Przejdź do zawartości

Antifa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Logo Antify z czarną i czerwoną flagą.

Antifa (od niem. Antifaschismus „antyfaszyzm” i ang. Anti-Fascist Action, AFA „Akcja Antyfaszystowska”) – zbiorcze określenie ogółu osób deklarujących się jako antyfaszyści i czynnie sprzeciwiających się tendencjom skrajnie prawicowym (utożsamianymi przez Antifę z faszyzmem). Antifa jest ruchem nieformalnym, pozbawionym jakiegokolwiek kierownictwa czy wewnętrznej hierarchii[1][2][3][4]. Określana również jako subkultura[5][6][7][8]. Choć z Antifą nie jest związana żadna ideologia polityczna, wyróżniają się wśród nich socjaliści, anarchiści, socjaldemokraci i liberałowie[1].

Współczesne ruchy antyfaszystowskie nawiązują do niemieckich organizacji sprzeciwiających się faszyzmowi, które działały w okresie międzywojennym, takich jak Front Żelazny czy Akcja Antyfaszystowska (niem. Antifaschistische Aktion). Front Żelazny został założony przez SPD w 1931, a Akcja Antyfaszystowska przez Komunistyczną Partię Niemiec w 1932. Obie inicjatywy miały w założeniu jednoczyć różne grupy polityczne w sprzeciwie wobec nazizmu[9].

Nurty i metody sprzeciwu

[edytuj | edytuj kod]

Antifa jest ruchem nieformalnym, pozbawionym struktur, nadzoru i spisanych zasad. Dlatego działalność i poglądy różnych grup Antify mogą się od siebie znacząco różnić. W ruchu wyróżniają się dwa główne nurty – antyfaszyzm liberalny i bojowy. Liberałowie często krytykują nurt bojowy, gdyż w ich ocenie przemoc prowadzi do eskalacji. Z drugiej strony bojowcy uważają metody stosowane przez nurt liberalny za zbyt kompromisowe i najczęściej nieskuteczne[2][3].

Przedstawiciele nurtu bojowego nie wspierają państwowego ustawodawstwa w walce z faszyzmem, ponieważ uważają, że nieuchronnie zostanie ono użyte również przeciwko antyfaszystom. Nakłanianie państwa do zakazania skrajnie prawicowych grup i działań stanowi jedynie pretekst do zakazania także tych odgórnie uznanych za radykalnie lewicowe. Państwo, dążąc do samozachowawczości, przeciwdziała wszelkim „ekstremizmom”[2]. Tego typu reakcje ze strony państwa niekoniecznie będą służyć dbałości o bezpieczeństwo publiczne, ale również stosowaniu represji politycznych nawet wobec osób niekoniecznie związanych z ruchem antyfaszystowskim. Podnoszony jest również argument, że delegalizacja ruchów nacjonalistycznych czy faszystowskich nie zdałaby się na wiele, ponieważ osoby z nimi związane zawsze mogą zmieniać symbole lub zacząć inaczej określać swoje poglądy. Odgórnie wydane przepisy nie zmieniają również podejścia ludzi, a dokonuje się to poprzez oddolne działanie[10]. Według tego nurtu antyfaszyści muszą zorganizować się sami, aby ograniczać wpływy faszyzmu, nacjonalizmu oraz innych skrajnie prawicowych idei w swoim społeczeństwie. Odrzucana jest jakakolwiek współpraca z policją oraz innymi państwowymi instytucjami[2].

Liberalni antyfaszyści skupiają się na legalnej działalności aktywistycznej, takiej jak publicystyka, występy w mediach i angażowanie się w politykę. Organizują pikiety i pokojowe manifestacje[3]. Bynajmniej nie jest wykluczona współpraca różnych nurtów antyfaszyzmu. Często granice obu nie są w ogóle zarysowane[2].

Uczestnicy manifestacji antyfaszystowskich często stosują taktykę tzw. czarnego bloku[1].

Symbolika

[edytuj | edytuj kod]
Trzy Strzały

Symbolicznymi kolorami Antify są czerń, czerwień i biel[1]. Często używanym przez nią hasłem jest No pasarán oraz różne jego wariacje i tłumaczenia (na przykład używane przez Porozumienie 11 listopada Faszyzm nie przejdzie[11]).

