Przejdź do zawartości

Port morski Gdynia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez JDavid (dyskusja | edycje) o 10:23, 16 lut 2020. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Port morski w Gdyni
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Gdynia

Typ portu

morski

Data powstania

29 kwietnia 1923

Adres bosmanatu

ul. Polska 2, 81-339 Gdynia

Powierzchnia portu

755,4 ha

Obroty ładunkowe (2018)

21112,5 tys. ton[1]

Długość nabrzeży

17 700 m

Dopuszczalne zanurzenie

13,5 m

Położenie na mapie Gdyni
Mapa konturowa Gdyni, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Port morski w Gdyni”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Port morski w Gdyni”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Port morski w Gdyni”
Ziemia54°32′10″N 18°32′27″E/54,536111 18,540833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Port morski Gdynia – handlowy port morski nad Zatoką Gdańską, w woj. pomorskim w Gdyni, położony na Pobrzeżu Kaszubskim. Jest trzecim co do wielkości portem morskim w Polsce (po Gdańsku i Szczecinie). W 2008 roku przeładunek kontenerów obejmował 610 767 TEU, przez co port zajmował 4. miejsce pod tym względem na Morzu Bałtyckim. W 2008 roku obroty ładunkowe portu wynosiły 15,467 mln ton towarów[2]. W 2006 roku wynosiły 14,182 mln, co lokowało port na 2. miejscu pod względem przeładunku w Polsce[3]. Należy do Europejskiej Organizacji Portów Morskich.

Położenie

Port Gdynia znajduje się w północnej części woj. pomorskiego, we wschodniej części Gdyni, w dzielnicy Śródmieście. Port usytuowany jest nad Zatoką Gdańską.

Położony na Pobrzeżu Gdańskim, a dokładnie we wschodniej części Pobrzeża Kaszubskiego.

Całkowita powierzchnia portu wynosi 972,9508 ha, w tym 621,0680 ha powierzchni lądowej[4].

Obecne granice portu zostały określone w 2015 roku[5].

Działalność

Bałtycka Baza Masowa w Porcie Gdynia
Budynek Stena Line Terminal Gdynia, (2012)

Według ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej, port Gdynia należy do portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej[6]. Całkowite obroty ładunkowe portu w 2006 roku wynosiły 14182,7 tys. ton, co stanowiło 23,5% udziału w przeładunkach Polski[7].

W 2008 roku przeładunek kontenerów obejmował 610 767 TEU[2], co lokowało port na pierwszym miejscu w Polsce.

W 2015 w porcie przeładowano 3,7 mln ton zbóż i pasz (wzrost o 812 tys. ton w stosunku do 2014, czyli 28 proc.). Przeładunki kontenerów spadły o 19,4 proc., węgla i koksu o 33 proc., innych towarów masowych o 8 proc., a drobnicy o 11 proc. W tym samym roku zagospodarowano rejon Nabrzeża Bułgarskiego, przebudowano Nabrzeże Szwedzkie oraz intermodalny terminal kolejowy, a na Nabrzeżu Śląskim wybudowano nowy magazyn. W l. 2016-2018 planowana jest przebudowa Nabrzeży Indyjskiego i Helskiego oraz pogłębienie toru podejściowego do 17 m i akwenów wewnętrznych do 16 m, co ułatwi warunki nawigacyjne w porcie. Rozważana jest też budowa publicznego terminalu promowego dla promów o długości 240 m na ok. 1000 pasażerów. Według wstępnych danych zysk netto portu wyniósł 47 mln zł, a rentowność netto ok. 26 proc[8].

W 2017 przeładunki w porcie były o 9 procent wyższe niż rok wcześniej i wyniosły 21,2 mln t[9], co zapewniło Gdyni 11 miejsce spośród portów na Bałtyku. Stało się to m.in. dzięki znacznemu wzrostowi przeładunków węgla i koksu oraz paliw płynnych i w mniejszym stopniu kontenerów, rudy oraz drewna i drobnicy. W 2018 wynik roku poprzedniego osiągnięto już 27 listopada[10].

W II kwartale 2018 planowane jest oddanie w porcie do użytku obrotnicy dla statków kontenerowych o długości 400 m, powstałej kosztem 100 mln zł[11]. Pod koniec 2018 Port Gdynia zawarł umowę z firmą Strabag na modernizację Nabrzeża Słowackiego (koszt 16,5 mln zł). Modernizacja nabrzeży poprzedzać ma planowane pogłębienie kanału portowego do 16 metrów[12].

