Sulechów
52°04′42″N 15°37′13″E/52,078333 15,620278
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
XII wiek | ||||
| Prawa miejskie |
XIII wiek[1] | ||||
| Burmistrz |
Wojciech Sołtys | ||||
| Powierzchnia |
6,83 km² | ||||
| Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 68 | ||||
| Kod pocztowy |
66-100 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
FZI | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Sulechów  | |||||
| 52°04′42″N 15°37′13″E/52,078333 15,620278
| |||||
| TERC (TERYT) |
0809064 | ||||
| SIMC |
0988595 | ||||
Urząd miejski Plac Ratuszowy 666-100 Sulechów | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Sulechów (dawniej oraz tuż po wojnie Cylichów[3][4]; niem. Züllichau) – miasto w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sulechów. Wchodzi w skład Lubuskiego Trójmiasta.
Według danych GUS z 31 grudnia 2022 w mieście zamieszkiwało 15 676 osób[2].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]W ujęciu historycznym Sulechów zaliczany jest do Dolnego Śląska. Od 1234 r. należał do księstwa głogowskiego. W 1482 r. – wraz z księstwem krośnieńskim – został przyłączony do Nowej Marchii. W latach 1815–1945 zlokalizowany był natomiast w granicach prowincji Brandenburgia, zaś od 1945 r. do dziś usytuowany jest na terytorium Polski. W latach 1945–1950 administracyjnie należał do województwa poznańskiego, w latach 1950–1975 – do „dużego” województwa zielonogórskiego, zaś w latach 1975–1998 – do „małego” województwa zielonogórskiego. Od 1 stycznia 1999 leży w województwie lubuskim.
Według danych z 1 stycznia 2022 powierzchnia miasta w granicach geodezyjnych wynosi 6,83 km² (683 ha)[5].
Sulechów zlokalizowany jest w rozwidleniu dwóch dróg krajowych – drogi ekspresowej S3, łączącej Świnoujście z Lubawką oraz drogi krajowej nr 32, łączącej Poznań z Zieloną Górą[6]. W odległości 14 km od miasta znajduje się port lotniczy Zielona Góra-Babimost[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Początki miasta sięgają czasów pierwszych Piastów. Sulechów wchodził w skład państwa Mieszka I. W XII wieku przeszedł pod władanie księstwa głogowskiego. Pod koniec XV wieku stał się częścią Marchii Brandenburskiej. W XVI wieku i XVII wieku miasto przeżywało rozkwit, dzięki rozwojowi handlu, rzemiosła i tkactwa. Sukna z Sulechowa sprzedawano w Wielkopolsce i na Śląsku. Król Prus Fryderyk Wilhelm I założył koszary i rozmieszczono w mieście wojsko. W 1723 r. założono dom dla sierot, a w 1766 r. powstało Królewskie Pedagogium. XIX wiek był okresem dynamicznego rozwoju Sulechowa, miasto wraz z okolicą w tym okresie było żywotnym ośrodkiem polskich migrantów. Początkiem XX wieku wykonano instalacje wodociągowe i kanalizacyjne, wybrukowano nawierzchnie, powstało wiele budynków, rozpoczął się proces nowoczesnego uprzemysłowienia. Miasto rozwijało się dynamicznie do likwidacji władzy niemieckiej. Z końcowym okresem II wojny światowej, wraz z wyparciem Wehrmachtu 30 stycznia 1945 r. Miasto Züllichau zostało zdobyte. Tego dokonały oddziały 9 Samodzielnego Korpusu Pancernego gen. por. Iwana Kiriczenki z 33 Armii 1 Frontu Białoruskiego. Po objęciu władzy przez Polaków, przy ul. Poznańskiej odsłonięto płytę pamiątkową ku czci poległych żołnierzy radzieckich[8]. Sulechów wraz z tzw. Ziemiami Zachodnimi został włączony do Polski, jego niemiecka ludność została wysiedlona w nowe terytoria państw niemieckich. Obecna nazwa miasta została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946 r.[9]
