Cukierek

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Cukierek (właściwie cukier kandyzowany) – wyrób cukierniczy wykonany ze stężonego roztworu cukru w wodzie, do którego dodawane są aromaty i barwniki.

Słowa „cukierek” zaczęto używać w XVIII wieku^[1], wówczas to w polszczyźnie zaczęły się rozpowszechniać derywaty od wyrazów oznaczających surowce jadalne, w tym przypadku podstawą był „cukier”^[2].

Wyrób

Cukierki otrzymuje się przez rozpuszczenie cukru w wodzie lub mleku do postaci syropu, który gotuje się aż do osiągnięcia pożądanego stężenia lub początku karmelizacji. Typ cukierka zależy od składników i czasu podgrzewania mikstury. Cukierki to słodycze o różnorodnej konsystencji i różnym sposobie produkcji, są dostępne prawie we wszystkich kolorach, mają najprzeróżniejsze kształty i fakturę. Występują w wielu wariantach smakowych, m.in. o smaku kwaśnym, słodkim, słonym, owocowym, kawowym czy miętowym, często w postaci wieloowocowych żelek. Większość cukierków zawiera w sobie konserwant. Przykładami cukierków są: cukierki toffi, krówki, pralinki, dropsy, landrynki, cukierki ziołowe. Ostatnie z wymienionych można konsumować jako przysmak lub też jako środek leczniczy, głównie przeciwkaszlowy. Przy wyrobie cukierków ziołowych stosuje się wywary z ziół takich jak żywokost, ślaz i podbiał oraz roślinne olejki eteryczne. W związku z tym wyroby te posiadają specyficzny smak i pewne właściwości lecznicze.

Etapy tworzenia

Ostateczna faktura cukierka zależy od stężenia cukru. Gdy syrop jest podgrzewany, gotuje się, woda paruje i zwiększa stężenie cukru. Określonej temperaturze odpowiada szczególna koncentracja cukru. W wyższych temperaturach wyrabia się cukierki kruche, a w niższych cukierki miękkie. Etapami gotowania cukru są^[3]:

Etap	Temperatura w °C	Koncentracja cukru
początek	110-111	80%
miękka piłka (np. krówki)	112-115	85%
twarda piłka	118-120	87%
bardzo twarda piłka	121-130	92%
delikatnie pękający	132-143	95%
mocno pękający (np. toffi)	146-154	99%
czysta ciecz	160	100%
ciemna ciecz (karmel)	170	100%
spalony cukier	177	100%

Nazwy pochodzą od procesu stosowanego do testowania syropu przed osiągnięciem przystępnej temperatury: małą łyżkę syropu wlewa się do zimnej wody i określa się stężenie syropu. Długie łańcuchy hartowanego cukru nazywa się początkiem, gładka bryła wskazuje etap „piłki”. Etap „pękający” oznacza, że po dodaniu zawartości do wody cukierek dosłownie pęka.

Powyższa metoda jest nadal używana w niektórych kuchniach. Termometr cukierniczy to wygodniejsze rozwiązanie, ale ma jedną wadę – nie przystosowuje się automatycznie do warunków panujących: głębokości wody i jej temperatury.

Gdy syrop osiągnie temperaturę 171 stopni Celsjusza lub wyższą – cząsteczki sacharozy rozkładają się na prostsze cukry, tworząc w substancję w kolorze bursztynu znaną jako karmel. Karmelu nie należy mylić z krówką i toffi.

Niektóre cukierki są wytwarzane z kolagenu pochodzenia zwierzęcego – białka znajdującego się w skórze i kościach^[4], zatem powinny być unikane przez wegetarian i wegan. Inne substancje takie jak agar, pektyna, guma arabska i skrobia mogą być również używane w miejsce żelatyny. Innym składnikiem, który powinien być unikany przez wegetarian i wegan, jest karmin, który jest barwnikiem wykonanym z koszenila, stosowanym w cukierkach przezroczystych, które mogą zawierać śladowe ilości skrzydeł lub innych części owadów.

Okres ważności

Cukierki mogą być przechowywane właściwie wszędzie od dwóch tygodni do około roku^[5]. Okres ten może być krótszy w cieplejszych i wilgotnych miejscach.

Aspekty zdrowotne

Próchnica

Cukierki zazwyczaj zawierają cukier, jedzenie ich w nadmiernej ilości może prowadzić do uszkodzenia zębów. Kiedy cukier jest trawiony, wytwarza kwas, który niszczy szkliwo zębów i może prowadzić do próchnicy.

Indeks glikemiczny

Cukierek ma wysoki indeks glikemiczny (IG), co oznacza że powoduje wysoki wzrost poziomu cukru we krwi po spożyciu. Może być groźny szczególnie dla osób chorych na cukrzycę, ale również dla osób bez cukrzycy^[6].

Pakowanie

Cukierki mogą być pakowane w różny sposób – pojedynczo oraz w plastikowe opakowania z kilkunastoma sztukami. Mogą być również sprzedawane na wagę.

Wygląd

Cukierki występują w wielu różnych kolorach, smakach i kształtach. W sklepach można kupić cukierki ziołowe, podobne do tabletek, które pomagają w leczeniu bólu gardła. Niektóre cukierki są tworzone w taki sposób, by wręcz odpychały od chęci zjedzenia ich. Na liście najbardziej odrażających znajdują się między innymi „Słodkie strupy”, „Glut goryla” czy „Mrówki w cukrze”.

Cukierki w kulturze

W cyklu powieści Harry Potter Joanne Kathleen Rowling występują cukierki zwane „Fasolki wszystkich smaków”, z których każda odmiana ma dwa różne smaki.

Zobacz też

Przypisy

↑ Krystyna Długosz-Kurczabowa: Słownik etymologiczny języka polskiego. PWN, 2005, s. 80.
↑ Z polskich studiów slawistycznych. Seria 3. Prace na VI Międzynarodowy Kongres Slawist̋w w Pradze. PWN, 1968, s. 98.
↑ Science of Candy: The Cold Water Test.
↑ Will These Bone Live? The Kashrut of Gelatin.
↑ Candy Shelf Life – Candy Favorites.
↑ EN: Balkau et al. (1998) „High blood glucose concentration is a risk factor for mortality in middle-aged nondiabetic men. 20-year follow-up in the Whitehall Study, the Paris Prospective Study, and the Helsinki Policemen Study.” Diabetes Care 1998 marzec;21(3):360-7.

Linki zewnętrzne

Strona Muzeum Cukierków i Kraina Gumisiów otwarte w 2000 roku

[1] Krystyna Długosz-Kurczabowa: Słownik etymologiczny języka polskiego. PWN, 2005, s. 80.

[2] Z polskich studiów slawistycznych. Seria 3. Prace na VI Międzynarodowy Kongres Slawist̋w w Pradze. PWN, 1968, s. 98.

[3] Science of Candy: The Cold Water Test.

[4] Will These Bone Live? The Kashrut of Gelatin.

[5] Candy Shelf Life – Candy Favorites.

[6] EN: Balkau et al. (1998) „High blood glucose concentration is a risk factor for mortality in middle-aged nondiabetic men. 20-year follow-up in the Whitehall Study, the Paris Prospective Study, and the Helsinki Policemen Study.” Diabetes Care 1998 marzec;21(3):360-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]