Przejdź do zawartości

Górowo Iławeckie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m brak artykułu
LukBra88 (dyskusja | edycje)
m aktualizacja
Linia 237: Linia 237:
* [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny]]
* [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny]]
** [[Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Górowie Iławeckim|Parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy]]<ref group="uwaga">Ul. kard. St. Wyszyńskiego.</ref>,
** [[Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Górowie Iławeckim|Parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy]]<ref group="uwaga">Ul. kard. St. Wyszyńskiego.</ref>,

== Ludzie związani z Górowem Iławeckim ==
{{Kategoria główna|‎‎Ludzie związani z Górowem Iławeckim‎}}


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==

Wersja z 16:32, 10 paź 2024

Górowo Iławeckie
miasto i gmina
Ilustracja
Kamieniczki na rynku
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

bartoszycki

Data założenia

5 lutego 1335

Prawa miejskie

5 lutego 1335

Burmistrz

Jacek Przemysław Kostka

Powierzchnia

3,32[1] km²

Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość


4021[2][3]
1211,1 os./km²

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

11-220[4]

Tablice rejestracyjne

NBA

Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego
Mapa konturowa powiatu bartoszyckiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Górowo Iławeckie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Górowo Iławeckie”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Górowo Iławeckie”
Ziemia54°17′04″N 20°29′44″E/54,284444 20,495556
TERC (TERYT)

2801021

SIMC

0964643

Hasło promocyjne: Ekologiczne miasto wielu kultur
Urząd miejski
pl. Ratuszowy 18
11-220 Górowo Iławeckie
Strona internetowa
BIP

Górowo Iławeckie (niem. Landsberg (Ostpreußen)) – miasto w powiecie bartoszyckim, w województwie warmińsko-mazurskim[5], położone na północ od Olsztyna, oddalone o 15 km od granicy z Rosją (obwodem królewieckim).

W latach 1954–1972 miasto nie należało, ale było siedzibą władz gromady Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.

Miasto jest lokalnym ośrodkiem handlowo-usługowym na obszarze wschodniej części Wzniesień Górowskich. Położone jest na siedmiu pagórkach, oraz nad rzeką Młynówką Górowską (zam. Górowską Młynówką) zawierając w granicach centrum i „Staw Garncarski” z wyspą[a]daw. przeciwpożarowy. Miasto stanowi 0,25% powierzchni powiatu bartoszyckiego.

Górowo Iławeckie leży w historycznych Prusach Dolnych[6], na obszarze dawnej Natangii[7], 12 km na północ od Warmii[b].

Według danych z 1 stycznia 2018 Górowo Iławeckie liczyło 4346 mieszkańców[2].

Komunikacja

W latach 90. XX w. zamknięto budynek stacji PKP wraz z poczekalnią PKS-u, dlatego miasto obecnie doświadcza wykluczenia komunikacyjnego nie mając bezpośredniego dostępu do transportu kolejowego, najbliższy dworzec jest oddalony o 30 km w Pieniężnie (ruch zawieszony, obsługiwał połączenia pasażerskie dla kierunków Olsztyn Główny, Gutkowo, Braniewo) oraz przystanek oddalony o 45,9 km w Łankiejmach (obsługuje 12 połączeń pasażerskich w godzinach 5:02 – 21:43 dla kierunków: Olsztyn Główny, Ełk, Korsze).

Przewozy autobusowe realizowane są poprzez prywatnych przewoźników: „Delux” (Bartoszyce przez Wojciechy), „Przewozy BarTczak” i „Trans-Her” (Olsztyn przez Dobre Miasto).

Historia

Historia Górowa Iławeckiego sięga średniowiecza. Do XIII wieku okolice te zamieszkiwali Prusowie z plemienia Natangów. W 1260 roku Natangowie wzięli udział w II powstaniu Prusów przeciwko Zakonowi krzyżackiemu. Z powstaniem tym związany jest Herkus Monte, jeden z przywódców powstania, który zginął w lesie na terenie gminy w 1273 roku.

Okolica późniejszego miasta należała do komturii w Bałdze, jednej z komturii Prus Dolnych w obrębie państwa zakonu krzyżackiego. Po zakończeniu podboju Prus w 1283 na terenie Prus Dolnych nastąpiło intensywne osadnictwo.