Istnieją różne loga Antify. Jednym z najczęściej używanych jest logo przedstawiające dwie flagi – czerwoną i czarną, jedna przed drugą – w kole ratunkowym[potrzebny przypis]. Ten symbol nawiązuje do symboliki niemieckiej Akcji Antyfaszystowskiej z 1932. Oryginalnie flagi były czerwone i miały symbolizować dwie zdelegalizowane przez nazistowski rząd partie polityczne – Socjaldemokratyczną Partię Niemiec i Komunistyczną Partię Niemiec. We współczesnej wersji symbolu zmieniono kolor jednej z flag na czarny, co ma nawiązywać do anarchizmu i zmieniono kierunek w którym powiewają flagi z prawego na lewy[12].

Innym często używanym symbolem są Trzy Strzały będące logiem założonego w 1931 przez SPD Frontu Żelaznego[9]. Symbolizują one sprzeciw wobec wojny, faszyzmu i nacjonalizmu[13], choć oryginalnie Trzy Strzały symbolizowały anty-monarchizm, antyfaszyzm i antykomunizm[14].

Charakterystyczne dla Antify, szczególnie tej bojówkowej, są czarne ubrania oraz maski. Ideą masek jest nie dać się rozpoznać prawicowym grupom ekstremistycznym, które rozpowszechniają publicznie dane personalne antyfaszystów, na przykład na stronie internetowej Redwatch.info. Są jednak też tacy, którzy się nie boją i wolą nie zasłaniać twarzy[15].

Antifa na świecie

[edytuj | edytuj kod]

Niemcy

[edytuj | edytuj kod]
Plakat Akcji Antyfaszystowskiej z 1932 r.

W Niemczech organizacje antyfaszystowskie zaczęły powstawać w reakcji na rozwój nazizmu i narastającą przemoc polityczną ze strony nazistów. Jedną z pierwszych takich organizacji była anarchistyczna organizacja „Czarni żołnierze” (niem. Schwarze Sharen) powołana w 1929[16].

Dwa lata później, w 1931, w odpowiedzi na stworzenie przez NSDAP i inne partie prawicowe Frontu Harzburskiego, powołano do życia Front Żelazny. Front jednoczył kilka różnych organizacji, ale był zdominowany przez niemiecką partię socjaldemokratyczną SPD[17]. W zamierzeniu miał być organizacją paramilitarną, ponadpartyjną, której celem była walka uliczna z nazistami. Około 99 członków organizacji zginęło w starciach z nazistami w przeciągu dwóch miesięcy w 1932[18]. Po przejęciu władzy przez NSDAP organizacja została zdelegalizowana[19]. Symbol Frontu Żelaznego, Trzy Strzały, jest używany przez współczesne grupy antify[20] (zobacz fotografie w zasobach Wikimedia Commons).

Popularność Frontu Żelaznego skłoniła rywalizującą z SPD Komunistyczną Partie Niemiec (KPD) do stworzenia własnej organizacji antyfaszystowskiej[19]. W maju 1932 KPD ogłosiła założenie „Akcji antyfaszystowskiej” (niem. Antifaschistische Aktion)[21][22]. Początkowo pomysł był odczytywany jako postulat wspólnego frontu pomiędzy komunistami i socjaldemokratami z SPD przeciwko rosnącej wówczas w siłę NSDAP[22]. Dwie flagi znajdujące się w logo niemieckiej Antifaschistische Aktion miały nawiązywać właśnie do SPD i KPD[12]. Do powstania wspólnego lewicowego frontu przeciwko nazistom jednak nie doszło, sprzeciwił się temu Józef Stalin, który uważał, że niemieccy komuniści wyolbrzymiają zagrożenie ze strony nazistów, a nie doceniają zagrożenia ze strony SPD[22]. SPD również była określana przez KPD jako partia faszystowska[23]. SPD nie została więc zaproszona do Akcji Antyfaszystowskiej, zaproszeni zostali jedynie indywidualni członkowie partii[22].