W 2019 Korporacja Budowlana Doraco rozpoczęła budowę nowego terminalu promowego, którego ukończenie nastąpi pod koniec 2021. Koszt inwestycji, mający wynieść pierwotnie 235 milionów zł, wzrósł ostatecznie do blisko 300 mln zł. Nowy terminal umożliwi przyjmowanie jednostek o maksymalnej długości 240 m; dotychczasowy terminal przy Nabrzeżu Helskim pozwalał na zawijanie statków do 175 m długości. Nowy obiekt powstanie przy wejściu do portu na terenie Nabrzeża Polskiego, w basenie im. Marszałka Piłsudskiego, w sąsiedztwie kapitanatu portu i Muzeum Emigracji. Czas pobytu w terminalu – od rozpoczęcia cumowania do odejścia od nabrzeża – ma ulec skróceniu do 120 minut. Kamień węgielny wraz z aktem erekcyjnym wmurowano uroczyście 9 października 2019[13][14].

Ruch graniczny w porcie odbywa się poprzez morskie przejście graniczne Gdynia.

Infrastruktura portowa

Baseny portowe
Wejście główne do portu
Molo Południowe wraz z wejściem południowym do portu

W 2006 roku całkowita długość nabrzeży w porcie Gdynia wynosiła 13 071 m, z czego 12 964 m nadawało się do eksploatacji. Łączna długość nabrzeży o głębokości powyżej 10,9 m nadających się do eksploatacji wynosiła 3421 m. Całkowita długość nabrzeży przeładunkowych wynosiła 9544 m[15].

Obroty ładunkowe portu Gdynia (2008)[2]
Grupy ładunków Obroty [tys. ton] %
Drobnica 9615 62,16%
Węgiel i Koks 1343 8,68%
Zboże 1300 8,40%
Paliwa 804 5,20%
Drewno 40 0,26%
Inne masowe 2366 15,30%
Razem (Σ) 15467 100%

Baseny portowe (kolejno od południa)

  • Basen Jachtowy im. Zaruskiego
  • Basen I (Basen Prezydenta Ignacego Mościckiego)
  • Basen II (Basen inż. Wendy)
  • Basen III (Basen Węglowy)
  • Port wewnętrzny:
  • Awanport:
    • Basen X (port wojenny)
    • Basen XI (port wojenny)
  • Basen XII (przy nasadzie mola – obecnie nieistniejący)

Historia

Plaża i port w okresie międzywojennym
Molo węglowe w okresie międzywojennym
Mapa portu Gdynia z 1931 roku
MS Piłsudski przy Dworcu Morskim (1938)
Niemcy w Gdyni (14-09-1939)
Przeładunek towarów w Porcie Gdynia, początek lat 50tych
Port w 1964 roku
BCT Bałtycki Terminal Kontenerowy

Wraz z wybuchem I wojny światowej zaświtała nadzieja na odrodzenie się państwa polskiego. Jego przyszły kształt był trudny do przewidzenia, ale czołowi politycy – Józef Piłsudski, Roman Dmowski czy Ignacy Jan Paderewski – nawoływali, by było to państwo z dostępem do morza, co w swej 14-punktowej deklaracji ujął w styczniu 1918 roku prezydent Woodrow Wilson. Wkrótce po odzyskaniu niezawisłości, 4 grudnia 1918 roku, Piłsudski, wówczas Naczelnik Państwa, wydał dekret nakazujący utworzenie marynarki wojennej[16]. Konferencja wersalska, na której przeważały niechętne Polsce wpływy angielskie, nie przyznała – mimo opinii biegłych – odrodzonemu państwu portu gdańskiego, skutkiem czego powstał sztuczny twór o nazwie Wolne Miasto Gdańsk, a Polska otrzymała 75-kilometrowy skrawek wybrzeża z dwoma niewielkimi przystaniami w Pucku i Helu[17].

10 lutego 1920 roku w Pucku odbyły się uroczyste zaślubiny z morzem, ale w zawierusze wojny z bolszewikami nie było czasu na zajmowanie się sprawami morskimi[18]. Dopiero gdy kontruderzenie znad Wieprza odmieniło losy wojny, Departament Spraw Morskich mógł rozwinąć działalność na rzecz wzmocnienia polskiego stanu posiadania nad Bałtykiem, skutkiem czego w październiku 1920 roku rząd polski podjął decyzję o budowie portu w dolinie rzeki Chylonki w osadzie rybackiej Gdynia, którą – 300 lat wcześniej – wskazywał królowi Władysławowi IV hetman Stanisław Koniecpolski[19] i wyasygnował wstępnie 40 mln marek[20]. Kierownikiem budowy został Tadeusz Wenda. Budowę portu w Gdyni rozpoczęto 29 maja 1921 roku[21][22][23].

