Idaho

Idaho
State of Idaho
	stan
	43. stan od 3 lipca 1890
	; Farma wiatrowa w hrabstwie Bonneville
Pieczęć	Flaga
	Dewiza: Esto perpetua
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Boise
Kod ISO 3166-2	US-ID
Gubernator	Brad Little (R)
Powierzchnia	216 443 km²
Populacja (2017); • liczba ludności	; 1 716 943
• gęstość	6,04 os./km²
Strefa czasowa	UTC-08:00; UTC-07:00
Języki urzędowe	angielski
	Położenie na mapie USA;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Idaho (^ⓘwymowa:/ˈaɪdəhoʊ/) – stan na północnym zachodzie Stanów Zjednoczonych. Na zachodzie graniczy z Waszyngtonem i Oregonem, na południu z Nevadą i Utah, na wschodzie z Wyoming i Montaną, a na północy z Kanadą. Obszar północnej i środkowej części stanu jest górzysty (Góry Skaliste). Na południu występują równiny (dolina rzeki Snake).

Historia

1805 – Meriwether Lewis i William Clark prowadzili przez terytorium wojskową ekspedycję w celu odkrycia drogi do Oceanu Spokojnego.
1860 – Na teren Idaho dotarli mormoni i założyli pierwszą stałą osadę, Franklin.
1863 – Idaho otrzymało status terytorium.
1876–1877 – Toczyły się walki z Indianami.
3 lipca 1890 – Idaho zostało przyjęte do Unii (jako 43. stan).

Geografia

Znaczna część stanu Idaho jest górzysta^[3]. Najwyższym szczytem jest Borah Peak^[4]. Panuje tam klimat kontynentalny z wpływami morskiego. Głównymi rzekami są Snake, Clearwater oraz Salmon. Na terenie Idaho znajduje się 29 parków stanowych.

W skład stanu wchodzi 45 hrabstw, z których największym jest Owyhee.

Miasta

Największe miasta w stanie Idaho, powyżej 35 000 mieszkańców (2021)^[5]

Na terenie stanu Idaho znajduje się 200 miast (city), w tym trzy o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 25 powyżej 10 000 mieszkańców, a 83 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)^[5].

Lista miast zamieszkanych przez 1000 lub więcej osób (2021 r.)^[5]:

Boise (237 446)
Meridian (125 963)
Nampa (106 186)
Idaho Falls (66 898)
Caldwell (63 629)
Pocatello (57 092)
Coeur d’Alene (55 904)
Twin Falls (53 213)
Post Falls (42 610)
Rexburg (35 300)
Lewiston (34 447)
Eagle (32 100)
Kuna (26 673)
Moscow (25 850)
Ammon (18 673)
Mountain Home (16 235)
Hayden (16 194)
Chubbuck (15 842)
Star (12 912)
Jerome (12 555)
Blackfoot (12 332)
Garden City (12 288)
Burley (11 863)
Rathdrum (10 223)
Middleton (10 169)
Hailey (9463)
Sandpoint (9003)
Payette (8415)
Emmett (7819)
Fruitland (6454)
Rupert (6099)
Weiser (5810)
Preston (5771)
Rigby (5241)
Shelley (5032)
Kimberly (4824)
Buhl (4654)
American Falls (4610)
McCall (3844)
St. Anthony (3752)
Gooding (3713)
Heyburn (3692)
Ketchum (3588)
Grangeville (3431)
Orofino (3275)
Salmon (3190)
Soda Springs (3118)
Homedale (2996)
Wendell (2926)
Iona (2885)
Filer (2824)
Montpelier (2669)
Sugar City (2616)
Bellevue (2568)
Bonners Ferry (2561)
Dalton Gardens (2556)
Spirit Lake (2462)
St. Maries (2423)
Kellogg (2374)
Malad City (2303)
Victor (2236)
Driggs (2139)
Parma (2114)
Sun Valley (1814)
Aberdeen (1797)
Priest River (1742)
Pinehurst (1729)
Shoshone (1678)
Wilder (1656)
Osburn (1625)
New Plymouth (1535)
Ponderay (1470)
Paul (1441)
Glenns Ferry (1295)
Marsing (1263)
Ucon (1216)
Kamiah (1204)
Lapwai (1185)
Hansen (1105)
Franklin (1062)
Plummer (1048)
Genesee (1044)
Kootenai (1002)

Demografia

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Idaho liczy 1 567 582 mieszkańców, co oznacza wzrost o 273 629 (21,1%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,8% populacji, 25,8% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,4% to osoby mające 65 i więcej lat. 49,9% ludności stanu stanowią kobiety^[6].