Siedziba powiatu
[edytuj | edytuj kod]Sulechów był ośrodkiem administracyjnym istniejącego w latach 1951–1975 Powiatu sulechowskiego na obszarze obecnych powiatów zielonogórskiego i nowosolskiego (województwo lubuskie). Powiat ten obejmował miasta Babimost i Kargowa oraz gminy Bojadła, Kolsko i Trzebiechów. Przy reformie administracyjnej w 1999 r. powiatu nie przywrócono, a Sulechów włączono do powiatu zielonogórskiego[10].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[11][12]:
- miasto,
- kościół parafialny pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego z XIV–XVII wieku,
- plebania z XVIII wieku,
- zbór kalwiński, obecnie Hala Widowiskowa, z połowy XVIII wieku, 1959 r., w ostatnich latach wyremontowany i zaadaptowany na salę kinowo-widowiskową, przy Alei Wielkopolskiej,
- zamek z wieżą, ul. Wielkopolska 2, z XV–XVIII wieku, przy Alei Wielkopolskiej,
- mury obronne, miejskie z połowy XIV wieku, XVI wieku, zbudowane z kamienia polnego i cegły, częściowo zniszczone, zachowane w znacznych fragmentach na granicy średniowiecznej części miasta,
- brama Krośnieńska, niem. Crossener Tor, z 1704 r., jedyna zachowana z czterech istniejących niegdyś bram miejskich; ceglana, tynkowana konstrukcja z 1704 r. o typowych cechach barokowych, bogato zdobiona i połączona z fragmentami zachowanych murów obronnych,
- ratusz miejski z XVIII/XIX wieku,
- aleja lipowa, przy drodze Sulechów–Krężoły, z połowy XIX wieku,
- aleja lipowo-klonowo-kasztanowcowa, przy drodze Sulechów–Skąpe, z XIX/XX wieku,
- domy, ul. Armii Krajowej 1, 1a niezidentyfikowany, 7, 21 nie istnieje, 22/23, 25/26, 56, 57, 59, 61, 62, 67, 74, 75, z XIX/XX wieku,
- zespół szkolny „Pedagogium”, ul. Armii Krajowej 46–51, z 1733 r., w połowie XIX wieku: gimnazjum „Pedagogium”, obecnie Wyższa Szkoła Administracji, ul. Armii Krajowej 51; szkoła, obecnie ośrodek szkolno-wychowawczy, ul. Armii Krajowej 50, internat, obecnie dom studenta, ul. Armii Krajowej 48, sala gimnastyczna, ul. Armii Krajowej 46, dom mieszkalny, ul. Armii Krajowej 46, park szkolny z XIX wieku,
- dom, ul. Brama Piastowska 1, z połowy XIX wieku,
- dom, ul. Handlowa 5, z XVIII wieku,
- domy, ul. Łukasiewicza 12, 13, 14, z XIX/XX wieku,
- domy, ul. Niepodległości 2 nie istnieje, 9, 10, 11, 15, 16, 25, 28, 29, 30 willa i budynek gospodarczy, ogród; 33, 35, 42, 43, z XIX/XX wieku,
- domy, ul. Okrężna 4, 13, 14, z XVIII/XIX wieku,
- dom, pl. Ratuszowy 7, z połowy XIX wieku,
- domy, ul. Sikorskiego 5, 8, 9, 10, 20 kamienica, 21, 22, 25, z XIX/XX wieku,
- domy, ul. Styczniowa 6, 21, 24, 27, 31 nie istnieje, 35, 39, z XIX/XX wieku,
- dom, ul. Szkolna 5, szachulcowy, z XVIII wieku,
- domy, ul. Jana Pawła II 2, 3, 11, 14, 16/17, 24, 25, 27, z XIX/XX wieku,
- dom, ul. Wielkopolska 4, z XIX/XX wieku,
- domy, ul. Zwycięstwa 15, 21a, 25, 32, z XIX/XX wieku,
- domy, ul. Żeromskiego 12, 28, 33, 34, 35, 39, z XIX/XX wieku,
- domy, ul. Żwirki i Wigury 7, 8, 10, z XIX/XX wieku,
- wieża ciśnień, ul. Styczniowa, z końca XIX wieku,
- kościół pw. św. Stanisława Kostki.
Obiekty zabytkowe niezachowane
[edytuj | edytuj kod]- Brama Zielonogórska, niem. Grünberger Tor, średniowieczna, rozebrana w 1714 r., do czasów obecnych zachował się, dawniej przylegający do Bramy Zielonogórskiej, fragment murów przy skrzyżowaniu ulic Sikorskiego i Nowy Rynek (teren zwany był w przeszłości Grünberger Torplatz – Placem Bramy Zielonogórskiej)[13][14][15].
