Willa Tugendhatów

Willa Tugendhatów w Brnie
Tugendhat Villa in Brno

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Czechy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	1052
Region	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2001 na 25. sesji
Położenie na mapie Czech Willa Tugendhatów
Położenie na mapie kraju południowomorawskiego Willa Tugendhatów
Położenie na mapie Brna Willa Tugendhatów
49°12′25,95″N 16°36′57,38″E

Widok do strony północnej, z ulicy

Willa Tugendhatów w Brnie – luksusowy dom jednorodzinny, symbol architektury modernistycznej autorstwa niemieckiego architekta Ludwiga Miesa van der Rohe i Lilly Reich, wybudowany w latach 1929–1930 dla przemysłowca Fritza Tugendhata i jego żony Grety w północnej części Brna, na Morawach w Czechach.

Opis

Budynek stanowi przykład awangardowej architektury okresu międzywojennego. Zrealizowano go w usztywnionej ścianami stalowej konstrukcji szkieletowej, co było nowością w budownictwie mieszkaniowym. Willa usytuowana jest na rozległej działce (0,73 ha) o dużym spadku terenu. Dom ma 907 m² powierzchni, a sam salon zajmuje 280 m². Architekt wykorzystał topografię i zbudował trójkondygnacyjny budynek, którego wejście od strony ulicy prowadzi na najwyższą kondygnację, niższe zaś otwierają się w stronę ogrodu. Zaaranżował wnętrze, osiągając dużo wolnej przestrzeni i dochodzącego światła. Całość wyposażenia domu zaprojektowali Mies oraz Reich. Jeden z typów foteli zaprojektowanych dla Tugendhatów jest nadal produkowany. Willa utrzymana jest w formach modernizmu i pozbawiona wszelkich ornamentów, jednak wnętrze nie pozostało surowe ze względu na użycie naturalnych materiałów wzorzystych, takich jak aragonit, trawertyn i rzadkie drewno tropikalne (głównie mahoń). Tak zwana „onyksowa ściana” (wykonana w rzeczywistości z aragonitu pochodzącego z Gór Atlas) jest częściowo półprzezroczysta i zmienia wygląd wraz ze zmianą intensywności promieni słonecznych. Dom zawiera wiele innowacji architektonicznych, które są ponadczasowe i wciąż uznawane za luksus, na przykład okna są sterowane elektrycznie i mają nietypowe wymiary, a wszystkie drzwi są wysokie i sięgają do sufitu (3,21 m). Willa została także wyposażona w nowatorski ówcześnie system klimatyzacji, ogrzewania i nawilżania powietrza.

Dom charakteryzujący się płaskim dachem zawiera także duży taras widokowy dostępny wprost z sypialni właścicieli. Architekt stworzył wspaniały widok z willi, który stanowi także integralną część wnętrza.

Widok od strony ogrodu z ruchomymi szklanymi ścianami

Wnętrze willi Tugendhatów

Koszt wybudowania willi był bardzo wysoki ze względu na niecodzienną metodę konstrukcyjną, luksusowe materiały, nowoczesną technologię ogrzewania i wentylacji itp. Ten wielki budynek łączy w sobie elegancką prostotę oraz funkcjonalność.

Historia

Willa została wybudowana na zamówienie niemieckich Żydów Fritza i Gretę Tugendhatów. Powstała na działce podarowanej Grecie przez jej ojca, zamożnego przedsiębiorcę tekstylnego Alfreda Löw-Beera, wówczas właściciela sąsiedniej tzw. willi Löw-Beera. Firma budowlana Artura i Moritza Eislerów rozpoczęła prace latem 1929 r., a zakończyła je po 14 miesiącach.

W willi Tugendhatowie mieszkali razem z dziećmi (w tym z późniejszym filozofem Ernstem Tugendhatem) zaledwie osiem lat, bowiem w maju 1938 r. opuścili Czechosłowację w obawie przed nazistami i już nigdy do kraju nie wrócili. Pierwotnie osiedlili się w Szwajcarii, a w styczniu 1941 r. wyemigrowali do Wenezueli. Budynek został skonfiskowany przez Gestapo w 1939 r. i był wykorzystywany jako mieszkanie oraz biuro, a jego wnętrze zostało zmodyfikowane. W 1942 r. obiekt był wynajmowany na biura wytwórni samolotów Messerschmitt. W kwietniu 1945 r. w willi stacjonowali żołnierze Armii Czerwonej. Po II wojnie światowej władze Czechosłowacji wyremontowały willę w sposób oszczędnościowy przez zamurowanie niektórych przeszkleń i wprowadzenie małych okien zamiast ruchomych szklanych ścian co oszpeciło architekturę i pogorszyło jej funkcjonalność. Dom był wykorzystywany do różnorodnych celów, m.in. jako sala gimnastyczna do rehabilitacji dzieci oraz rządowy ośrodek wypoczynkowy.

8 czerwca 1992 w tym obiekcie rozpoczęły się rozmowy przedstawicieli Czech i Słowacji federacyjnej wówczas Czechosłowacji, dotyczące jej podziału na dwa niezależne państwa. Uważa się, że przełomowym momentem w tej kwestii było spotkanie z 26 sierpnia 1992, gdy Václav Klaus i Vladimír Mečiar w rozmowie w cztery oczy w ogrodzie willi Tugendhatów podjęli taką decyzję.

Obecnie budynek należy do skarbu państwa. W 2001 r. willa została wpisana - jako jedyny czeski zabytek architektury współczesnej - na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W latach 2010–2012 została poddana kompleksowej restauracji konserwatorskiej. Budynkowi i ogrodowi przywrócono pierwotny wygląd, we wnętrzach umieszczono wierne repliki mebli.

Zobacz też

• Nowy Dom (Brno)
• Pawilon barceloński
• Willa Eduarda Lisky
• Osiedle Baba w Pradze
• Willa Müllerów w Pradze