Jednostki Akcji Antyfaszystowskiej w praktyce stały się bojówkami, których zadaniem była obrona komunistycznych organizacji robotniczych przed nazistowskimi organizacjami paramilitarnymi, takimi jak SA[24]. Pierwszy zjazd Akcji miał miejsce 10 lipca 1932[12]. W 1933, po przejęciu władzy przez nazistów, grupa została rozbita[25]. Jej symbole, w zmodyfikowanej formie, są używane przez wiele współczesnych grup antyfaszystowskich[12].

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 działacze KPD, SPD, a także działacze katoliccy wskrzeszali lokalne jednostki antify. Stawiali sobie za cel schwytanie ukrywających się nazistów, usunięcie nazistów z urzędów i konfiskatę majątków zgromadzonych przez nazistów[26]. Powojenne jednostki antify istniały jednak krótko, szybko doszło do podziałów pomiędzy socjaldemokratami a komunistami, alianci zakazali także na pewien czas działalności wszystkich organizacji politycznych w okupowanych Niemczech[26].

Antifa blokująca marsz niemieckich nacjonalistów w Dreźnie w rocznicę zbombardowania miasta.

Po Zjednoczeniu Niemiec w latach 90. XX wieku powstało wiele antyfaszystowskich grup nieformalnych w reakcji na wzrost przemocy na tle skrajnie prawicowym – na przykład zamach w Solingen[27] w 1993, w którym zginęły dwie dorosłe i trzy młode Turczynki, a 14 osób zostało rannych po tym, jak neonaziści podpalili dom dużej tureckiej rodziny[28].

Za jedną z największych akcji niemieckiej Antify uważa się coroczne blokady marszy nacjonalistów w Dreźnie, w rocznice zbombardowania miasta[29]. Marsze w Dreźnie są organizowane przez środowiska neonazistowskie od 1999. Neonaziści porównują bombardowanie miasta z Holokaustem i podkreślają ofiary niemieckiej ludności cywilnej. Od 2004 marsze są blokowane przez antifę[30]. W 2010 w blokadzie wzięło udział 12 tysięcy osób, policja została zmuszona do odwołania marszu[31]. W blokadach w Dreźnie wielokrotnie brali też udział antyfaszyści z Polski[15][32].

Niemiecka agencja wywiadowcza Bundesamt für Verfassungsschutz uważa współczesny niemiecki ruch antyfaszystowski za lewicowych ekstremistów i pseudokibiców, skłonnych do przemocy i nieprzestrzegających prawa[29].

Polska

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Antifa w Polsce.

Polska Antifa uważa za faszystowskie takie organizacje, jak Polska Wspólnota Narodowa[15], Obóz Narodowo-Radykalny, Narodowe Odrodzenie Polski, Młodzież Wszechpolska, a także nieformalny ruch Krew i Honor[4]. Antifa jest też nieprzychylna komunizmowi[4], o czym świadczy na przykład starcie grup z manifestacji antyfaszystowskiej i działaczy Komunistycznej Młodzieży Polski, którzy chcieli przyłączyć się do marszu w 2014[33][34]. Do polskich antyfaszystowskich zespołów muzycznych zaliczyć można między innymi Dezerter[8][35], The Analogs[36], Eye for an Eye czy Hańba![37].

Od 2012 w Warszawie, w każdy listopad odbywają się manifestacje antyfaszystowskie będące odpowiedzią na Marsze Niepodległości. W latach 2012, 2016, 2017 i 2018 odbyły się one 11 listopada, w Narodowe Święto Niepodległości. W latach 2013 i 2014 miały one miejsce 9 listopada, w rocznicę Nocy Kryształowej.

W polskich akcjach antyfaszystowskich brały w przeszłości udział takie organizacje jak: Pracownicza Demokracja[38], Polska Partia Pracy – Sierpień 80, Koalicja Ateistyczna[39], Porozumienie 11 Listopada, Krytyka Polityczna, Kampania przeciw Homofobii, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych[40], Gazeta Wyborcza[41], Centrum Wielokulturowe w Warszawie, Fundacja Inna Przestrzeń, polski oddział Amnesty International[42][43], Partia Razem, fundacja Feminoteka, Inicjatywa Pracownicza, Partia Zieloni[44][45][46] i Miłość Nie Wyklucza[47].