Kultura
[edytuj | edytuj kod]- Sulechowski Dom Kultury
- Chór Cantabile
- Studio Tańca „Dream”
- Orkiestra rozrywkowa
- Teatrzyk „Śpiewu i Tańca”
- Studio piosenki
- Orkiestra dęta
- Sekcja szachowa
- Sekcja historyczna
- Młodzieżowa Rada Miasta
- Sulechowskie Towarzystwo Kultury
- Sulechowskie Towarzystwo Historyczne
Biblioteka
[edytuj | edytuj kod]Decyzję o utworzeniu miejskiej biblioteki publicznej w Sulechowie podjęto jesienią 1948 r., a jej uroczyste otwarcie nastąpiło 15 stycznia 1949 o godzinie 16 w sali kina „Orzeł”. Ówczesne zbiory biblioteczne składały się z 487 książek[16]. Według danych na koniec 2010 r. biblioteka, mieszcząca się przy ulicy Jana Pawła II posiada w swoim księgozbiorze 92 095 woluminów[17]. Na terenie miasta znajduje się 1 filia biblioteczna, a na pozostałym obszarze gminy 5 filii, położonych w Brodach, Cigacicach, Kalsku, Kijach i Pomorsku[18]. Głównym zadaniem biblioteki jest „zaspakajanie potrzeb czytelniczych społeczności miejskiej i gminnej”[19].
Media
[edytuj | edytuj kod]Od maja 2001 r. Urząd Miejski w Sulechowie wydaje bezpłatne czasopismo lokalne o charakterze informacyjnym „Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów”. Rozchodzi się ono w nakładzie 1000 egzemplarzy[20]. Od grudnia 2002 r. w mieście wydawany jest także miesięcznik „Gazeta Sulechowska”, mający nakład 1500 egzemplarzy. Pismo to ma charakter informacyjno–publicystyczny i opiniotwórczy[21].
Edukacja i nauka
[edytuj | edytuj kod]
- Przedszkola:
- nr 5
- nr 6 „Tęczowa Szóstka”
- nr 7 „Pod Muchomorkiem”
- Przedszkole Niepubliczne „Dobra Wróżka”
- Niepubliczne Przedszkole „Gucio”
- Niepubliczne Przedszkole „Słoneczko” z Oddziałem Integracyjnym (wcześniej Norlandia Sulechów)
- Szkoły podstawowe:
- nr 1 im. gen. Józefa Bema
- nr 2 im. Jana Pawła II
- nr 3 im. Janusza Kusocińskiego
- Szkoły specjalne:
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy/SP, ZSZ, SPP
- Szkoły średnie:
- Liceum Ogólnokształcące im. rotmistrza Witolda Pileckiego
- Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego
- Prywatne Liceum Ogólnokształcące
- Prywatne Liceum Ogólnokształcące „Edukacja” dla dorosłych
Od 1 września 1998 do 1 września 2017 w Sulechowie działała szkoła wyższa – Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa (do 30 października 2001 pod nazwą – Wyższa Szkoła Zawodowa Administracji Publicznej). Od 1 września 2017 wydział zamiejscowy Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Infrastruktura
[edytuj | edytuj kod]Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]W mieście oraz jego bezpośrednim sąsiedztwie krzyżują się drogi o znaczeniu krajowym oraz wojewódzkim.
| Znak | Droga | Trasa |
|---|---|---|
|
droga ekspresowa S3 (E65) | Świnoujście – Goleniów – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Świebodzin – Zielona Góra – Sulechów – Lubin – Legnica – Bolków |
|
droga krajowa nr 32 | granica z Niemcami – Gubinek – Krosno Odrzańskie – Zielona Góra – Sulechów – Wolsztyn – Rakoniewice – Grodzisk Wielkopolski – Stęszew |
|
droga wojewódzka nr 277 | Skąpe – Łochowo – Sulechów |
|
droga wojewódzka nr 278 | Szklarka Radnicka – Sulechów – Trzebiechów – Bojadła – Konotop – Sława – Wschowa |
W czasach Polski Ludowej, do grudnia 1985 roku[22] Sulechów leżał przy drogach państwowych nr 46[23] (część międzynarodowej E14[24] – „Traktu Piastowskiego”) i 44[23].
Transport autobusowy
[edytuj | edytuj kod]
W mieście jest dworzec autobusowy, mieszczący się przy ulicy Polskiego Czerwonego Krzyża 10. Zatrzymują się na nim autobusy Przedsiębiorstw Komunikacji Samochodowej, głównie PKS Zielona Góra, które zarządza dworcem[25][26]. W Sulechowie także znajduje się kilka przystanków autobusowych[27].
Pasażerów w Mieście Sulechów obsługuje również przedsiębiorstwo przewozowe DA-MI, realizując regularne przewozy osób na liniach komunikacyjnych z i do Zielonej Góry, Babimostu, Podmokla Małego oraz Kargowej[28].
Transport kolejowy
[edytuj | edytuj kod]
Sulechów ma bezpośrednie połączenia kolejowe z Zieloną Górą, Gorzowem Wielkopolskim, Warszawą, Poznaniem, Gdańskiem[6].
