Albert Fränkel (fabrykant)
| Data i miejsce urodzenia |
31 marca 1837 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 listopada 1909 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
przemysłowiec |
| Wyznanie | |
| Rodzice |
Samuel Fränkel, Ester Polke |
| Małżeństwo |
Emilie Alexander |
| Dzieci |
Hentschel Gustav, Luisa, Kurt |
| Odznaczenia | |
| |
Albert Aaron Fränkel (ur. 31 marca 1837 w Prudniku, zm. 4 listopada 1909 tamże[1]) – niemiecki przemysłowiec pochodzenia żydowskiego, filantrop.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Albert Fränkel pochodził z rodziny żydowskiej. Jego ojcem był Samuel Fränkel, założyciel tkalni lnu i adamaszku (późniejszy „Frotex”) w Prudniku, a jego matką była Ester Polke. Miał trzynaścioro rodzeństwa[2].
W 1862 odbył podróż po Anglii i Szkocji, aby poduczyć się i zdobyć doświadczenie w przemyśle włókienniczym[3]. Po zdobyciu wykształcenia został udziałowcem rodzinnej spółki Die Offene Handelsgesellschaft S. Fränkel[4]. Współudziałowcy firmy S. Fränkel tworzyli 3 grupy robocze. Do pierwszej należeli Josef Pinkus i Albert Fränkel, do drugiej Abraham Fränkel, a do trzeciej Emanuel i Hermann Fränkel. W przypadku przejścia któregoś z nich na emeryturę lub śmierci, jego miejsce zajmował inny członek rodziny, którego część udziałów wzrastała proporcjonalnie do stażu pracy[5]. 16 lutego 1866 poślubił Emilię Alexander (1844–1923) z Wrocławia. Ich pierwsze dziecko, Hentschel Gustav, urodziło się 9 stycznia 1868 jednak już w lutym tego samego roku zmarło. Kolejna na świat przyszła w 1872 Luisa, która również zmarła po miesiącu. Jedynym potomkiem Alberta, który przeżył wiek dziecięcy, był Kurt (1876–1927)[6].
.jpg)
Po śmierci brata Abrahama, Albert przejął przewodnictwo w prudnickiej gminie żydowskiej, sprawując je do swojej śmierci w 1909. Pod koniec 1897 został powołany na radcę handlowego. Był również przewodniczącym Żydowskiego Związku Dobroczynnego (Israelitischer Wohltätigkeitsverein). Kontynuował pracę Abrahama, jako nieodpłatny radca miejski, pełniąc w ratuszu funkcję urzędnika zajmującego się sprawami zakwaterowania i zarządzania garnizonem wojskowym. Zasiadał także w Opolskiej Izbie Handlowej[7]. W 1900 został właścicielem willi koło Parku Miejskiego, przy ul. Parkowej 2[8], po czym rozpoczął jej rozbudowę[9]. W 1905 otrzymał order Orła Czerwonego IV klasy[7].
31 marca 1887[10] wspomógł studiujących absolwentów gimnazjum w Prudniku funduszem stypendialnym równym 6000 marek[11]. W 1896 Albert i Abraham Fränklowie oraz Josef Pinkus ufundowali naturalnej wielkości obrazy olejne cesarzy Wilhelma I, Fryderyka III i Wilhelma II, które zostały umieszczone na ścianach sali posiedzeń w budynku prudnickiego magistratu[12]. W 1905 sfinansował ogrodzenie pomnika cesarza Wilhelma I na prudnickim Victoriaplatz (ob. plac Szarych Szeregów)[13]. W 1906 wraz z Josefem Pinkusem i Emanuelem Fränklem podarował 200 000 marek na budowę Łaźni Miejskiej[14]. Z okazji swoich 70. urodzin, w 1907 ofiarował klasztorowi bonifratrów w Prudniku kwotę 2000 marek[15], a także przekazał 30 000 marek na rozbudowę szpitala miejskiego oraz 2000 marek dla szpitala żeńskiego. Na mocy jego testamentu 150 000 marek zostało ofiarowane na utworzenie i rozbudowę domu dla słabowitych pod nazwą Albert und Emilie Fränkelstiftung[16]. Przekazał 100 000 marek na fundusz, którego odsetki miały być przekazywane na organizację wyjazdów dla chorych i słabych dzieci robotników jego rodzinnej fabryki do odpowiednich sanatoriów i na kolonie. Natomiast 3000 marek ofiarował sierocińcowi św. Anny[17].
Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Prudniku[18]. Ze środków spadkowych Alberta Fränkla odlano posąg bogini Diany w Parku Miejskim[10]. Jego imieniem nazwano plac wokół altany w parku[19].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 89.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 21.
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 799.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 22.
- ↑ Marcin Domino, Firma S.Fränkel – czyli jak powstała fabryka włókiennicza w Prudniku – cz. I [online], Prudnik24, 28 listopada 2021 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 23.
- ↑ a b Witkowska 2015 ↓, s. 24.
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 423.
- ↑ Maciej Dobrzański, Tajemnice parkowej willi [online], Prudnik24, 3 maja 2021 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
- ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 425.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 79.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 72.
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 350.
- ↑ Marcin Domino, „Jak zmieniał się Prudnik z inicjatywy rodzin Fränkel i Pinkus” – cz. 2 [online], Prudnik24, 31 stycznia 2015 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 76.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 77.
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 78.
- ↑ Maciej Dobrzański, Gdzie są pochowani prudniccy fabrykanci? [online], Prudnik24, 9 stycznia 2022 [dostęp 2023-02-25] (pol.).
- ↑ Witkowska 2015 ↓, s. 70.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Diana Witkowska: Prudnik i Krnov: miasta nicią budowane.... Prudnik: Starostwo Powiatowe, 2015. ISBN 83-61419-54-3.
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.