Przejdź do zawartości

Ogończyk białogardły

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ogończyk białogardły
Synallaxis stictothorax[1]
P.L. Sclater, 1859
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodzina

ogończyki

Rodzaj

Synallaxis

Gatunek

ogończyk białogardły

Synonimy
  • Synallaxis stictothorax stictothorax Chapman, 1925
  • Synallaxis maculata Lawrence, 1872[2]
Podgatunki
  • S. s. stictothorax P.L. Sclater, 1859
  • S. s. maculata Lawrence, 1872
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Ogończyk białogardły[4] (Synallaxis stictothorax) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej – w Ekwadorze i w Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Philip Lutley Sclater w 1859 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”, na podstawie holotypu – przywiezionego z Guayaquil w Ekwadorze i zdeponowanego w Muzeum Brytyjskim. Autor nadał ptakowi nazwę Synallaxis stictothorax[2][5]. Badania molekularne, opublikowane w 2011 roku wykazały, że ogończyk białogardły jest najbliżej spokrewniony z ogończykiem szarogłowym (Synallaxis zimmeri)[6]. Przez wiele lat opisywano trzy podgatunki ogończyka białogardłego:

  • Synallaxis s. stictothorax P.L. Sclater, 1859ogończyk białogardły[4]
  • Synallaxis s. maculata Lawrence, 1872
  • Synallaxis s. chinchipensis Chapman, 1925ogończyk peruwiański[4]

Pod koniec XX i na początku XXI wieku niektórzy autorzy proponowali uznanie ogończyka peruwiańskiego za osobny gatunek, ale nie przedstawili żadnych przekonujących dowodów[7]. Po ukazaniu się publikacji wykazujących różnice w wokalizacji i morfologii[8] oraz opublikowaniu analizy filogenetycznej, Dan Lane w sierpniu 2020 roku złożył do South American Classification Committee (SACC) wniosek o uznanie ogończyka peruwiańskiego za osobny gatunek Synallaxis chinchipensis; wniosek ten został zaakceptowany[7].

Obecnie uznawane są dwa podgatunki ogończyka białogardłego[9][10][11]:

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Synallaxis: gr. συναλλαξις sunallaxis, συναλλαξεως sunallaxeōs „wymiana, zamiana”[12].
  • stictothorax: gr. στικτος stiktos „kropkowany”, θωρακος thōrakos „napierśnik”[13].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak o brązowych lub czerwonawo-brązowych tęczówkach. Dziób dosyć długi i cienki, głównie czarny, ale czasami w dużej części szary. Nogi i stopy od niebieskoszarych do ciemnoszarych. Podgatunek nominatywny ma biały kantarek, czarniawą twarz z białawymi smugami, białe czoło z czarno-białymi prążkami, reszta górnej części głowy jest szarobrązowa, górne części ciała ciemne, grzbiet brązowawy, przechodzi w odcień rudobrązowy przy zadzie, pokrywy nadogonowe rude. Skrzydła rudawe, lotki ciemne. Ogon długi o 10 sterówkach, o postrzępionych końcach, ciemnobrązowy z jaśniejszymi rudawymi krawędziami zewnętrznych sterówek. Dolne części ciała jasne, podgardle i gardło białe, pierś biaława z czarnymi drobnymi pręgami, boki i pokrywy podogonowe płowe. Na piersi i brzuchu czarne cętki. Nie występuje dymorfizm płciowy. Podgatunek S. s. maculata ma nieco bardziej rudy grzbiet, bardziej rude sterówki, z których tylko dwie środkowe są ciemniejsze. Młode osobniki nie zostały opisane. Długość ciała 11–13 cm, masa ciała 10–14 g[14].

