasilków/Cmentarz |
| C | maj/czerwiec 2016 - październik 2017 | Dworzec PKS - Kampus Uniwersytecki (Ciołkowskiego) |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Strona BKM [online], komunikacja.bialystok.pl/ [dostęp 2024-10-01] (pol.).
- ↑ Strona BKM [online], komunikacja.bialystok.pl/ [dostęp 2024-10-01] (pol.).
- ↑ Dane z Raportu o stanie Miasta Białegostoku za rok 2023
- ↑ Dane z Raportu o stanie Miasta Białegostoku za rok 2023
- ↑ Dane z Raportu o stanie Miasta Białegostoku za rok 2023
- ↑ a b Rozkład jazdy [online], komunikacja.bialystok.pl, 8 października 2023 [dostęp 2023-10-08] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Andrzej Lechowski: Autobus czerwony przez ulice mego miasta mknie. [dostęp 2022-07-13]. (pol.).
- ↑ a b c Plan miasta Białegostoku z 1964 roku.
- ↑ a b Plan miasta Białegostoku z 1969 roku.
- ↑ a b Plan miasta Białegostoku z 1971 roku.
- ↑ a b c d e Plan miasta Białegostoku z 1985 roku.
- ↑ a b Plan miasta Białegostoku z 1988 roku.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona Białostockiej Komunikacji Miejskiej
- Strona Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej w Białymstoku
- Zakład Obsługi Komunikacji Miejskiej w Białymstoku. zokm.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-11-26)].
- Zarząd Dróg i Transportu Urzędu Miejskiego w Białymstoku. zdt.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-06-05)].
- Wydział Transportu Miejskiego – Urząd Miejski w Białymstoku. wtm.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-22)].
- Białostocka Komunikacja Miejska. komunikacja.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-09)].
- Gazeta Współczesna 1984-1993