Akt oddania się stanów pruskich królowi Polski Kazimierzowi IV Jagiellończykowi i Koronie Królestwa Polskiego, 1454, Archiwum Główne Akt Dawnych

Osada targowa istniała w Górowie od początków XIV w., natomiast za początek miasta można przyjąć rok 1335, gdy dwaj wójtowie – Herman i Albert zaplanowali i wytyczyli rynek dla nowo powstającej osady. Wybór ten był związany z przecinaniem się w tym miejscu szlaków z Bartoszyc do Pieniężna i z Lidzbarku Warmińskiego do Królewca. Miasto oficjalnie zostało założone 5 lutego 1335 nadaniem osadzie praw miejskich przez komtura bałgijskiego Henryka de Muro. Wraz z prawami miejskimi osada otrzymała 100 włók i 10 morgów ziemi (ponad 1600 ha gruntów). W 2 połowie XIV wieku miasto otoczono murem obronnym oraz zbudowano Bramę Młyńską i Bramę Wysoką. Podczas wojny głodowej w 1414 miał miejsce najazd i zniszczenia dokonane przez wojska polskie. W 1440 r. miasto przystąpiło do Związku Pruskiego, a w 1454 r. mieszczanie złożyli przysięgę królowi Polski Kazimierzowi Jagiellończykowi. W czasie wojny trzynastoletniej Krzyżacy spalili miasto. W latach 1535–1810 miasto było własnością prywatną[8]. W roku 1710 w wyniku dżumy zmarło 767 mieszkańców miasta.

Miasto rozwijało się, powstawały nowe zakłady rzemieślnicze, kwitło rzemiosło takie jak tkactwo, sukiennictwo czy garncarstwo. Pierwotni mieszkańcy trudnili się rzemiosłem zaś ludność z ubocza trudniła się rolnictwem. Było ono początkowo własnością zakonu krzyżackiego, a w latach 1482–1809 miastem lennym, prywatnym, należącym początkowo do rodziny Truchess-Waldburg, a następnie do rodziny von Schwerin.

Tablica upamiętniająca miejsce pobytu Napoleona w Górowie w 1807

W lutym 1807 r. kwaterowali tu Rosjanie i Francuzi, rekwirując zapasy żywności. W Górowie nocował cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte.

Od 1818 miasto należało do powiatu Iława Pruska. Miasto podczas swej historii było wielokrotnie niszczone przez pożary, wojny, mieszkańców nękały epidemie. Zniszczone w czasie wojny głodowej (1414), wojny trzynastoletniej (1456), a następnie przez pożar w 1655. Na dobre zaczęło się rozwijać dopiero pod koniec XIX wieku. Wybudowano linię kolejową, zelektryfikowano i zgazyfikowano miasto, otwarto wodociągi, rozpoczęła działalność miejska gazownia i centrala telefoniczna. W czasie I wojny światowej miasto doznało poważnych zniszczeń. W czasie II wojny światowej w pobliskim Kamińsku działał pierwszy w Prusach Wschodnich obóz jeniecki (Stalag IA Stablack). Wojska 331 Dywizji Strzeleckiej 3 Frontu Białoruskiego zdobyły miasto 4 lutego 1945. Zastraszoną ludność czerwonoarmiści spędzili do piwnic domów, które następnie podpalili; natomiast gwałconym pod miastem kobietom odcinano języki[9].

W czerwcu 1945 roku miasto zostało przekazane polskiej administracji. Po II wojnie światowej pozostała w mieście ludność niemiecka (przeważająca większość uciekła przed nacierającą Armią Czerwoną) została wysiedlona, a ich miejsce zajęli polscy przesiedleńcy z Kresów Wschodnich (głównie z Wileńszczyzny, Grodzieńszczyzny, Nowogródczyzny i Polesia) oraz osadnicy z Polski centralnej. W 1947 roku trafił transport Ukraińców przesiedlonych w ramach akcji „Wisła”. Górowo stało się wielonarodowym i wielowyznaniowym ośrodkiem o zróżnicowanej kulturze. Do 1961 miasto było siedzibą powiatu, najpierw iławeckiego, później górowskiego. W latach 1945–1975 miasto należało do starego województwa olsztyńskiego, w 1975 roku stało się częścią mniejszego województwa olsztyńskiego, by po reformie administracyjnej przeprowadzonej w 1999 roku, znaleźć miejsce w nowo powstałym województwie warmińsko-mazurskim.

Kamienice przy górowskim rynku współcześnie

W roku 2000 Górowska Młynówka przerwała tamę na utworzonych sztucznych zlewiskach wody w północnej części miasta, co doprowadziło do powodzi, w wyniku której śmierć poniosły trzy osoby.

Nazwa miasta

Przed 1945 rokiem miasto nosiło niemiecką nazwę Landsberg. Po przyłączeniu miasta do Polski zapadła decyzja o nadaniu mu nowej, polskiej nazwy. Komisja nazewnicza, nawiązując do znaczenia nazwy niemieckiej, utworzyła formę Górowo, początkowo Górowo Pruskie[10], później zmienione na Górowo Iławeckie, co nawiązuje do historycznej stolicy powiatu (Iława Pruska, dziś Bagrationowsk).