Według danych z 2018 roku Idaho ma jeden z najwyższych przyrostów naturalnych (2,1%) wśród stanów USA^[7].

Język

Najpowszechniej używanymi językami są^[8]:

język angielski – 89,71%
język hiszpański – 7,65%
język niemiecki – 0,37%.

Rasy i pochodzenie

Według spisu z 2010 roku, 93,2% mieszkańców stanowiła ludność biała (82% bez Latynosów), 2,4% miało rasę mieszaną, 1,7% to rdzenna ludność Ameryki, 1,5% to Azjaci, 0,9% to Afroamerykanie, 0,2% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 12,5% ludności stanu^[6].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (20,5%), angielskiego (17,4%), irlandzkiego (10,9%), meksykańskiego (10,6%), amerykańskiego (9,8%) i szkockiego (5,5%). Obecne są także duże grupy osób pochodzenia francuskiego, szwedzkiego, norweskiego, włoskiego, holenderskiego, duńskiego, walijskiego i polskiego^[9]^[10].

Religia

Dane z 2014^[11]:

protestanci – 37% (głównie: baptyści, bezdenominacyjni, uświęceniowcy, zielonoświątkowcy, campbellici, metodyści, luteranie, kalwini i adwentyści dnia siódmego)
brak religii – 27% (w tym: 3% agnostycy i 2% ateiści)
mormoni – 19%
katolicy – 10%
inne religie – 7% (w tym: świadkowie Jehowy, buddyści, muzułmanie, hindusi, prawosławni, bahaici, unitarianie i żydzi^[12]).

Gospodarka

główne uprawy: ziemniaki, groch, buraki cukrowe, lucerna, pszenica, jęczmień, cebula, kukurydza
hodowla bydła i owiec
przemysł: spożywczy, chemiczny, hutniczy, maszynowy, wydobywczy (rudy cynku i ołowiu, srebro)

Uczelnie

Przypisy

↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Idaho [online], www.census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
↑ Encyklopedia Gazety Wyborczej, Tom 6. Kraków: Agora SA. ISBN 83-89651-41-6.
↑ Borah Peak, Idaho. Peakbagger.com. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c City and Town Population Totals: 2020-2021. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
↑ ^a ^b U.S. Census Bureau QuickFacts: Idaho; UNITED STATES [online], www.census.gov [dostęp 2019-01-20] (ang.).
↑ Nevada and Idaho Are the Nation’s Fastest-Growing States [online], United States Census Bureau [dostęp 2019-01-26] .
↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08] .
↑ U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., American FactFinder - Results [online], factfinder.census.gov [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-21] (ang.).
↑ Ancestry in Idaho (State) [online], statisticalatlas.com [dostęp 2019-01-20] .
↑ Adults in Idaho. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-14].
↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-14].

Linki zewnętrzne

Witryna internetowa stanu Idaho

[1] State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).

[2] U.S. Census Bureau QuickFacts: Idaho [online], www.census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).

[3] Encyklopedia Gazety Wyborczej, Tom 6. Kraków: Agora SA. ISBN 83-89651-41-6.

[4] Borah Peak, Idaho. Peakbagger.com. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).

[uscb-5] City and Town Population Totals: 2020-2021. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).

[:0-6] U.S. Census Bureau QuickFacts: Idaho; UNITED STATES [online], www.census.gov [dostęp 2019-01-20] (ang.).

[7] Nevada and Idaho Are the Nation’s Fastest-Growing States [online], United States Census Bureau [dostęp 2019-01-26] .

[8] Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08] .

[9] U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., American FactFinder - Results [online], factfinder.census.gov [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-21] (ang.).

[10] Ancestry in Idaho (State) [online], statisticalatlas.com [dostęp 2019-01-20] .

[11] Adults in Idaho. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-14].

[12] State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-14].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]