Stany Zjednoczone

[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 2017 doniesienia prasowe wskazywały, że Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego w New Jersey uznał Antifę za organizację terrorystyczną[48]. Nie znajduje to jednak potwierdzenia na stronie Departamentu[49]

W listopadzie 2017 Christopher Wray dyrektor Federalnego Biura Śledczego na spotkaniu z członkami Komisji ds. bezpieczeństwa narodowego Izby Reprezentantów powiedział, że Antifa jest ideologią i jako taka nie jest podmiotem śledztwa FBI ale biuro prowadzi dochodzenia w sprawie kilku grup anarchistyczno-ekstremistycznych w których są osoby, zdaniem FBI, „skłonne do popełnienia brutalnej działalności przestępczej w oparciu o ideologię Antify"[50].

Po wybuchu zamieszek z powodu śmierci George’a Floyda, 31 maja 2020 Donald Trump zapowiedział uznanie Antify za organizację terrorystyczną. Nie zostały jednak wówczas przez niego podane żadne szczegóły takiej decyzji. We wcześniejszych wpisach na Twitterze, Donald Trump sugerował, że „radykalnie lewicowi anarchiści” pod przewodnictwem Antify są odpowiedzialni za zamieszki[51]. Niemniej, Federalne Biuro Śledcze w oficjalnych dokumentach nie potwierdziło uczestnictwa zorganizowanych grup Antify w zamieszkach. Tak samo, wśród kilkudziesięciu dokumentów osób oskarżonych na podstawie przepisów federalnych, żadna nie była powiązana z ruchem antyfaszystowskim[52][53]. Wśród oskarżonych znalazły się natomiast osoby powiązane ze skrajnie prawicowym ruchem Boogaloo[54][55].

8 czerwca 2020 osoby mające powiązania z Antifą zajęły dzielnicę Capitol Hill w Seattle i ogłosiły powstanie Strefy Autonomicznej Capitol Hill(inne języki) (ang. Capitol Hill Autonomous Zone, CHAZ)[56][57].

Badanie przeprowadzone przez Zignal Labs wykazało, że bezpodstawne twierdzenia o zaangażowaniu Antify były jednym z trzech dominujących tematów w dezinformacji i teoriach spiskowych powstałych wokół protestów – dwa pozostałe tematy to twierdzenie, że śmierć Floyda została sfałszowana oraz teoria o zaangażowaniu George’a Sorosa[58]. Niektóre akty sprzeciwu wobec Antify miały również sztucznie wykreowany charakter. W 2017 Nafeesa Syeed z Bloomberg doniosła, że „według badań, najczęściej tweetowanym linkiem powiązanym z rosyjskimi brygadami internetowymi była petycja o uznaniu Antify za grupę terrorystyczną”[59].

Antifa oskarżana była również o udział w szturmie na Kapitol. Teorie na ten temat rozpowszechniane były przez część mediów oraz zwolenników Donalda Trumpa, w tym niektórych kongresmenów z ramienia Partii Republikańskiej[60][61]. Federalne Biuro Śledcze zdementowało te twierdzenia, oświadczając, że nie ma dowodów na to, że osoby powiązane z Antifą uczestniczyły w ataku[62].

Według analizy przeprowadzonej przez think tank Center for Strategic and International Studies, od 1994 do 2020 w Stanach Zjednoczonych śmierć jednej osoby była powiązana z działalnością Antify, a osoba, która zginęła, była napastnikiem, podczas gdy w tym samym czasie prawicowi ekstremiści zabili 329 osób[63].

Wielka Brytania

[edytuj | edytuj kod]

W Wielkiej Brytanii istnieją legalnie działające organizacje antyfaszystowskie. Od 1977 działa Liga Antynazistowska[64]. W 2004 Nick Lowles założył grupę interesu o nazwie Hope no Hate, której założeniem był pokojowy aktywizm antyrasistowski i antyfaszystowski[65]. Od 1975 wydawane jest antyfaszystowskie czasopismo Searchlight[66].

