Boris Johnson
.jpg) Boris Johnson (2019) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Alexander Boris de Pfeffel Johnson |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
19 czerwca 1964 |
| Premier Wielkiej Brytanii[1] | |
| Okres |
od 24 lipca 2019 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Lider Partii Konserwatywnej | |
| Okres |
od 23 lipca 2019 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii | |
| Okres |
od 13 lipca 2016 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Burmistrz Londynu | |
| Okres |
od 4 maja 2008 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Alexander Boris de Pfeffel Johnson (ur. 19 czerwca 1964 w Nowym Jorku) – brytyjski historyk i polityk. W latach 2008–2016 burmistrz Londynu. W latach 2016–2018 minister spraw zagranicznych w pierwszym i drugim gabinecie Theresy May. W latach 2019–2022 lider Partii Konserwatywnej i premier Wielkiej Brytanii.
Młodość i wykształcenie
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 19 czerwca 1964 w Nowym Jorku. Jest najstarszym z czworga dzieci Stanleya Johnsona, byłego członka Parlamentu Europejskiego z ramienia brytyjskiej Partii Konserwatywnej i urzędnika Komisji Europejskiej oraz Banku Światowego i jego pierwszej żony, malarki Charlotte Johnson Wahl (1942–2021[2]), córki sir Jamesa Fawcetta, znanego prawnika[3] i przewodniczącego Europejskiej Komisji Praw Człowieka[4].
Jego pradziadkiem ze strony ojca był czerkiesko-turecki dziennikarz i polityk Ali Kemal[5]. Ze strony ojca Johnson ma również korzenie angielskie i francuskie, a część jego przodków pochodziła od króla Jerzego II Hanowerskiego[6]. Ze strony matki ma korzenie żydowskie, a jego przodkowie pochodzili z Litwy i Rosji[7].
Ukończył Eton College i Uniwersytet Oksfordzki[8]. Podczas studiów był członkiem elitarnego Klubu Bullingdona[9].
Kariera zawodowa i polityczna
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Był m.in. redaktorem The Spectator oraz The Daily Telegraph, od 2001 był członkiem brytyjskiej Izby Gmin. Był też ministrem szkolnictwa wyższego w konserwatywnym gabinecie cieni.
W wyborach na stanowisko burmistrza Londynu 1 maja 2008 pokonał dotychczas pełniącego tę funkcję kandydata Partii Pracy, Kena Livingstone’a, i objął urząd 4 maja 2008.
Burmistrz Londynu
[edytuj | edytuj kod]Podczas jego kadencji uruchomiono program Santander Cycles (oryginalnie Barclays Bikes) z 5 tys. rowerów miejskich[10]. W styczniu 2013 roku mianował Andrew Gilligana jako pierwszego pełnomocnika ds. rowerowych[11]. W tym samym roku urząd burmistrza przekazał 913 milionów funtów na inwestycje rowerowe na terenie miasta w latach 2013–2016[12].
Został wybrany deputowanym do Izby Gmin podczas wyborów parlamentarnych w 2015 roku[13].
Deputowany i minister
[edytuj | edytuj kod]W kampanii przed referendum w sprawie opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię, był jednym z głównych zwolenników Brexitu[14]. 13 lipca 2016 został ministrem spraw zagranicznych w pierwszym gabinecie Theresy May[15]. 9 lipca 2018 podał się do dymisji[16]. W czerwcu 2019 został pozwany za kłamstwa powtarzane przez niego w kampanii dot. referendum o brexicie i w kampanii wyborczej w 2017[17].
W lutym 2017 zrzekł się obywatelstwa USA.
Premier Wielkiej Brytanii
[edytuj | edytuj kod]23 lipca 2019 został wybrany nowym liderem Partii Konserwatywnej[18]. W głosowaniu uzyskał poparcie 92 153 (ok. 66%) członków partii pokonując Jeremy’ego Hunta[18].
24 lipca 2019 objął urząd premiera Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej[19][20]. 28 sierpnia 2019 królowa Elżbieta II na jego wniosek wyraziła zgodę na zawieszenie we wrześniu działalności parlamentu na pięć tygodni (do 14 października), co wywołało protesty[21][22].
