Przejdź do zawartości

Aparat przykłębuszkowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aparat przykłębuszkowy zaznaczono na rysunku

Aparat przykłębuszkowy (łac. apparatus iuxtaglomerularis[1] rzadziej complexus iuxtaglomerularis[2]; od iuxta – przy + glomerularis – kłębuszek) – narząd receptorowo-wydzielniczy nerki, w którego skład wchodzą: komórki przykłębuszkowe, komórki plamki gęstej i komórki mezangium zewnętrznego. Dawniej do aparatu przykłębuszkowego zaliczano także komórki okołonaczyniowe (komórki Bechera)[2][3].

Opis komórek wchodzących w skład aparatu przykłębuszkowego

[edytuj | edytuj kod]
Komórki przykłębuszkowe

Komórki te są modyfikowanymi pericytami tętniczek kłębuszków (głównie tętniczki doprowadzającej). Znane także jako komórki ziarniste z powodu widocznych ziaren w cytoplazmie. Komórkach te wydzielają reninę w odpowiedzi na:

  • stymulację receptorów adrenergicznych β1,
  • spadek ciśnienia perfuzji nerek (wykrytego bezpośrednio przez komórki ziarniste),
  • zmniejszenie stężenia Na w płynie cewkowym kanalika dystalnego.[4]
Komórki plamki gęstej (macula densa)

Komórki plamki gęstej są zmienionymi komórkami nabłonka kanalika dystalnego. Macula densa reaguje na stężenie chlorku sodu (NaCl) w kanaliku dalszym oraz wydziela lokalnie (parakrynnie) wazopresynę, która działa na tętniczkę doprowadzającą i powoduje spadek filtracji kłębuszkowej, w mechanizmie cewkowo-kłębuszkowego sprzężenia zwrotnego (ang. tubulo-glomerular feedback, TGF[5]). Wzrost filtracji kłębuszkowej lub niewłaściwe wykorzystanie sodu w proksymalnym kanaliku lub części grubej ramienia wstępującego pętli Henlego przenosi płyn do kanalika dalszego, co powoduje nieprawidłowo wysokie stężenie sodu. Kotransporter Na+/Cl- przenosi sód do komórek plamki gęstej. Komórki te nie mają wystarczającej ilości Na+/K+ ATP-azy na powierzchni podstawno-bocznej aby całkowicie usunąć sód, więc dochodzi do zwiększenie ich osmolarności.

Funkcje aparatu przykłębuszkowego

[edytuj | edytuj kod]

Funkcja receptorowa – za nią odpowiedzialne są komórki plamki gęstej, które pełnią funkcję osmoreceptorów (reagują na zmianę ciśnienia osmotycznego moczu w kanaliku II rzędu). Sygnał ten przekazują przez komórki mezangium zewnętrznego do komórek przykłębuszkowych.

Funkcja wydzielnicza – komórki przykłębuszkowe mają zdolność wytwarzania reninyenzymu, który rozpoczyna kaskadę reakcji w układzie renina-angiotensyna-aldosteron (ang. renin-angiotensyn-aldosteron system; RAAS). Efektem działania angiotensyny jest: wzrost ciśnienia krwi, indukcja wydzielania aldosteronu.

Schemat budowy kłębuszka nerkowego z aparatem przykłębuszkowym (a). Zdjęcie z mikroskopu elektronowego kłębuszka i struktur otaczających LM × 1540. (b)
Schemat budowy kłębuszka nerkowego z aparatem przykłębuszkowym (a). Zdjęcie z mikroskopu elektronowego kłębuszka i struktur otaczających LM × 1540. (b)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wojciech Sawicki: Histologia. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3710-4.
  2. a b Janusz Komender: Układ moczowy. W: Histologia. Kazimierz Ostrowski (red.). Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995. ISBN 83-200-1869-2.
  3. Andrzej Myśliwski: Podstawy cytofizjologii i histofizjologii. Wyd. 8. Gdańsk: Akademia Medyczna w Gdańsku, 2007. ISBN 978-8360253-33-5.
  4. Mads Damkjær i inni, Renal renin secretion as regulator of body fluid homeostasis, „Pflügers Archiv - European Journal of Physiology”, 465 (1), 2013, s. 153–165, DOI10.1007/s00424-012-1171-2, ISSN 0031-6768 [dostęp 2021-12-15] (ang.).
  5. Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos: Ilustrowana fizjologia człowieka. red. nauk. tł. Joanna Lewin-Kowalik. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-3709-8.