W 1985 powstała antyfaszystowska organizacja Anti-Fascist Action (AFA, pol. Akcja Antyfaszystowska). Została ona założona w 1985 przez Unmesha Desaia z Newham Monitoring Project (organizacji monitorującej przestrzeganie praw obywatelskich). Celem AFA było zbieranie informacji o przemocy na tle rasowym i aktywności grup faszystowskich oraz fizyczna ochrona ofiar faszyzmu i rasizmu. Od 1986 organizowała corocznie marsze w Dzień Pamięci ku czci ofiarom rasizmu i faszyzmu. AFA uważała, że hipokryzją jest pozwalać aby Front Narodowy też maszerował w ten dzień. W 1989 organizacja została zdominowana przez ugrupowanie polityczne Czerwona Akcja. W efekcie AFA stała bardziej radykalna – otwarcie głosiła potrzebę siłowego rozprawienia się z tym, co uważali za faszyzm i zaczęli tworzyć tak zwane Grupy Porządkowe[64][67]. W 1989, w Hyde Park doszło do bójki brytyjskiej Antify i sympatyków neonazistowskiego nieformalnego ruchu Krew i Honor[64]. W 1992 doszło do bójki tych samych grup na stacji kolejowej Waterloo. Wydarzenie to zostało nazwane w mediach Bitwa pod Waterloo[68]. Oprócz tego AFA zajmowała się promowaniem swoich idei w sporcie, filmach dokumentalnych i muzyce. Skrzydło muzyczne ATA nazywało się Cable Street Beat. Jednym z głównych obiektów krytyki ATA była Brytyjska Partia Narodowa[64][67]. Organizacja nigdy nie została formalnie rozwiązana, jednak szacuje się, że do 2001 ledwie istniała[69].

W odpowiedzi na sukces Brytyjskiej Partii Narodowej w wyborach samorządowych w 2003, powstała grupa nacisku o nazwie Unite Against Fascism (UAF, pol. „Zjednoczmy się Przeciwko Faszyzmowi”)[70]. Za cel postawiła sobie ostrzeganie społeczeństwa przed zagrożeniem ze strony faszyzmu i skrajnej prawicy. Krytyka tej grupy wymierzona jest głównie w Brytyjską Partię Narodową i Angielską Ligę Obrony[71]. Grupa w przeszłości brała udział w bójkach ulicznych, które kończyły się interwencją policji i aresztowaniem części osób po obu stronach. Takie przypadki miały miejsce między innymi w 2009 (starcie UAF i BNP)[72], w 2010 (starcie UAF i EDL)[73] i w 2013 (starcie UAF i BNP)[74].

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

W 2017 roku przewodnicząca francuskiego frontu narodowego, Marine Le Pen, wezwała do rozwiązania ugrupowań Antify, określając ją jako skrajnie lewicową milicje, wykorzystywaną przez rząd[75][76].

10 czerwca 2020 w Parlamencie Europejskim, złożony został projekt rezolucji, w sprawie umieszczenia ruchu Antify na unijnej liście terrorystów, pod którym podpisało się 35 europosłów związanych z prawicowymi ugrupowaniami. Autorzy projekt argumentowali go tym, że ich zdaniem Antifa „zorganizowała i przeprowadziła w Stanach Zjednoczonych brutalne ataki pod pozorem protestu w związku ze śmiercią George’a Floyda”, a także „jest znana z tego, że podżegała do popełniania aktów przemocy i uciekała się do przemocy w Europie”[77].


Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d M. Testa, Militant Anti-Fascism: A Hundred Years of Resistance, AK Press, 14 kwietnia 2015, ISBN 978-1-84935-204-8 [dostęp 2016-12-03] (ang.).
  2. ↑ a b c d e Michael McGowan, Cronulla protests: what is the anti-fascist group Antifa?, „The Sydney Morning Herald”, 12 grudnia 2015 [dostęp 2016-12-03] (ang.).
  3. ↑ a b c Valerio Gentili, Antifa: Storia contemporanea dell’antifascismo militante europeo, Red Star Press, 27 października 2014, ISBN 978-88-6718-066-0 [dostęp 2016-12-03] (wł.).
  4. ↑ a b c Eliasz Nachabe, Przed Świętem Niepodległości: kim są polscy antyfaszyści [online], Polityka, 10 listopada 2012 [dostęp 2016-12-12] (pol.).
  5. ↑ Antti Rautiainen, On racism in the Russian antifa and hardcore subculture [online], Автономное Действие, 1 marca 2015 [dostęp 2016-12-03] (ang.).
  6. ↑ Toke Theilade, Interview With Antifa Ultra Petr From Ekaterinburg [online], Russian Football News, 5 października 2015 [dostęp 2016-12-03] (ang.).
  7. ↑ Patricia Anne Simpson, Cultures of Violence in the New German Street, Fairleigh Dickinson, 21 listopada 2011, s. 66, ISBN 978-1-61147-456-5 [dostęp 2016-12-03] (ang.).
  8. ↑ a b Eliasz Nachabe, Przed Świętem Niepodległości: kim są polscy antyfaszyści [online], Polityka, 10 listopada 2012 [dostęp 2016-12-12] (pol.).
  9. ↑ a b Bray 2017 ↓, s. 23.
  10. ↑ Dlaczego nie warto delegalizować ONR?, „Pod brukiem leży plaża”, 10, Antyfaszystowska Warszawa, 2019, s. 1–3.
  11. ↑ Wojciech Karpieszuk, 11 listopada antyfaszyści nie pójdą. Szykują akcję w 75. rocznicę nocy kryształowej [online], Gazeta Wyborcza, 25 października 2013 [dostęp 2016-12-19] (pol.).
  12. ↑ a b c d Felix Langhammer, Axel Gebauer, Was ist »klassische Antifa«? [online], neues deutschland, 21 grudnia 2011 [dostęp 2016-12-20] (niem.).
  13. ↑ Michał Syska, Syska: Antyfaszyści spod znaku trzech strzał, „Krytyka Polityczna”, Krytyka Polityczna, 11 listopada 2009 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  14. ↑ Andreas Linhardt, Die Technische Nothilfe in der Weimarer Republik, Books on Demand, 2006, s. 667, ISBN 978-3-8334-4889-8 [dostęp 2016-12-18] (niem.).
  15. ↑ a b c ANTIFA. To kłamstwo, że jesteśmy jak kibole, wyborcza.pl, 19-11-2011, [dostęp 2013-10-20].
  16. ↑ Bray 2017 ↓, s. 22.
  17. ↑ Günther Gerstenberg: Eiserne Front, 1931-1933. Historisches Lexikon Bayerns, 2006-07-13. [dostęp 2018-11-01]. (niem.).
  18. ↑ Bray 2017 ↓, s. 24.
  19. ↑ a b Bray 2017 ↓, s. 25.
  20. ↑ Sarah Friedmann: What Do The Antifa Symbols Mean? The Flags Often Feature Three Arrows. bustle.com, 2017-09-15. [dostęp 2018-11-01]. (ang.).
  21. ↑ Edmund Klein, Studia śląskie, Tomy 7-9, 1963, s. 341 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  22. ↑ a b c d Fowkes 1984 ↓, s. 166.
  23. ↑ Fowkes 1984 ↓, s. 154.
  24. ↑ Fowkes 1984 ↓, s. 167.
  25. ↑ Ursula Langkau-Alex, Vorgeschichte und Gründung des Ausschusses zur Vorbereitung einer deutschen Volksfront, Walter de Gruyter, 2004, s. 96, 97, ISBN 978-3-05-004749-2 [dostęp 2016-12-20] (niem.).
  26. ↑ a b Loren Balhorn: The Lost History of Antifa. jacobinmag.com, 2017-08-05. [dostęp 2018-10-31]. (ang.).
  27. ↑ Paweł Smoleński, Mur, który stoi [online], Gazeta Wyborcza, 21 października 1994 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  28. ↑ Stephen Kinzer, Thousands of Germans Rally for the Slain Turks, „The New York Times”, 4 czerwca 1993, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-18] (ang.).
  29. ↑ a b Verfassungsschutz-bericht 2004, maj 2005, s. 94, 97, 138, ISSN 0177-0357 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (niem.).
  30. ↑ Bray 2017 ↓, s. 81.
  31. ↑ Bray 2017 ↓, s. 82.
  32. ↑ Piotr Pacewicz, Żałujcie, że nie przyszliście [online], Gazeta Wyborcza, 15 listopada 2011 [dostęp 2016-12-17] (pol.).