23 września 1922 – po długich debatach – Sejm RP przyjął ustawę w sprawie budowy „portu morskiego przy Gdyni na Pomorzu”[24]. Budowa ruszyła, ale prowadzono ją początkowo dość ospale, ograniczając się do robót ziemnych i wzniesienia tymczasowej przystani dla okrętów MW i schroniska dla rybaków (uroczyste otwarcie 23 kwietnia 1923), a wreszcie drewnianego mola przeładunkowego, przy którym 13 sierpnia 1923 roku zacumował SS „Kentucky”, pierwszy statek pod obcą banderą[25].

4 lipca 1924 roku ówczesny minister przemysłu i handlu, Józef Kiedroń podpisał umowę z Konsorcjum Francusko-Polskim, któremu powierzono dalszą rozbudowę portu. Jej koszt miał wynieść 36 mln złotych, a konsorcjum zobowiązywało się oddać do 31 grudnia 1931 roku port o zdolności przeładunkowej 2,5 mln ton i zdolny do przyjęcia 25 – 30 statków jednocześnie[26]. W roku 1925 Ministerstwo Przemysłu i Handlu zakupiło dwa dźwigi bramowe do przeładunku węgla i rudy, a dwa lata później towarzystwo węglowe Polskarob wywrotnicę mostową zdolną przeładować 300 000 ton węgla miesięcznie oraz cztery dźwigi ruchome o nośności 5 ton każdy. Natomiast Skarb Państwa był właścicielem czterech dźwigów elektrycznych[27].

5 stycznia 1927 roku odbyła się w Gdyni uroczystość podniesienia bandery na SS Wilno, pierwszym z parowców Żeglugi Polskiej zakupionych we Francji (pozostałe „francuzy” to: SS Kraków, SS Poznań, SS Katowice i SS Toruń). W obchodach uczestniczył minister Eugeniusz Kwiatkowski, któremu – obok inż. Wendy – port gdyński zawdzięczał swój dynamiczny rozwój[28]. W czerwcu tegoż roku weszły do Gdyni dwa niewielkie, zbudowane w Gdańsku statki pasażerskie, SS Gdańsk i SS Gdynia[29], a 11 marca 1930 roku dokonano otwarcia regularnej linii pasażerskiej z Gdyni do Nowego Jorku[30].

Szereg wybudowanych modernistycznych budynków w porcie otrzymało patriotyczne akcenty, np. Łuszczarnia Ryżu ma biało-czerwoną elewację, a fronton Dworca Morskiego – rzeźby orłów[31].

Dynamikę wzrostu wymiany handlowej za pośrednictwem portu w Gdyni obrazuje poniższa tabelka:

Ruch statków w latach 1924–1929
Rok Weszło statków Wyszło statków Razem
1924 27 27 54
1925 85 72 157
1926 298 303 601
1927 513 510 1023
1928 1108 1093 2201
1929 1550 1556 3106

Podczas gdy w roku 1926 obroty wynosiły 412 950 ton, to w 1927 zwiększyły się do 1 957 795 ton, a w 1929 roku do 2 923 000 ton , przewyższając tym samym przedwojenne obroty portu gdańskiego, gdzie w roku 1912 przeładowano 2 453 000 ton towarów[32]

Gdy wybuchła II wojna światowa Gdynia, po trwającej do 19 września 1939 roku obronie przed wojskami niemieckimi, została zajęta i przemianowana na Gotenhafen, zaś port gdyński stał się bazą Kriegsmarine, która na skutek bombardowań (największy nalot miał miejsce w nocy 18/19 grudnia 1944 roku; wzięło w nim udział około 600 samolotów RAF-u) i ostrzału w ramach operacji pomorskiej Armii Czerwonej w marcu 1945 roku uległa kompletnemu zniszczeniu[33].