W dniach 4 i 5 września 2019 przegrał w Izbie Gmin głosowania: w sprawie przejęcia kontroli przez parlament nad porządkiem obrad, nad ustawą blokującą brexit bez umowy z UE oraz głosowanie w sprawie przedterminowych wyborów parlamentarnych. Stał się tym samym pierwszym w historii brytyjskim premierem, który przegrał trzy pierwsze głosowania w czasie swojej kadencji[23][24]. Za poparcie ustawy dotyczącej brexitu podjął decyzję o usunięciu z klubu parlamentarnego i uniemożliwieniu kandydowania w wyborach z listy Partii Konserwatywnej (ang. removed the whip) 21 posłom, w tym wnukowi Winstona Churchilla Nicholasowi Soamesowi i byłemu kanclerzowi skarbu Philipowi Hammondowi[25]. Do zawieszenia parlamentu w nocy z 9 na 10 września 2019 przegrał wszystkie trzy kolejne głosowania w Izbie Gmin[26].
24 września 2019 Sąd Najwyższy Zjednoczonego Królestwa jednogłośnie uznał decyzję o zawieszeniu parlamentu za bezprawną[27].
Przyspieszone wybory i nowa kadencja Izby Gmin
[edytuj | edytuj kod]Prowadzeni przez niego Torysi wygrali przedterminowe wybory parlamentarne 12 grudnia 2019 większością 80 miejsc, największą od 1987[28].
6 kwietnia 2020 w trakcie pandemii COVID-19 w Zjednoczonym Królestwie Boris Johnson jako pierwszy urzędujący premier Jej Królewskiej Mości trafił na oddział intensywnej terapii, gdzie został mu podany tlen. Powodem było zaostrzenie przebiegu choroby wywołanej zarażeniem przez wirus SARS-CoV-2. Jego obowiązki przejął tymczasowo Dominic Raab[29][30]. 8 kwietnia 2020 jego stan zdrowia "zaczął się poprawiać"[31], a 9 kwietnia opuścił oddział intensywnej terapii[32].
Boris Johnson znalazł się w ogniu krytyki po tym, gdy na jaw wyszły dokumenty i nagrania sugerujące, że zarówno on jak i członkowie jego gabinetu urządzali przyjęcia w budynkach rządowych podczas obowiązywania ogólnonarodowych restrykcji związanych z pandemią COVID-19[33]. Na jego popularności odbijało się również spowolnienie brytyjskiej gospodarki wraz z rosnącą inflacją[34]. Jednakże bezpośrednią przyczyną przesilenia politycznego na przełomie czerwca i lipca 2022 roku był wybuch afery związanej z mianowaniem Chrisa Pinchera na stanowisko wiceprzewodniczącego klubu parlamentarnego Torysów w lutym 2022[34]. Jak się okazało, Boris Johnson był świadomy oskarżeń o molestowanie seksualne kierowanych wobec Pinchera przez takie osoby jak brytyjski wioślarz Alex Story, jednakże miał je zlekceważyć, gdyż Pincher zapewniał mu poparcie znacznej grupy posłów Partii Konserwatywnej[35]. Wobec fali rezygnacji członków rządu, która nastąpiła po tym jak 5 lipca dymisję złożyli minister zdrowia Sajid Javid oraz kanclerz skarbu Rishi Sunak, Boris Johnson 7 lipca 2022 złożył rezygnację ze stanowiska lidera Partii Konserwatywnej i premiera Wielkiej Brytanii, zapowiadając że będzie je pełnił do momentu wyłonienia następcy[36][37][38]. 5 września 2022 ogłoszono, że wybory wewnętrzne w Partii Konserwatywnej wygrała Liz Truss, tym samym przejmując władzę po Borisie Johnsonie[39].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Wolności (Ukraina, 2022)[40]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Również pierwszy lord skarbu oraz minister służby cywilnej Wielkiej Brytanii.