  33. ↑ Marsz „Razem przeciwko nacjonalizmowi” zakończony. Drobne zamieszki – Pikio.pl [online], Pikio.pl, 8 listopada 2014 [dostęp 2016-12-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-28] (pol.).
  34. ↑ Antyfaszystowski marsz, komuniści zatrzymani [online], Socjalizm Teraz, 8 listopada 2014 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  35. ↑ Całować się nie będziemy, „Gazeta Wyborcza”, nr 269, 19-20.11.2011, s. 24–25.
  36. ↑ Paulina Śliwa, The Analogs we Wronkach: energia i surowe brzmienie w Karczmie Brackiej [FOTO] [online], Szamotuły Nasze Miasto, 13 października 2013 [dostęp 2020-11-28] (pol.).
  37. ↑ Z antypaństwowym okrzykiem Andrzej Zamenhof Ignacy Woland Marek S. Bochniarz [online], czaskultury.pl [dostęp 2020-11-28] (pol.).
  38. ↑ Antyfaszyści przeszli przez centrum. Szarpaniny [online], TVN Warszawa, 9 listopada 2013 [dostęp 2016-12-19] (pol.).
  39. ↑ Zamieszki na antyfaszystowskiej demonstracji w Warszawie. Interweniowała policja, „telewizjarepublika.pl”, Telewizja Republika, 8 listopada 2014 [dostęp 2016-12-19] (pol.).
  40. ↑ Grzegorz Szymanik, Polski marsz międzynarodowy [online], Gazeta Wyborcza, 31 października 2011 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  41. ↑ Marsz radykalnych narodowców wygwizdany, warszawa.gazeta.pl, 12-11-2010, [dostęp 2013-10-20].
  42. ↑ Demonstracja przeciw faszyzmowi i ksenofobii [online], Gazeta Wyborcza, 7 listopada 2015 [dostęp 2016-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-10] (pol.).
  43. ↑ Demonstracja przeciw faszyzmowi i ksenofobii przeszła ulicami Warszawy [online], Newsweek, 7 listopada 2015 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  44. ↑ Adam Kielar, 11 listopada – marsze, zgromadzenia, pikiety [online], Polityka Warszawska, 10 listopada 2016 [dostęp 2016-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-03] (pol.).
  45. ↑ Trzy duże marsze w Warszawie na 11 listopada. Jaka była frekwencja? [online], Newsweek, 11 listopada 2016 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  46. ↑ Adam Stępień, „Biała Polska tylko zimą”. Przeszli przez Warszawę przeciwko nacjonalizmowi [online], Gazeta.pl, 11 listopada 2016 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  47. ↑ Za wolność naszą i waszą! Razem na 11 listopada – Partia Razem – Inna polityka jest możliwa! [online], Partia Razem, 11 listopada 2016 [dostęp 2016-12-18] (pol.).
  48. ↑ Ian Miles Cheong: ‘Antifa’ anarchists are domestic terrorists according to New Jersey Homeland Security. Heat Street, 2017-04-29. [dostęp 2017-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-07)]. (ang.).
  49. ↑ Anarchist Extremists: Antifa. New Jersey Office of Homeland Security and Prepardness, 2017-06-12. [dostęp 2020-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-06)]. (ang.).
  50. ↑ The FBI Is investigating people with "kind of an antifa ideology" [online], Newsweek, 1 grudnia 2017 [dostęp 2021-09-18] (ang.).
  51. ↑ Trump zapowiada uznanie Antify za organizację terrorystyczną [online], InfoSecurity24 [dostęp 2020-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (pol.).
  52. ↑ The Atlanta Journal-Constitution ArLuther Lee, FBI finds no evidence of Antifa’s involvement in national unrest [online], ajc [dostęp 2020-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
  53. ↑ Paweł Jadczak, Antifa. Organizacja-widmo, której nienawidzi Trump. Czy można ją zdelegalizować? [online], Wojsko-News – informacje strefy mundurowej [dostęp 2020-06-12].
  54. ↑ Tess Owen, Far-Right Extremists Are Hoping to Turn the George Floyd Protests Into a New Civil War [online], Vice, 29 maja 2020 [dostęp 2020-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