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2014 r. miasto miało 4198 mieszkańców[11]. Dane z 31 grudnia 2014[11][1]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 4198 100 2135 50,86 2063 49,14
Gęstość zaludnienia
[os./km²]
1264 643 621
  • Piramida wieku mieszkańców Górowa Iławeckiego w 2014 roku[2]

Mniejszości narodowe

Pozostałe mniejszości narodowe mieszkające w jednostkowej ilości na terenie miasta to Litwini, Białorusini i Rosjanie.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[13] Górowo Iławeckie zajmuje obszar 3,32 km², w tym:

  • użytki rolne: 46%
  • użytki leśne: 2%

Ochrona przyrody

Południowo-wschodnią część miasta położona jest w obszarze Natura 2000 OSO Ostoja Warmińska PLB280015[14], zaś na cmentarzu komunalnym przy ul. Wyszyńskiego rosną 4 pomniki przyrody[15]:

W kompleksie leśnym miasta położonym w jego północnej części, znajdują się kolejne 2 pomniki przyrody.

Gospodarka

Górowo jest lokalnym ośrodkiem przemysłowym, handlowym i usługowym w szczególności branża usług remontowo-budowlanych. Przemysł drzewny – zakłady tartaczne, stolarnie oraz fabryka mebli.

Transport

Przez miasto krzyżują się trasy:

Odległości do ważnych ośrodków województwa

Oświata

Szkoła Podstawowa nr 1

Placówki oświatowe:

  • Przedszkole Miejskie (ul. gen. Sikorskiego);
  • Szkoła Podstawowa nr 1 (ul. Szkolna i ul. gen. Wład. Sikorskiego);
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1: Branżowa Szkoła I Stopnia, Liceum Ogólnokształcące nr 1 (ul. Wyszyńskiego);
  • Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania nr 2 (od 1999/2000)[d]: Szkoła Podstawowa i Liceum (dawne LO nr 2, powstałe w 1990) przy ul. Szkolnej 6. Przy Zespole funkcjonuje Zespół Pieśni i Tańca „Dumka”

Przy zespołach szkół miejskich funkcjonują: boisko, sala gimnastyczna, siłownia.

Ochrona zdrowia

  • Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny (ul. Armii Krajowej);
  • placówka Pogotowia Ratunkowego z Bartoszyc obok funkcjonującej Przychodni „Medyk” (ul. gen. Sikorskiego),
  • dwie apteki: przy ul. Sikorskiego i „Ratuszowa” przy pl. Ratuszowym.
  • dla zwierząt Lecznica Weterynaryjna przy ul. Olsztyńskiej.

Kultura

Zabytkowa gazownia z roku 1908, obecnie Muzeum Gazownictwa

Organizacją kultury w mieście zajmuje się Ośrodek Kultury (ul. T. Kościuszki), prowadzi on sekcje zainteresowań oraz organizuje imprezy sportowe i kulturalno-rozrywkowe w mieście, spośród których są „Dni Górowa” w czerwcu. Wspomaga on także harcerstwo, lokalny folklor (od 2005 roku działa przy nim zespół „Promień”); promuje regionalnych artystów m.in. Zespół Tańca i Pieśni „Dumka”[e].

Mieszkańcy regionu mogą też korzystać z Biblioteki Publicznej działającej przy ul. gen. Sikorskiego 34.

Muzea

  • Muzeum Gazownictwa, które ze swymi unikatowymi zbiorami zabytkowej gazowni koksowej z roku 1908 stanowi ciekawą propozycję dla miłośników historii i techniki (ul. Przemysłowa)[f].
  • Muzeum Miejskie – którego opiekunem jest Stowarzyszenie historyczno-kolekcjonerskie „DREYSE”[g].

Uzupełnieniem stanowi ukraińska Izba Rzemieślnicza, przy pl. Ratuszowym.

Ratusz Górowski z XIV wieku – siedzibą władz miejskich

Zabytki

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Plebania, w której w 1807 nocował Napoleon Bonaparte
Starówka Górowska

Położone na pagórkach miasteczko dobrze zachowało zabytki, należą do nich:

Pomniki

  1. Tablica informująca o spaleniu tzw. „czarownicy z Augam” na skwerze ratuszowym.
  2. Tablica na ścianie plebanii informująca o obecności Napoleona Bonaparte.
  3. Tablica upamiętniająca 650-lecie miasta na skwerze ratuszowym.
  4. Instalacja metalurgiczna upamiętniająca 650-lecie miasta u zbiegu ul. Olsztyńskiej z ul. Kaliningradzką[k].
  5. Głaz przy ul. Tad. Kościuszki (przy sztucznym wodospadzie), upamiętniający ofiary powodzi z roku 2000.
  6. Pomnik Polskiego Orła w Koronie oddający hołd ofiarom katastrofy smoleńskiej, skwer im. Sybiraków (ul. gen. Wład. Sikorskiego, naprzeciw Gimnazjum nr 1).