- ↑ Boris Johnson’s mother, Charlotte Johnson Wahl, dies at 79
- ↑ Sholto Byrnes: Who is Boris Johnson?. newstatesman.com, 2008-03-27. [dostęp 2008-04-28].
- ↑ Andrew Clapham, Human Rights in the Private Sphere, Oxford University Press, Oxford 1993, s. 186.
- ↑ Edwards, Giles; Isaby, Jonathan: Boris v. Ken: How Boris Johnson Won London. London: Politico’s., 2008, s. 44. ISBN 978-1842752258.
- ↑ Purnell, Sonia: Just Boris: Boris Johnson: The Irresistible Rise of a Political Celebrity. London: Aurum Press Ltd., 2011, s. 10. ISBN 978-1-84513-665-9.
- ↑ Harman, Danna: Boris Johnson’s Sister Reveals His Little-known Past as a Volunteer on an Israeli Kibbutz. Ha-Arec, 2016-08-08. [dostęp 2019-07-25]. (ang.).
- ↑ Jacek Dziedzina: Boris City. gosc.pl, 2012-05-17.
- ↑ www.theweek.co.uk: The Bullingdon Club.
- ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-09-13].
- ↑ Andrew Gilligan appointed ‘Cycling Czar’ by mayor Johnson. BikeRadar (28 January 2013). Retrieved on 2013-12-06.
- ↑ ‘Crossrail for bikes’ set for London [online], 7 marca 2013 [dostęp 2019-09-13] (ang.).
- ↑ The Independent, General Election 2015: Boris Johnson wins Uxbridge, making him London Mayor and MP [online], 8 maja 2015.
- ↑ EU referendum: Time to vote for real change, says Boris Johnson. bbc.com. [dostęp 2016-12-11]. (ang.).
- ↑ Boris Johnson is Foreign Secretary: the world reacts. BBC. [dostęp 2016-07-14]. (ang.).
- ↑ Boris Johnson zrezygnował ze stanowiska szefa dyplomacji Wielkiej Brytanii, „TVN24.pl” [dostęp 2018-07-09].
- ↑ Na podst The Guardian, The New York Times, Boris Johnson: w rządzie czy w sądzie [online], forumdwutygodnik.pl, 2019 [dostęp 2019-06-10] (pol.).
- ↑ a b Boris Johnson elected new Tory leader. [w:] The Guardian [on-line]. theguardian.com, 23 lipca 2019. [dostęp 2019-07-23].
- ↑ br, pmd: Wielka Brytania: Boris Johnson oficjalnie został premierem. onet.pl, 2019-07-24. [dostęp 2019-07-24].
- ↑ ŁSK: Boris Johnson premierem Wielkiej Brytanii. Co z imigrantami po brexicie? Może być większa kontrola. gazeta.pl, 2019-07-24. [dostęp 2019-07-24].
- ↑ Suspension of parliament: MPs react with fury and Davidson set to quit after Johnson move – as it happened. [w:] The Guardian [on-line]. theguardian.com, 28 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-29].
- ↑ ‘Stop the coup’: Protests across UK over Johnson’s suspension of parliament. [w:] The Guardian [on-line]. theguardian.com, 28 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-29].
- ↑ Pippa Crerar: Boris Johnson suffers double blow as MPs block no-deal Brexit and snap election. Mirror Online, 2019-09-05. [dostęp 2019-09-06]. (ang.).
- ↑ Jakub Krupa: Wielka Brytania: Izba Gmin odrzuciła wniosek o przedterminowe wybory. Polska Agencja Prasowa, 2019-09-05. [dostęp 2019-09-06].
- ↑ Heather Stewart, Peter Walker: Yellowhammer: no-deal chaos fears as secret Brexit papers published. [w:] The Guardian [on-line]. theguardian.com, 12 września 2019. [dostęp 2019-09-12].
- ↑ Rowena Mason: Boris Johnson loses sixth vote in six days as election bid fails. [w:] The Guardian [on-line]. theguardian.com, 10 września 2019. [dostęp 2019-09-10].