Wydarzenia okresu powojennego w postaci kalendarium

  • czerwiec 1945 – uruchomienie portu gdyńskiego,
  • 16 lipca 1945 – do portu gdyńskiego wpłynął pierwszy od zakończenia wojny statek po węgiel – „Suomen Neito”, parowiec Finska Angfartygs A/B.
  • 21 września 1945 – wpłynięcie do portu gdyńskiego z Anglii s.s 'Kraków', który jako pierwszy statek powrócił po wojnie do portu macierzystego.
  • 1 czerwca 1949 – utworzenie w porcie gdyńskim przedsiębiorstw rybackich – 'Arka' i 'Dalmor'.
  • 1 stycznia 1950 – powołano Zarząd Portu Gdańsk-Gdynia.
  • 1 stycznia 1954 – utworzenie Zarządu Portu Gdynia.
  • 29 sierpnia 1959 – po raz pierwszy po wojnie odwiedził port gdyński statek pasażerski obcej bandery – norweski 'Meteor'.
  • 27 czerwca 1961 – przekazanie do eksploatacji odremontowanego basenu żeglarskiego w porcie gdyńskim.
  • 15 kwietnia 1963 – do Gdyni wpłynął statek 'Manhattan', pierwszy stutysięcznik w historii portu.
  • 17-24 lipca 1974 – port gdyński gościł największe żaglowce świata w ramach operacji Żagiel '74.
  • 1 grudnia 1974 – do portu gdyńskiego wpływa największy w jego dotychczasowej historii statek – 'Kasprowy Wierch', zbiornikowiec o nośności 137 160 t, należący do Polskiej Żeglugi Morskiej.
  • 1976 – rozpoczęcie budowy terminalu kontenerowego w porcie gdyńskim; odznaczenie zarządu portu morskiego Gdynia Orderem Sztandaru Pracy I klasy[34]
  • 19 listopada 1991 – rozpoczęcie procesu prywatyzacji portu gdyńskiego, utworzenie Morskiego Portu Handlowego Gdynia S.A – spółki akcyjnej ze 100% udziałem państwa.
  • 25 września 1996 – zakończenie procesu restrukturyzacji Morskiego Portu Handlowego Gdynia S.A. i powołanie nowej struktury gospodarczej Port Gdynia Holding S.A.
  • 30 listopada 1999 – powołanie spółki Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A.
  • 31 maja 2000 – inkorporacja spółki Port Gdynia Holding S.A. przez Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A.
  • 8 czerwca 2007 – przy Nadbrzeżu Francuskim zacumował MS Navigator of the Seas, największy statek pasażerski jaki wszedł do któregokolwiek z polskich portów.
  • 2-5 lipca 2009 – zlot największych żaglowców świata, parada na wodach Zatoki Gdańskiej i start do regat Tall Ship Races 2009.
  • 5 czerwca 2015 – do Bałtyckiego Terminalu Kontenerowego wszedł najdłuższy statek w historii portu – kontenerowiec MSC Charleston (324 metry długości)[35], a dwa miesiące później, 7 sierpnia – MSC Asya (336 metrów długości)[36][37]
  • 12 lutego 2019 – kolejny rekord wielkości statku wchodzącego do portu – MSC Charlotte Maersk (długość 347 m)[38]

Przeładunki

Przystań jachtowa Marina Gdynia

Statystyki przeładunków

Wartości przeładunków w porcie na przestrzeni wybranych lat:

Kontenery

Liczba statków wpływających w ostatnim pięcioleciu do Portu Gdynia

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Główny Urząd Statystyczny – Gospodarka morska w Polsce w 2018 roku
  2. ↑ a b c Przeładunki ogółem w latach 2004 – 2008 (w tys. ton). port.gdynia.pl. [dostęp 2016-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-09)].
  3. ↑ Tabl. 3 /29/. Obroty ładunkowe. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2007. Warszawa, Szczecin: Główny Urząd Statystyczny, 2007, s. 68-69. ISSN 0867-082X.
  4. ↑ Informacje o porcie. port.gdynia.pl, 24 czerwca 2014. [dostęp 2016-04-13].
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie granicy portu morskiego w Gdyni (Dz.U. z 2015 r. poz. 2111)
  6. ↑ Dz.U. z 2017 r. poz. 1933
  7. ↑ Tabl. I. Ważniejsze dane o gospodarce morskiej. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2007. Warszawa, Szczecin: Główny Urząd Statystyczny, 2007, s. XIII. ISSN 0867-082X.
  8. ↑ Ewa Karendys, Świetne wyniki portów w Gdańsku i Gdyni [online], wyborcza.pl Trójmiasto, 2 lutego 2016 [dostęp 2018-02-21] (pol.).
  9. ↑ Maciej Dzwonnik, Rekordy przeładunków w portach w Gdyni i Gdańsku, a w planach milionowe inwestycje [online], wyborcza.pl Trójmiasto, 15 stycznia 2018 [dostęp 2018-02-21] (pol.).
  10. ↑ Maciej Dzwonnik: To już pewne. Znów rekordowy rok w przeładunkach w trójmiejskich portach. 2018-12-13. [dostęp 2018-12-16].
  11. ↑ Dariusz Gałązka, Obrotnica w gdyńskim porcie będzie gotowa jeszcze w tym roku. Inwestycja za ponad 100 mln zł [online], wyborcza.pl Trójmiasto, 11 stycznia 2018 [dostęp 2018-02-21] (pol.).
  12. ↑ Michał Tokarczyk: Port Gdynia chce gonić ten w Gdańsku. Pierwszy krok: remont nabrzeża. 2018-11-29. [dostęp 2018-12-01].
  13. ↑ Krzysztof Romański: Rusza budowa terminalu promowego w Gdyni. To jedna z największych inwestycji w historii portu. 2019-03-04. [dostęp 2019-03-04].
  14. ↑ Maciej Dzwonnik: Nowy terminal promowy w Gdyni będzie gotowy w 2021 roku. 2019-10-09. [dostęp 2019-10-11].
  15. ↑ Tabl. 1 /27/. Długość nabrzeży w portach morskich w 2006. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2007. Warszawa, Szczecin: Główny Urząd Statystyczny, 2007, s. 64. ISSN 0867-082X.
  16. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 65.
  17. ↑ Bogucki i inni 1935 ↓, s. 38.
  18. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 66.
  19. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 82.
  20. ↑ Bogucki i inni 1935 ↓, s. 39.
  21. ↑ 29 maja 1921 – Kalendarium – Moja Niepodległa [online], mojaniepodlegla.pl [dostęp 2019-06-01] (pol.).
  22. ↑ Gdynia – chluba II Rzeczpospolitej – Historia – polskieradio.pl [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2019-06-01].
  23. ↑ Tak zaczął się port – Gdańsk Strefa Prestiżu [online], www.gdanskstrefa.com [dostęp 2019-06-01] (pol.).
  24. ↑ Ustawa z dnia 23 września 1922 r. o budowie portu w Gdyni (Dz.U. z 1922 r. nr 90, poz. 824)
  25. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 84.
  26. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 85.
  27. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 87.
  28. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 102.
  29. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 102–103.
  30. ↑ Urbanowicz 1977 ↓, s. 192.
  31. ↑ http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,24276246,wolna-niedziela-do-zobaczenia-w-gdynskim-porcie.html
  32. ↑ Tyszel 1930 ↓, s. 90.
  33. ↑ Urbanowicz 1977 ↓, s. 214.
  34. ↑ Wysokie odznaczenia państwowe dla zasłużonych zakładów pracy, uczelni, instytucji i stowarzyszeń. „Nowiny”, s. 1, Nr 165 z 21-22 lipca 1976. 
  35. ↑ Największy kontenerowiec na BCT, strona BCT, 5.06.2015 [dostęp: 5.08.2015]
  36. ↑ Rekordzista w Bałtyckim Terminalu Kontenerowym, PortalMorski.pl, 10.08.2015 [dostęp: 11.08.2015]
  37. ↑ Kolejny rekordzista w BCT – MSC Asya iraz Costa Pacifica, OficynaMorska.pl, 7.08.2015 [dostęp: 10.08.2015]
  38. ↑ Największy kontenerowiec w historii Gdyni wpłynął do portu dzięki... opóźnieniom w Gdańsku
  39. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Główny Urząd Statystyczny, Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 2015 [online] [dostęp 2016-09-03] (pol.).
  40. ↑ a b c d Główny Urząd, Gospodarka morska w Polsce w 2015 roku [online] [dostęp 2016-09-03] (pol.).
  41. ↑ a b c d e Przeładunki ogółem w latach 2009 – 2013 (w tys. ton). port.gdynia.pl. [dostęp 2016-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-30)].
  42. ↑ a b Przeładunki ogółem w latach 2011 – 2015 (w tys. ton). port.gdynia.pl. [dostęp 2016-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)].
  43. ↑ Przeładunki ogółem w latach 2012 – 2016 (w tys. ton). port.gdynia.pl. [dostęp 2017-06-29].

Bibliografia

  • Mieczysław Bogucki: Polska na morzu. współpraca: K. Demel, J. Dębski, G. Orlicz-Dreszer, E. Kwiatkowski, W. Zawistowski. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1935.
  • Zygmunt Jan Tyszel: Pod ojczystą banderą. Katowice: nakładem Ligi Morskiej i Rzecznej Okręgu Zagłębia Węglowego, 1930.
  • Witold J. Urbanowicz: Transatlantyki: Zarys ich dziejów i techniki. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1977.

Linki zewnętrzne

Porty i przystanie morskie województwa pomorskiego
Porty morskie
Miejscowości z przystaniami morskimi
Porty wojenne

Herb województwa pomorskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Port_morski_Gdynia&oldid=58812225”