Przejdź do zawartości

Andrzejki-Tyszki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzejki-Tyszki
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

ostrołęcki

Gmina

Czerwin

Liczba ludności (2011)

83[2][3]

Strefa numeracyjna

29

Kod pocztowy

07-407[4]

Tablice rejestracyjne

WOS

SIMC

0508106[5]

Położenie na mapie gminy Czerwin
Mapa konturowa gminy Czerwin, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Andrzejki-Tyszki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Andrzejki-Tyszki”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Andrzejki-Tyszki”
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego
Mapa konturowa powiatu ostrołęckiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Andrzejki-Tyszki”
Ziemia52°58′24″N 21°56′51″E/52,973333 21,947500[1]

Andrzejki-Tyszki (dopełniacz: Andrzejków-Tyszek, przymiotnik: andrzejkowsko-tyszecki[6], zwane czasem skrótowo Andrzejki) – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Czerwin[6][5].

Dawniej Tyszki-Andrzejki.

Andrzejki-Tyszki są niewielką wsią, o charakterze ulicówki, złożoną z kilkudziesięciu domów, zamieszkaną przez ok. 120 osób. Miejscowość jest położona przy bocznej drodze odchodzącej od drogi wojewódzkiej nr 677, łączącej Łomżę i Ostrów Mazowiecką.
We wsi znajduje się przystanek PKS. Okolicę osady stanowią głównie pola uprawne. Tuż przy osadzie znajduje się niewielki lasek. Na północ od Andrzejków, w odległości kilkuset metrów od osady, płynie rzeka Ruż, będąca lewym dopływem Narwi.

Pod względem organizacji kościelnej Andrzejki-Tyszki należą do parafii pw. św. Jana Chrzciciela w Piskach.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1426 r. Obszar dzisiejszej wsi został wówczas nadany przez księcia mazowieckiego Janusza I rycerzowi Andrzejowi Tyszce h. Trzaska, który założył tutaj osadę, nazwaną od jego imienia. Osada przez długi okres była wsią szlachecką, w której dziedzicami byli potomkowie założyciela.
Dwuczłonowa nazwa miejscowości zachowała się do dnia dzisiejszego, gdyż odróżnia osadę od położonych w pobliżu innych osad założonych przez ród Tyszków h. Trzaska, powstałych z nadania władców Mazowsza, są to : Tyszki-Gostery, Tyszki-Ciągaczki, Tyszki-Nadbory, Tyszki-Pomian (obecnie Pomian) i Tyszki-Piotrowo (obecnie Piotrowo). Wieś szlachecka Tyszki-Andrzejki położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie łomżyńskim ziemi łomżyńskiej[7].

W latach 1921–1939 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Piski.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 181 osób, 173 było wyznania rzymskokatolickiego, 3 prawosławnego a 5 mojżeszowego. Jednocześnie 178 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową a 3 rosyjską. Było tu 27 budynków mieszkalnych[8]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Piskach. Podlegała pod Sąd Grodzki w Ostrołęce i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Piskach[9].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką, a od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. Od 22 lipca 1941 do 1945 włączona w skład Landkreis Lomscha, Bezirk Bialystok III Rzeszy[10][11]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Do około 1940 r. na południe od wsi znajdował się cmentarz katolicki, gdzie chowano zmarłych nie tylko z Andrzejków, ale też z Tyszek-Piotrowa, Koskowa i Lubotynia-Morgów. Został on częściowo przeniesiony do miejscowości Piski. Obecnie po cmentarzu nie ma śladu, a miejsce gdzie się znajdował jest nazywane przez mieszkańców „Pogorzelą”.

W czasie II wojny światowej w pobliżu wsi znajdowało się niemieckie lotnisko polowe o długości 1400 metrów, które odgrywało rolę strategiczną podczas powstania warszawskiego.

23 czerwca 1944 w kompleksie leśnym Czerwony Bór, który znajduje się 5 km na wschód od wsi, miała miejsce bitwa okołu 250 żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych i lokalnych mieszkańców z 5 tys. żołnierzami III Rzeszy. Walka zbrojna zakończyła się przegraną sił polskich.

Podczas okupacji niemieckiej jeden z mieszkańców miejscowości został zabity, podczas ukrywania się na pobliskim polu przez niemieckiego snajpera, ukrywającego się na sąsiadującym z polem drzewie. Miejsce zostało upamiętnione przez rodzinę zmarłego niewielkim pomnikiem.

W latach 50. i 60. XX w. na terenie wsi znajdowały się 2, zniszczone podczas II wojny światowej, niemieckie czołgi.

Zdjęcie lotniska z 1944 roku z niemieckimi podpisami miejscowości

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 589
  2. Wieś Andrzejki-Tyszki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-10-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-10-08].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 5 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  6. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  8. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 58.
  9. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1771.
  10. Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 – Städte und Amtsbezirke [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-19].
  11. Gemeindekarte des Generalgouvernements Polen, 1:1000 000, 1940.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]