Przejdź do zawartości

Aristotelia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aristotelia
Ilustracja
Aristotelia chilensis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

szczawikowce

Rodzina

eleokarpowate

Rodzaj

Aristotelia

Nazwa systematyczna
Aristotelia L’Hér.
Stirp. Novae 31. Dec 1785 (sero)-Jan 1786 (nom. cons.)[3].
Typ nomenklatoryczny

A. macqui L’Hér.[3]

Synonimy
  • Aristotela J.F. Gmel.
  • Aristotelea Spreng.
  • Aristotelesa Cothen.
  • Beaumaria Deless. ex Steud.
  • Friesea Rchb.
  • Friesia DC.
  • Triphalia Banks & Sol. ex Hook. f.[4]

Aristotelia L’Hér. – rodzaj roślin z rodziny eleokarpowatych (Elaeocarpaceae). Obejmuje co najmniej 7 gatunków[5] występujących naturalnie w Chile, Argentynie, Nowej Zelandii oraz Australii (wraz z Tasmanią)[6]. Są to rośliny drzewiaste występujące w zaroślach, niektóre gatunki pojawiają się masowo na porębach[7].

Historia i etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Charles Louis L’Héritier de Brutelle po raz pierwszy opisał ten rodzaj w 1784. Nadał mu nazwę na cześć Arystotelesa[8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Krzewy i drzewa osiągające do 10 m wysokości[7].
Liście
Zimozielone lub zrzucane przed zimą, zazwyczaj naprzeciwległe, pojedyncze lub pierzasto złożone, o blaszce na brzegu ząbkowanej[7].
Kwiaty
Drobne i jednopłciowe, u niektórych gatunków kwiaty żeńskie i męskie rozwijają się na tych samych roślinach (jednopienność), u innych na różnych (dwupienność). Okwiat składa się 4 lub 5 wolnych działek kielicha oraz 4 lub 5 płatków, na brzegach ząbkowanych, klapowanych lub frędzlowatych. Płatki mają barwę zieloną, białą, różową do czerwonawej. W kwiatach męskich pręcików jest od 4 do wielu. W kwiatach żeńskich zalążnia jest dwu- do czterokomorowej i w każdej komorze zawiera po dwa zalążki. Szyjki słupka zwykle są silnie odgięte[7].
Owoce
Jagody[8], zwykle czerwone do czarnych po dojrzeniu. Nasiona kanciaste[7].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

W medycynie niekonwencjonalnej suche owoce rodzaju Aristotelia stosuje się na niestrawność oraz dziecięce biegunki. Skruszone świeże korzenie mają zastosowanie jako środek zapobiegający lub łagodzący gorączkę, ponieważ obniża temperaturę ciała. Żucie skruszonych korzeni może także oczyszczać oraz goić rany jamy ustnej[9]. Ponadto liście gatunku Aristotelia serrata pomagają przy oparzeniach, reumatyźmie, czyrakach, czy bólu oczu. Natomiast kora tego gatunku zanurzona w zimnej wodzie może pomagać przy problemach z oczami[10].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Przedstawiciel rodziny eleokarpowatych (Elaeocarpaceae) należącej do rzędu szczawikowców (Oxalidales) reprezentującego dwuliścienne właściwe[2].

Wykaz gatunków[5]
Mieszańce międzygatunkowe[5]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-10-10] (ang.).
  3. a b Aristotelia. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2014-09-06]. (ang.).
  4. Aristotelia L’Hér.. Tropicos. [dostęp 2014-09-06]. (ang.).
  5. a b c Aristotelia. The Plant List. [dostęp 2014-09-06]. (ang.).
  6. Klaus Kubitzki: Flowering Plants. Dicotyledons: Celastrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales. Springer Science & Business Media, 2004, s. 138. ISBN 978-3-662-07257-8. (ang.).
  7. a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 143. ISBN 0-333-73003-8.
  8. a b Aristotelia. gallica.bnf.fr. [dostęp 2014-09-06]. (łac.).
  9. 5 Volume Set. W: Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. CRC Press, 2012, s. 397. ISBN 978-1-4200-8044-5. (ang.).
  10. 5 Volume Set. W: Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. CRC Press, 2012, s. 398. ISBN 978-1-4200-8044-5. (ang.).