Éva Heyman
 Portret Évy Heyman | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Ważne dzieła | |
|
Jurnalul Evei Heyman | |
Éva Heyman (ur. 13 lutego 1931 w Oradei, zm. 17 października 1944 w Auschwitz-Birkenau[1]) – dziewczynka pochodzenia żydowskiego, nazywana rumuńską Anne Frank[2], zamordowana w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się w 1931 jako jedyna córka architekta Adalberta (Béli) Heymana i Ágnes Rácz, w zamożnej rodzinie żydowskiej pochodzącej z Biharu[1]. Po rozwodzie rodziców w roku 1935, Éva trafiłą pod opiekę dziadków ze strony matki i pochodzącej z Austrii guwernantki Juszti[1]. Utrzymywała kontakty z matką, choć po zawarciu przez nią drugiego małżeństwa z pisarzem Bélą Zsoltem, matka z córką spotykały się sporadycznie. W dzieciństwie posługiwała się językiem niemieckim i węgierskim, w niewielkim stopniu rumuńskim. Po zmianie granic w 1940, kiedy Oradea znalazła się w granicach Węgier, Éva zatraciła umiejętność posługiwania się językiem rumuńskim. W dzieciństwie otrzymała w prezencie aparat Ikon Zeiss, który stał się przedmiotem jej fascynacji i źródłem marzeń o zawodzie fotoreporterki[1].
W 1944 dokumentowała swoje życie w pamiętniku, w którym opisywała swoje relacje z najbliższymi, ale także zmieniającą się sytuację społeczno-polityczną - wprowadzanie ustawodawstwa antyżydowskiego i represje wobec tej społeczności, w tym konfiskatę mienia należącego do Żydów[2]. W lutym 1944 wywieziono z Oradei rodzinę Münczerów, w tym najbliższą przyjaciółkę Martę. Od tej pory dominującym tematem w pamiętniku Évy staje się śmierć i obawa o to, czy uda się jej przetrwać[1].
W początkach maja 1944 żydowska ludność Oradei została zamknięta w getcie, które powstało wokół dawnej fabryki Drehera[1]. Éva była świadkiem okrutnego traktowania ludzi zamkniętych na niewielkiej przestrzeni i samobójstw popełnianych w akcie desperacji. W getcie spędziła miesiąc, 30 maja 1944 w jej pamiętniku pojawił się ostatni wpis, a ona sama przekazała pamiętnik swojej węgierskiej przyjaciółce, kucharce Marisce Szábo[1]. 3 czerwca 1944 wsiadła do pociągu, którym przez trzy dni jechała do obozu w Birkenau. W czasie podróży była odłączona od swoich dziadków, którzy trafili do innego wagonu[1]. Po przybyciu do obozu zadeklarowała, że ma 14 lat i może pracować, tak jak inne kobiety. W obozie była ofiarą eksperymentów medycznych. 17 października doktor Mengele dokonywał selekcji kobiet przeznaczonych do zamordowania. Wtedy też znalazł ukrywającą się Evę, która cierpiała z powodu głębokich ran na nogach i wepchnął ją do żółtego samochodu, który zawiózł ją do komory gazowej[1].
W obozie zginęli dziadkowie Évy, a także jej ojciec. Matka i ojczym przeżyli wojnę, podobnie jak Mariska Szábo, dzięki której ocalał pamiętnik, wydany drukiem w roku 1948, w języku węgierskim[1][3].
Pamięć
[edytuj | edytuj kod]Pamiętnik Évy Heyman przetłumaczono na sześć języków - został wydany w języku angielskim, hebrajskim, niderlandzkim, niemieckim, rosyjskim i rumuńskim. W 2015 w Oradei, w parku Bălcescu odsłonięto pomnik dzieci-ofiar Holocaustu, przedstawiający postać Évy Heyman, dłuta Flora Kenta. Jej imię nosi centrum badawcze historii i kultury Żydów, działające na uniwersytecie w Oradei. W 2019, z inicjatywy izraelskiego milionera Mati Kochaviego powstał profil Evy Heyman na Instagramie[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Robert Cristian Tökölyi: „Am trăit atât de puțin!” Destinul frânt al Evei Heyman (1931-1944), sau povestea fetei abandonate în fața morții.. proezia.ro. [dostęp 2022-02-02]. (rum.).
- ↑ a b Agatha Schwartz: Éva Heyman, the Hungarian Anne Frank:Writing Against Persecution and Trauma. Hungarian Studies Review. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
- ↑ Éva Heyman: Eva lányom. Budapeszt: Singer és Wolfner, 1948.
- ↑ Cristina Burack: „Eva Stories”. Holokaust na Instagramie. dw.com, 2019. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Robert Cristian Tökölyi: „Am trăit atât de puțin!” Destinul frânt al Evei Heyman (1931-1944), sau povestea fetei abandonate în fața morții.. proezia.ro. [dostęp 2022-02-02]. (rum.).