  55. ↑ No Sign Of Antifa So Far In Justice Department Cases Brought Over Unrest [online], NPR.org [dostęp 2020-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-11] (ang.).
  56. ↑ Christopher F. Rufo is a contributing editor of City Journal i inni, Antifa Activists Claim First Territory in Seattle [online], City Journal, 10 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-12] (ang.).
  57. ↑ Charles Creitz, Matt Gaetz says Antifa has 'designated Seattle their capital’ of ‘new Woketopia’ [online], Fox News, 10 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-12] (ang.).
  58. ↑ Davey Alba, Misinformation About George Floyd Protests Surges on Social Media, „The New York Times”, 1 czerwca 2020, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
  59. ↑ Are you a robot? [online], Bloomberg [dostęp 2020-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
  60. ↑ Aleszu Bajak, Javier Zarracina: How the antifa conspiracy theory traveled from the fringe to the floor of Congress. eu.usatoday.com, 13 stycznia 2021. [dostęp 2021-03-19]. (ang.).
  61. ↑ Brandy Zadrozny, Ben Collins: Trump loyalists push evidence-free claims that antifa activists fueled mob. nbcnews.com, 7 stycznia 2021. [dostęp 2021-03-19]. (ang.).
  62. ↑ Davey Alba: F.B.I. says there is no evidence antifa participated in storming the Capitol. nytimes.com, 8 stycznia 2021. [dostęp 2021-03-19]. (ang.).
  63. ↑ James Pasley, Trump frequently accuses the far-left of inciting violence, yet right-wing extremists have killed 329 victims in the last 25 years, while antifa members haven’t killed any, according to a new study [online], Business Insider [dostęp 2020-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-07] (ang.).
  64. ↑ a b c d Nigel Copsey, Anti-Fascism in Britain, Routledge, 4 października 2016, ISBN 978-1-317-39761-8 [dostęp 2016-12-11] (ang.).
  65. ↑ NUS ‘no-platforms’ head of anti-racism campaign for being ‘Islamophobic’, „The Independent”, 18 lutego 2016 [dostęp 2016-12-12] (ang.).
  66. ↑ Magazine [online], Searchlight [dostęp 2016-12-12] (ang.).
  67. ↑ a b Peter Barberis, John McHugh, Mike Tyldesley, Encyclopedia of British and Irish Political Organizations: Parties, Groups and Movements of the 20th Century, A&C Black, 2000, s. 107, ISBN 978-0-8264-5814-8 [dostęp 2016-12-11] (ang.).
  68. ↑ Rachel Borrill, Station closed in skinhead battle, „The Independent”, 13 września 1992 [dostęp 2016-12-11] (ang.).
  69. ↑ Steven Johns, 1985–2001: A short history of Anti-Fascist Action (AFA) [online], libcom.org, 12 września 2006 [dostęp 2016-12-11] (ang.).
  70. ↑ Dave Hann, Physical Resistance: A Hundred Years of Anti-Fascism, John Hunt Publishing, 31 grudnia 2012, ISBN 978-1-78099-178-8 [dostęp 2016-12-12] (ang.).
  71. ↑ Unite Against Fascism [online], uaf.org.uk [dostęp 2016-12-12] (ang.).
  72. ↑ Matthew Taylor, Four charged as far-right festival brings chaos to Derbyshire village, „The Guardian”, 16 sierpnia 2009, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-12-12] (ang.).
  73. ↑ BBC News – Police battle to control EDL and UAF protest in Bolton [online], BBC, 20 marca 2010 [dostęp 2016-12-12] (ang.).
  74. ↑ 58 arrested as anti-fascist demonstrators clash with BNP in, „Evening Standard”, 1 czerwca 2013 [dostęp 2016-12-12] (ang.).
  75. ↑ Marine Le Pen élue, dissoudrait les «antifa» [online], Libération.fr [dostęp 2021-09-17] (fr.).
  76. ↑ Marine Le Pen accuse le gouvernement d'«utiliser» les groupes «antifas» [online], LEFIGARO [dostęp 2021-09-17] (fr.).
  77. ↑ Europarlament, PROJEKT REZOLUCJI w sprawie umieszczenia ruchu Antifa na unijnej liście terrorystów [online], europarl.europa.eu [dostęp 2021-09-17] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antifa&oldid=75096497”