Przejdź do zawartości

Tymon Terlecki

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast tego użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.
Tymon Terlecki
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Tymon Tadeusz Julian Terlecki

Data i miejsce urodzenia

10 sierpnia 1905
Przemyśl

Data i miejsce śmierci

6 listopada 2000
Oksford

Zawód, zajęcie

krytyk literacki i teatralny

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons

Tymon Terlecki (ur. 10 sierpnia 1905 w Przemyślu, zm. 6 listopada 2000 w Oksfordzie) – nestor polskiej literatury emigracyjnej, krytyk literacki i teatralny, eseista i organizator życia naukowego i literackiego w Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych. Mąż Toli Korian (Antonina Terlecka).

Życiorys

Urodził się 10 sierpnia 1905 w Przemyślu, w rodzinie Adama i Heleny z Boranów[1]. Szkołę średnią ukończył we Lwowie, po czym podjął studia pod kierunkiem prof. Juliusza Kleinera na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza, zakończone w 1932 doktoratem. Kontynuował naukę w Paryżu jako stypendysta rządu francuskiego. Po powrocie, na zaproszenie Leona Schillera, wykładał historię i teorię teatru w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do Armii Polskiej we Francji. Założył tygodnik „Polska Walcząca” i redagował go w Paryżu, następnie w Londynie. Był współredaktorem ważnego dla polskiej historii dzieła Straty Kultury Polskiej 1939–1944 wydanego w 1945 przez Książnicę Polską, prowadzoną w Glasgow przez Jadwigę Harasowską[2].

Po wojnie pozostał na emigracji. Mieszkał w Londynie, współpracował z paryską Kulturą. Laureat Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1953 roku[3]. W latach 1955–1957 i 1965 był przewodniczącym Związku Pisarzy na Obczyźnie. Współpracował z Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa. Od 1964 mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Wykładał na Uniwersytecie w Chicago teorię literatury i teatru. Z tej uczelni na rok akademicki 1972/73 został przeniesiony na University of Illinois at Chicago[4]. Przełożył Ciemność w południe Koestlera. Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i jego prezes 1980–81. Redaktor monumentalnej Literatury polskiej na obczyźnie w latach 1940–1960 wydanej w roku 1963.

 Osobny artykuł: Cenzura w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Podpisał list pisarzy polskich na Obczyźnie, solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59)[5]. W okresie PRL informacje na temat Tymona Terleckiego podlegały cenzurze. Jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób z całkowitym zakazem publikacji. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną nr 9 z 1975 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów zawierały na liście autorów zakazanych jego nazwisko głosząc: "(...) w stosunku do niżej wymienionych pisarzy, naukowców i publicystów przebywających na emigracji (w większości współpracowników wrogich wydawnictw i środków propagandy antypolskiej) należy przyjąć zasadę bezwarunkowego eliminowania ich nazwisk oraz wzmianek o ich twórczości, poza krytycznymi, z prasy, radia i TV oraz publikacji nieperiodycznych o nienaukowym charakterze (literatura piękna, publicystyka, eseistyka)"[6].

10 marca 1978 Tymon Terlecki i jego żona Antonina zostali odznaczeni przez Prezydenta RP na uchodźstwie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[7]. W 1991 został laureatem Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego za rok 1990 przyznawaną przez Towarzystwo Naukowe KUL[8].

Ważniejsze prace

  • 1937 - Rodowód poetycki Ryszarda Berwińskiego
  • 1951 - Teatr amatorski
  • 1952 - Paryż
  • 1957 - Krytyka personalistyczna
  • 1958 - Egzystencjalizm chrześcijański
  • 1961 - Książki, ludzie i kulisy
  • 1962 - Pani Helena (o Modrzejewskiej), (wyd. Veritas, Londyn)
  • 1984 - Rzeczy teatralne
  • 1985 - Szukanie równowagi. Szkice literackie i publicystyczne, (wyd. Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn)
  • 1999 - Spotkania ze swoimi. Redakcja naukowa Janusz Degler. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.
  • 2003 - Emigracja naszego czasu. ISBN 83-227-2063-7 (wyd. UMSC, Lublin)
  • 2006 - Zaproszenie do podróży. Szkice o miastach i kulturach ISBN 83-7453-632-2, (wyd. Słowo/Obrazy Terytoria)

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 316. [dostęp 2021-11-19].
  2. ↑ Adam Ordęga, Tymon Terlecki (red.), Straty kultury polskiej 1939–1944, (Adam Ordęga był pseudonimem Jana Hulewicza), Glasgow: Książnica Polska, 1945, 2 t. (570; 560 s.)[1].
  3. ↑ Lista laureatów – 1951-2011
  4. ↑ O lwowianach, Lwowie, Małopolsce Wsch. i Wołyniu. „Biuletyn”. Nr 23, s. 55, Grudzień 1972. Koło Lwowian w Londynie. 
  5. ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 34.
  6. ↑ Strzyżewski 2015 ↓, s. 88.
  7. ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 26, Nr 5 z 31 grudnia 1978. 
  8. ↑ KUL - Uniwersytet - Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego [online], www.kul.pl [dostęp 2020-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-07].

Bibliografia

  • Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015, s. 88. ISBN 978-83-61344-70-4.

Linki zewnętrzne

  • Tymon Terlecki, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-12]. Hasło zawiera dwa obszerne teksty – Milan Lesiak: Tymon Terlecki jako badacz teatru i Tymon Terlecki krytyk teatralny, oprac. Mariola Szydłowska – oraz obszerną bibliografię podmiotową i przedmiotową.
Laureaci Nagrody im. księdza Idziego Radziszewskiego
XX wiek
XXI wiek
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tymon_Terlecki&oldid=75162964”