Wymiary szczegółowe[8]:

Samica Samiec
Długość skrzydła (mm) 47,67–52,11 46,01–55,11
Długość ogona (mm) 50–60 48–69
Długość dzioba (mm) 10,39–12,39 12,35–12,77

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Ogończyk białogardły występuje w zawężonym obszarze od zachodniego Ekwadoru do północno-zachodniego Peru. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 113 tys. km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości od poziomu morza do 400 m n.p.m.[14][15] Poszczególne podgatunki zamieszkują:

  • S. s. stictothorax – południowo-zachodni Ekwador,
  • S. s. maculata – skrajnie południowo-zachodni Ekwador i północno-zachodnie Peru[14].

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym habitatem są suche zarośla nizinne oraz brzegi lasów liściastych[14]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[15]. Ptak ten żeruje zazwyczaj w parach, często w stadach mieszanych. Niewiele wiadomo na temat diety ogończyka białogardłego. Składa się głównie ze stawonogów i ich larw. Zaobserwowano, że podejmuje pokarm z mchu, martwych liści i niewielkich gałęzi, przeważnie na wysokości 1–2 m nad poziomem gruntu[14].

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

W 2010 roku Jessie L. Knowlton opisała wyniki badań nad gniazdami i zachowaniami lęgowymi 32 gatunków ptaków z Parku Narodowego Machalilla w Peru. Na podstawie badań 117 gniazd ogończyka białogardłego zostały przedstawione następujące wnioski: 33 gniazda zostały odkryte w suchych zaroślach, 84 w tropikalnym lesie suchym. Wszystkie gniazda użytkowane były w okresie od początku lutego do końca marca. W lęgu stwierdzono 3–4 białe jaja z kilkoma brązowymi plamkami, o rozmiarach 16,5 na 13,5 mm, okres inkubacji wyniósł około 25 dni. Czas przebywania piskląt w gnieździe określono na 16–22 dni. Gniazda budowane były z dosyć dużych patyków, miały średnicę 24–55 cm, wysokość 15–40 cm, wejście z boku. Zdecydowana większość znajdowała się na kolczastych drzewach (najczęściej na Bonellia mucronata i jadłoszynie baziowatym) lub na kaktusach. Komora lęgowa o średnicy 55–75 mm była wyścielana pierzem i puchem z nasion[16][14].

Status

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ogończyk białogardły jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[3]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako pospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny ze względu na brak istotnych zagrożeń[15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Synallaxis stictothorax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Denis Lepage, Necklaced Spinetail Synallaxis stictothorax [online], Avibase [dostęp 2024-07-05] (ang.).
  3. a b Synallaxis stictothorax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. a b c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Furnariidae Gray,GR, 1840 – garncarzowate – Horneros, foliage-gleaners and spinetails (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-07-05].
  5. P.L. Sclater, On some New Species of Synallaxis, and on the Geographical Distribution of the Genus, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 27 (2), 1859, s. 191 (ang.).
  6. Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x.
  7. a b Dan Lane, Proposal (882) to South American Classification Committee. Split Synallaxis stictothorax into two species: coastal S. stictothorax and interior S. stictothorax [online], South American Classification Committee, 2020 [dostęp 2024-07-05].
  8. a b Stopiglia i inni, Alpha taxonomy of Synallaxis stictothorax group (Aves: Passeriformes: Furnariidae): Synallaxis stictothorax Chapman, 1925 as a valid species, with a lectotype designation, „Vertebrate Zoology”, 70, 2020, s. 319–331, DOI10.26049/VZ70-3-2020-05.
  9. HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-06-15].
  10. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-07-05]. (ang.).
  11. Alan P. Peterson, PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-07-05] (ang.).
  12. Synallaxis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-07-04] (ang.).
  13. stictothorax, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-07-07] (ang.).
  14. a b c d e f del Hoyo, J., J.V. Remsen, Jr., G.M. Kirwan, P.F.D. Boesman & N. Collar: Necklaced Spinetail Synallaxis stictothorax, version 1.1. [w:] Birds of the World (red. H.F. Greeney) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2024-07-05]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  15. a b c Species factsheet: Synallaxis stictothorax [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-07-05] (ang.).
  16. J.L. Knowlton, Breeding records from the Tumbesian region of Ecuador, „Ornitología Neotropical”, 21, 2010, s. 109–129 (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]