- ↑ Owen Bowcott: Johnson’s suspension of parliament unlawful, supreme court rules. [w:] The Guardian [on-line]. theguardian.com, 24 września 2019. [dostęp 2019-09-24].
- ↑ Sir John Curtice, Sir John Curtice: What's behind the Conservative victory?, „BBC News”, 13 grudnia 2019 [dostęp 2020-04-09] (ang.).
- ↑ Boris Johnson trafił na oddział intensywnej terapii [online], TVN24, 6 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Jakub Krupa, Wielka Brytania: nadchodzi szczyt zachorowań, stan Johnsona pogorszył się [online], Deutsche Welle (www.dw.com), 7 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-09] (pol.).
- ↑ Boris Johnson 'sitting up and talking to NHS staff' as his condition 'improves' [online], inews.co.uk [dostęp 2020-04-09] (ang.).
- ↑ Dobre wieści z Wielkiej Brytanii. Boris Johnson opuścił oddział intensywnej terapii [online], Zdrowie i medycyna Wprost, 9 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-10] (pol.).
- ↑ Partygate: A timeline of the lockdown gatherings, [w:] bbc.com [online], 19 maja 2022 [dostęp 2022-09-05] (ang.).
- ↑ a b Owen Amos, Boris Johnson resigns: Five things that led to the PM's downfall, [w:] bbc.com [online], 7 lipca 2022 [dostęp 2022-09-05] (ang.).
- ↑ Joe Sommerlad, Chris Pincher: Who is the former deputy chief whip at the centre of Westminster’s latest sleaze scandal? [online], The Independent, 6 lipca 2022 [dostęp 2022-09-05] (ang.).
- ↑ Arkadiusz Jastrzębski, Boris Johnson podjął decyzję. Oświadczenie brytyjskiego premiera [online], wiadomosci.wp.pl, 7 lipca 2022 [dostęp 2022-07-07] (pol.).
- ↑ Boris Johnson resigns: Five things that led to the PM's downfall, „BBC News”, 7 lipca 2022 [dostęp 2022-07-07] (ang.).
- ↑ Boris Johnson złożył rezygnację. "Nikt nie jest niezastąpiony" [online], Onet Wiadomości, 7 lipca 2022 [dostęp 2022-07-07] (pol.).
- ↑ Aleksandra Wieczorek, Nowa premier Wielkiej Brytanii. To Liz Truss z Partii Konserwatywnej, [w:] interia.pl [online], 5 września 2022 [dostęp 2022-09-05] (pol.).
- ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №594/2022 Про нагородження Б.Джонсона орденом Свободи. Президент України, 2022-08-23. [dostęp 2022-08-29]. (ukr.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]_(St_Edwards_Crown).svg)
- ISNI: 0000000369768010
- VIAF: 86095534
- LCCN: nb2002000776
- GND: 137930917
- NDL: 01065306
- BnF: 16693715k
- SUDOC: 131598112
- SBN: RAVV658025
- NKC: js20080516003
- BNE: XX5551881
- NTA: 268390657
- BIBSYS: 15015655
- Open Library: OL1544739A
- PLWABN: 9810677022505606
- NUKAT: n2017076237
- J9U: 987007335941405171
- PTBNP: 1630983
- LNB: 000290418
- NSK: 000767915
- CONOR: 291447139
- BLBNB: 001126022
- KRNLK: KAC201831462
- LIH: LNB:CifX;=B6
- Absolwenci Uniwersytetu Oksfordzkiego
- Brytyjscy ministrowie spraw zagranicznych
- Burmistrzowie Londynu
- Politycy Partii Konserwatywnej (Wielka Brytania)
- Redaktorzy naczelni tygodnika „The Spectator”
- Ludzie urodzeni w Nowym Jorku
- Premierzy Wielkiej Brytanii
- Urodzeni w 1964
- Brytyjscy parlamentarzyści 2001–2005
- Brytyjscy parlamentarzyści 2005–2010
- Brytyjscy parlamentarzyści 2015–2017
- Brytyjscy parlamentarzyści 2017–2019
- Brytyjscy parlamentarzyści 2019–2024
- Odznaczeni Orderem Wolności (Ukraina)