Przejdź do zawartości

Afrojeż

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Afrojeż
Atelerix
Pomel, 1848[1]
Ilustracja
Afrojeż algierski (A. algirus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

owadożery

Podrząd

Erinaceota

Rodzina

jeżowate

Podrodzina

jeże

Rodzaj

afrojeż

Typ nomenklatoryczny

Erinaceus albiventris Wagner, 1841

Synonimy
Gatunki

8 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Afrojeż[4] (Atelerix) – rodzaj ssaków z podrodziny jeży (Erinaceinae) w obrębie rodziny jeżowatych (Erinaceidae).

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[5][6][7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 140–270 mm, długość ogona 9–30 mm, długość ucha 15–30 mm, długość tylnej stopy 26–40 mm; masa ciała 250–865 g[6][8].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1848 roku francuski geolog, paleontolog i botanik Auguste Nicolas Pomel w artykule poświęconym badaniom na owadożernych mięsożercach, opublikowanego na łamach Archives des sciences physiques et naturelles[1]. W oryginalnym opisie Pomel nie wymienił żadnego gatunku, w ramach późniejszego oznaczenia na gatunek typowy wyznaczono afrojeża białobrzuchego (A. albiventris).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Atelerix: gr. ατελειος ateleios ‘niedoskonały’, od negatywnego przedrostka α- a-; τελειος teleios ‘doskonały’; łac. ericius ‘jeż’[9].
  • Peroechinus: gr. πηρός peros ‘okaleczony’; εχινος ekhinos ‘jeż’[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Erinaceus pruneri Wagner, 1841 (= Erinaceus albiventris Wagner, 1841).
  • Aethechinus: gr. αηθης aēthēs ‘dziwny’, od negatywnego przedrostka α- a-; ηθος ēthos ‘zwyczaj, charakter’[11]; εχινος ekhinos ‘jeż’[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Erinaceus algirus Lereboullet, 1842.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[13][8]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[4] Podgatunki[6][5][8] Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8] Podstawowe wymiary[6][8][a] Status
IUCN[14]
Atelerix algirus (Lereboullet, 1842) afrojeż algierski 2 podgatunki zasięg naturalny od Maroka na wschód do północno-wschodniej Libii; stare introdukcje do wschodniej Hiszpanii, Balearów i Malty oraz współczesne na Wyspy Kanaryjskie DC: 20–27 cm
DO: 1,5–3 cm
MC: 500–865 g
 LC 
Atelerix albiventris (J.A. Wagner, 1841) afrojeż białobrzuchy gatunek monotypowy Senegal na wschód do Erytrei, Dżibuti i Somalii, na południe przez Afrykę Wschodnią do rzeki Zambezi DC: 14–26 cm
DO: 0,9–2,5 cm
MC: 250–680 g
 LC 
Atelerix sclateri J. Anderson, 1895 afrojeż somalijski gatunek monotypowy nadmorska równina w pobliżu wzgórz i suchych zarośli w Somalii DC: 21–26 cm
DO: 1,4–2 cm
MC: brak danych
 LC 
Atelerix frontalis (A. Smith, 1831) afrojeż buszmeński 2 podgatunki południowo-zachodnia Angola, północna i środkowa Namibia oraz wschodnia Botswana, zachodnie i środkowe Zimbabwe oraz Południowa Afryka DC: 17–21 cm
DO: 1,9–3 cm
MC: 291–479 g
 LC 

Kategorie IUCN:  LC gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunki wymarłe[15]:

  1. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b A.N. Pomel. Etudes sur les carnassiers insectivores (Extrait). „Archives des sciences physiques et naturelles”. 9, s. 251, 1848. (fr.). 
  2. L. Fitzinger. Systematische Übersicht der Säugethiere Nordost-Afrika’s mit Einschluß der arabischen Küste, des rothen Meeres, der Somali- und der Nilquellen-Länder , südwärts bis zum vierten Grade nördlicher Breite. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 54 (1), s. 565, 1866. (niem.). 
  3. O. Thomas. The generic division of the hedgehogs. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth Series. 1, s. 194, 1918. (ang.). 
  4. a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 61. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 20. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  6. a b c d e T. Best: Family Erinaceidae (Hedgehogs and Gymnures). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 321–323. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  7. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Atelerix. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].
  8. a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 404. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  9. Palmer 1904 ↓, s. 126.
  10. Palmer 1904 ↓, s. 525.
  11. Jaeger 1959 ↓, s. 9.
  12. Jaeger 1959 ↓, s. 88.
  13. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-05]. (ang.).
  14. Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).
  15. J.S. Zijlstra, Atelerix Pomel, 1848, Hesperomys project (Version 23.2.0), DOI10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-03-18] (ang.).
  16. P.M. Butler & M. Greenwood: The early Pleistocene hedgehog from Olduvai, Tanzania. W: L.S.B. Leakey, R.J.G. Savage & S.C. Coryndon (redaktorzy): Fossil Vertebratesof Africa. Cz. 3. London: Academic Press, 1973, s. 7–42. ISBN 978-0-12-440403-8. (ang.).
  17. Mein i Ginsburg 2002 ↓, s. 14.
  18. Mein i Ginsburg 2002 ↓, s. 17.
  19. J.A. van Dam, P. Mein & L. Alcalá. Late Miocene Erinaceinae from the Teruel Basin (Spain). „Geobios”. 61, s. 74, 2020. DOI: 10.1016/j.geobios.2020.06.002. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]