Inne
[edytuj | edytuj kod]W Sulechowie, przy placu biskupa Wilhelma Pluty, znajduje się postój taksówek osobowych[29][30].
Od czerwca 2007 r. w centrum miasta funkcjonuje strefa płatnego parkowania, obejmująca ulice: Plac Ratuszowy, Plac biskupa Wilhelma Pluty, M. Kopernika, Wł. Sikorskiego, Nowy Rynek, F. Chopina oraz Łukasiewicza[31].
Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]Po transformacji systemowej władze Sulechowa nawiązały współpracę z trzema jednostkami administracyjnymi (kolejność alfabetyczna):
Criuleni (rejon) – od 12 października 2009[32]
Fürstenwalde/Spree (gmina) – od 10 stycznia 2014[33]
Rushmoor (dystrykt / okręg) – od lat 80. XX wieku (nieoficjalnie), od 2001 (oficjalnie)[34]
Demografia
[edytuj | edytuj kod]- Piramida wieku mieszkańców Sulechowa w 2014 r.[35]
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]- Ośrodek Sportu i Rekreacji
- Basen kryty
- Stadion miejski
- Kluby sportowe
- Zawisza Sulechów (siatkówka)
- Orion Sulechów (siatkówka)
- Lech Sulechów – klub piłki nożnej założony w 1945 r. i grający na Stadionie Miejskim w Sulechowie
- Klub Spinningowy Kleń Sulechów
- Uczniowski Klub Sportowy „Trójka” Sulechów (akrobatyka sportowa)
- Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka” Sulechów (akrobatyka sportowa, skoki na trampolinie)
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]Kościół katolicki
[edytuj | edytuj kod]Większość mieszkańców samego Sulechowa, jak i całej gminy stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. W mieście znajdują się dwie parafie: Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, mieszcząca się przy placu Kościelnym 4 (obejmuje także kościół filialny w Kalsku)[36] oraz Parafia św. Stanisława Kostki, mająca swoją siedzibę przy ulicy Odrzańskiej 63 (obejmuje także kościół filialny w Mozowie)[37]. Od kilku lat istnieje również parafia garnizonowa obejmująca swoim działaniem służby mundurowe i ich rodziny[38].
Kościół Zielonoświątkowy
[edytuj | edytuj kod]Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi także Kościół Zielonoświątkowy, protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym. Zbór Kościoła Zielonoświątkowego w Sulechowie, należący do okręgu zachodniowielkopolskiego Kościoła Zielonoświątkowego w RP, znajduje się przy ulicy Jana Pawła II 17[39]. Zgodnie z danymi na dzień 31 grudnia 2010 r., posiada on mniej niż 50 członków[40], czyli osób, które przyjęły chrzest wodny i uzyskały członkostwo w lokalnym zborze[41].
Świadkowie Jehowy
[edytuj | edytuj kod]Na terenie miasta działalność kaznodziejską prowadzą także dwa zbory Świadków Jehowy: Sulechów-Południe i Sulechów-Północ (w tym grupa języka migowego). Sala Królestwa znajduje się przy ul. Czereśniowej 2[42].
Lista osób związanych z Sulechowem
[edytuj | edytuj kod]Ludzie urodzeni w Sulechowie
[edytuj | edytuj kod]W Sulechowie urodziło się między innymi czterech późniejszych olimpijczyków (stan na 2020) – Ryszard Białowąs, Klaus-Dieter Ludwig, Aleksandra Miciul i Łukasz Żygadło[43] czy Olga Tokarczuk, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018[44].
Honorowi Obywatele Gminy Sulechów
[edytuj | edytuj kod]3 kwietnia 2001 Rada Miejska w Sulechowie przyjęła uchwałę, w myśl której ustanowiono honorowe wyróżnienie o nazwie „Honorowe Obywatelstwo Gminy Sulechów”[45]. Po raz pierwszy godność tę nadano 12 września 2002, podczas XXXVII zwyczajnej sesji Rady Miejskiej w Sulechowie (kadencja 2002–2006). Wyróżniono wówczas 6 osób. W sumie tytuł Honorowego Obywatela Gminy Sulechów przyznano 13 osobom, w tym 3 obcokrajowcom.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sulechów. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2011-04-02]. (pol.).
- ↑ a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia. Główny Urząd Statystyczny, 2023-04-28. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).
- ↑ Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski obejmujący dokumenta tak już drukowane, jak dotąd nie ogłoszone, sięgające do roku 1400, t. 4, Poznań 1881; Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
- ↑ Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).
