Przejdź do zawartości

Arvo Pärt

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Arvo Pärt
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 września 1935
Paide

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Odznaczenia
Order Herbu Państwowego I Klasy (Estonia) Order Herbu Państwowego II Klasy (Estonia) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja) Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Krzyż Oficerski za Naukę i Sztukę (Austria) Krzyż Uznania II klasy (Łotwa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Arvo Pärt (ur. 11 września 1935 w Paide) – estoński kompozytor muzyki chóralnej i instrumentalnej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studiował w konserwatorium w Tallinnie pod kierunkiem Heino Ellera.

Początkowo komponował w stylu neoklasycystycznym, następnie eksperymentował z awangardą.

Po okresie przerwy stworzył oryginalny styl „tintinnabuli” (łac. dzwonek), którego nazwa pochodzi od podobieństwa muzyki do grających dzwonków. To podejście kompozytor tłumaczy następująco: Odkryłem, że wystarczy mi, gdy pięknie zagrana jest pojedyncza nuta. Ona sama, albo cichy rytm, albo moment ciszy – przynoszą mi wytchnienie[1].

Twórczość Arvo Pärta nie reprezentuje (jak niektórzy uważają błędnie) nurtu zwanego minimalizmem. Nawiązuje natomiast do hezychii (z gr. uciszenie), praktyk medytacyjno-ascetycznych mnichów ze Świętej Góry Atos. Twórczość ta oparta jest na redukcjonizmie mającym na celu stworzenie atmosfery kontemplacji właściwej dla tekstów, którymi kompozytor się posługuje, czyli najczęściej należącymi do religii i liturgii rzymskokatolickiej. Jak sam kompozytor mówi, muzyka ta ma więcej wspólnego z wielowiekową tradycją chorału gregoriańskiego i polifonii renesansowej, niż z twórczością minimalistów amerykańskich, takich jak Steve Reich. Jednocześnie w warstwie estetycznej bliska jest założeniom koncepcji minimalistycznych, obecnych w nurcie XX-wiecznego nurtu „minimalizmu duchowego” (Sofija Gubajdulina, John Tavener, Henryk Mikołaj Górecki), także pojawiających się w twórczości kompozytorów amerykańskich (Morton Feldman). Najprostsze formy muzyczne i skromne instrumentarium tworzą muzykę pełną pokory, a zarazem czystą i szlachetną. Dzieło Estończyka przeniknięte jest na wskroś subtelną metafizyką, stając się źródłem doznań mistycznych.

Arvo Pärt, Nora Pärt (2012)

Laureat m.in. Wielkiej Nagrody Kulturalnej Stowarzyszenia Estońskiego w Sztokholmie (1983) oraz Nagrody im. Herdera przyznawanej przez Uniwersytet Wiedeński (2000). W 2008 został laureatem prestiżowej duńskiej Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning.

W roku 2009 wydana została płyta In Principio, zawierająca kompozycje napisane w latach 1989–2005. Jedna z nich, „Cecilia, Vergine Romana”, została pierwszy raz zaprezentowana w Turynie z okazji igrzysk olimpijskich w 2006 roku.

Odznaczony estońskim Orderem Herbu Państwowego II (1998) i I Klasy (2006)[2], Komandorią francuskiego Orderu Sztuki i Literatury (2001)[2], Legią Honorową (2011)[3], austriackim Krzyżem Oficerskim za Naukę i Sztukę (2008)[4] oraz łotewskim Krzyżem Uznania II Klasy (2019)[5]. W 2016 roku otrzymał medal Per Artem ad Deum, przyznawany przez Papieską Radę ds. Kultury[6]. W listopadzie 2018 został uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[7] oraz tytułem doctor honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina[8]. W 2023 roku został laureatem Polar Music Prize[9].

Wybrane kompozycje

[edytuj | edytuj kod]
  • Nekrolog
  • Perpetuum mobile na orkiestrę (1963)
  • Credo na fortepian, chór i orkiestrę (1968)
  • Fratres (1976, wiele wersji)
  • Fūr Alina (1976)
  • Cantus in memoriam Benjamin Britten (1977)
  • Te Deum
  • Collage ūber B-A-C-H
  • Miserere
  • Missa syllabica (1977)
  • De profundis (Psalm 129./130.)
  • Pasja według św. Jana (oryg. Passio Domini Nostri Jesu Christi Secundum Joannem, 1982)
  • An den Wassern
  • Nunc dimittis
  • Salve Regina
  • Trivium
  • Dopolo la vittoria
  • Stabat Mater
  • Magnificat na chór
  • Cantate Domino canticum novum (Psalm 95.)
  • Orient Occident
  • Festina lente
  • Litany (1994)
  • Błogosławieni (The Beatitudes)
  • Arbos
  • Tabula Rasa
  • Msza berlińska (Berliner Messe)
  • I Am the True Vine
  • Kanon Pokajanen
  • Spiegel im Spiegel
  • Bogoroditse Djevo
  • Solfeggio
  • Berliner Messe
  • Da Pacem
  • Lamentate

Wybrana muzyka filmowa

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Mariusz Herma: Największy mistyk naszych czasów. ziemianiczyja.pl, 2022-09-12. [dostęp 2009-03-10]. (pol.).
  2. ↑ a b Arvo Pärt [online], Estonian Information Music Centre [dostęp 2019-12-26] (ang.).
  3. ↑ Le compositeur Arvo Pärt décoré de l’ordre de la Légion d’Honneur [online], Ambassade de France à Tallinn [dostęp 2019-12-26] (fr.).
  4. ↑ Anfragebeantwortung [online], parlament.gv.at, s. 1854 [dostęp 2020-01-28] (niem.).
  5. ↑ Latvia bestows state decorations on president, several other officials of Estonia [online], The Baltic Times, 10 kwietnia 2019 [dostęp 2019-12-26] (ang.).
  6. ↑ Wielka gala targów SACROEXPO – medale honorowe wręczone – Aktualności – Targi Kielce. targikielce.pl. [dostęp 2016-06-22].
  7. ↑ Olga Łozińska: Kompozytor Arvo Part uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. dzieje.pl, 2018-11-26. [dostęp 2018-11-26].
  8. ↑ Uroczyste nadanie tytułu doktora honoris causa UMFC Arvo Pärtowi [FOTORELACJA]. Narodowe Centrum Kultury, 2018-11-27. [dostęp 2018-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-27)]. (pol.).
  9. ↑ 2023 Laureat Arvo Pärt [online], Polar Music Prize [dostęp 2023-10-05] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci nagrody Praemium Imperiale (muzyka)
Laureaci Nagrody Fundacji Muzycznej Léonie Sonning
1950.
1960.
1970.
1980.
1990.
2000.
2010.
2020.
Laureaci Medalu Per Artem ad Deum
do 2009
2010–2019
lata 20. XXI wieku
Laureaci Nagrody Ratzingera
do 2019
lata 20. XXI wieku
Polar Music Prize
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arvo_Pärt&oldid=71453701”