- ↑ a b Lokalizacja. sulechow.pl. [dostęp 2011-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-10)].
- ↑ Dojazd. airport-lotnisko.zgora.pl. [dostęp 2011-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-11)]. (pol.).
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 835.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Historia Sulechowa. sulechow.pl. [dostęp 2011-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-29)]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 108–111. [dostęp 2013-03-01].
- ↑ Zabytki. sulechow.pl. [dostęp 2011-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-10)]. (pol.).
- ↑ ul. Armii Krajowej, Sulechów - zdjęcia [online], pl/4505593,foto.html?idEntity=589257%20%20%20%20 [dostęp 2024-04-26].
- ↑ SULECHÓW - Aukcja internetowa / Licytacja online - Cena - OneBid [online], onebid.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ ul. Armii Krajowej, ul. Sikorskiego Władysława » www.dawnysulechow.top [online], dawnysulechow.top [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Eugeniusz Kurzawa: Szykuje się wystawa z okazji 60-lecia biblioteki. Gazeta Lubuska, 2009-02-23. [dostęp 2011-06-07]. (pol.).
- ↑ Dane statystyczne Biblioteki. biblioteka.bip.sulechow.pl, 2011-01-31. [dostęp 2011-06-07]. (pol.).
- ↑ Biblioteka Publiczna Gminy Sulechów. biblioteka.bip.sulechow.pl, 2010-01-04. [dostęp 2011-06-07]. (pol.).
- ↑ Biblioteka Publiczna Gminy Sulechów. sulechow.pl. [dostęp 2011-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-10)]. (pol.).
- ↑ Biuletyn Informacyjny. sulechow.pl. [dostęp 2011-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-09)]. (pol.).
- ↑ Historia. gazetasulechowska.za.pl. [dostęp 2011-06-07]. (pol.).
- ↑ Uchwała nr 192 Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 1985 r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg krajowych (M.P. z 1986 r. nr 3, poz. 16).
- ↑ a b Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962.
- ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. IX. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1984, s. 66.
- ↑ PKS Zielona Góra Sp. z o.o.. pks.zgora.pl. [dostęp 2011-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-10)]. (pol.).
- ↑ Przedsiębiorstwo. pks.zgora.pl. [dostęp 2011-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-18)]. (pol.).
- ↑ Sulechów – Zielona Góra. da-mi.pl. [dostęp 2011-06-07]. (pol.).
- ↑ Rozkład jazdy. da-mi.pl. [dostęp 2011-06-07]. (pol.).
- ↑ Postój taksówek osobowych. maps.google.pl. [dostęp 2011-06-07]. (pol.).
- ↑ Taxi w mieście Sulechów. taxi919.pl. [dostęp 2023-03-14]. (pol.).
- ↑ Tadeusz Pająk, Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, Gmina Sulechów, s. 8, ISSN 1642-4506 [dostęp 2016-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-19] (pol.).
- ↑ Criuleni. sulechow.pl. [dostęp 2019-01-10]. (pol.).
- ↑ Fürstenwalde/Spree. sulechow.pl. [dostęp 2019-01-10]. (pol.).
- ↑ Rushmoor. sulechow.pl. [dostęp 2019-01-10]. (pol.).
- ↑ Sulechów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Sulechów – Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego [online], kuria.zg.pl [dostęp 2011-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-28].
- ↑ Sulechów – Parafia pw. św. Stanisława Kostki [online], kuria.zg.pl [dostęp 2011-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-28].
- ↑ Parafia Wojskowa w Sulechowie, wojskowasulechow.parafialnastrona.pl.
- ↑ Zbory [online], kz.pl [dostęp 2011-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-11].
- ↑ Zbory Kościoła Zielonoświątkowego powyżej 50 członków [online], kzbb.org, 31 grudnia 2009 [dostęp 2011-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-14].
- ↑ Kościół Zielonoświątkowy w Polsce [online], kzbb.org [dostęp 2011-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-06].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-03-06].
- ↑ Sulechów, Lubuskie (POL). olympedia.org. [dostęp 2020-11-24]. (ang.).
- ↑ Urodzona w Sulechowie Olga Tokarczuk otrzymała literacką nagrodę Nobla. portalzachod.pl, 2019-10-14. [dostęp 2020-11-24].
- ↑ Uchwała nr XXV/244/2001 Rady Miejskiej w Sulechowie z dnia 3 kwietnia 2001 r.. gmsulechow.peup.pl, 2001-04-03. s. 1–4. [dostęp 2011-08-08]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona internetowa
- Cylichów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 723., s. 723
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