Rekreacja

Park Miejski

W 2003 roku otwarto Punkt Informacji Turystycznej znajdujący się w Ośrodku Kultury, które realizuje sprzedaż pamiątek oraz ma za zadanie informować turystów o atrakcjach miasta, gminy i okolic.

Na zachód od rynku miasta, Park Miejski oferuje odpoczynek pośród alejek, które znajdziemy również przy 1) Stawie Garncarskim (posiada promenadę w części południowo-zachodniej i dwa mola pływające dla wędkarzy w części północnej) oraz 2) Skwerze im. Sybiraków (za ratuszem od strony południowo-zachodniej znajdziemy skwer miejski). W północnej części miasta usytuowany jest sztucznie utworzony Zalew Miejski[l] bezpośrednio sąsiadujący z lasem, posiadający infrastrukturę spacerową wraz z wyznaczonymi miejscami na ognisko.

Obiekty rozrywkowe

  1. parkiet taneczny w Parku Miejskim.
  2. Amfiteatr polowy z promenadą nad wodą, latem odbywa się tu Festiwal Kultury Ukraińskiej „Eko-ŁOMYJA” (w południowej części miasta, wejście od Zespołu Szkół nr 2, ul. Szkolna).

Sport

Sekcje sportowe[17]

  • Piłka nożna – w mieście działa od czasu założenia w 1947 roku Górowski Klub Sportowy „Cresovia” o barwach biało-niebieskich z siedzibą przy Stadionie Miejskim (ul. gen. Sikorskiego), który prowadzi sekcję piłki nożnej pod nazwą: „Cresovia Górowo Iławeckie”, która aktualnie (sezon 2023/2024) występuje w klasie okręgowej, gr. warmińsko-mazurskiej I[18]. Zarządca stadionu miejskiego.
  • Piłka siatkowa – „Team Cresovia Górowo Iławeckie” oraz „UKS Bociek Górowo Iławeckie”.
  • Tenis stołowy, turniej szachowy – Stowarzyszenie „Bałga Górowo Iławeckie” (współorganizator cyklicznego turnieju „GrandPrix w tenisie stołowym” i organizator rozgrywek szachowych).

Obiekty sportowe

  1. Stadion miejski o pojemności 800 miejsc (odnowiony w ramach europejskiego projektu wspólnie z Bagrationowskiem).
  2. Hala sportowa (przy Szkole Podstawowej nr 2) w której organizowane są imprezy sportowe i rozrywkowe, istnieje od roku 2000.
  3. Dwa kompleksy sportowe „Orliki (ul. gen. Sikorskiego i ul. Kajki).
  4. Kort Tenisa ziemnego w Parku Miejskim[m].
  5. Mini „Skate-Park” w Parku Miejskim[n].
  6. Dwa boiska do piłki plażowej w Parku Miejskim (od strony ul. Tad. Kościuszki).
  7. Boisko do koszykówki (ul. Nowowiejskiego).
  8. Szlak rekreacyjno-uzdrowiskowy dla pieszych i rowerzystów.
  9. Kompleks sprzętu atletycznego – siłownia nad Zalewem (od 2015 r.) i przy Stadionie Miejskim (od 2019 r.) oraz dostosowana dla osób niepełnosprawnych przy Stawie Garncarskim (od 2018 r.).

Społeczeństwo

Działalność socjalna

Pozarządową pomoc na tym regionie, oferują:

  • Niemieckie Stowarzyszenie Natangen – organizacja społeczno-kulturalna zrzeszająca ludność pochodzenia niemieckiego, działająca od roku 1991, ul. Sikorskiego 34. Oferuje sporadycznie pomoc m.in. bezpłatnej odzieży używanej.
  • Stowarzyszenia na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Profilaktyki Zdrowia „Jesteśmy razem” – w ramach Środowiskowego Domu Samopomocy – Centrum „Barka”, ul. Wyszyńskiego 13.
    • „Radio Górowo” – sekcja radiowo-muzyczna, audycję prowadzą wspólnie uczestnicy, jak i terapeuci ośrodka. Główny cel to integracja osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem nadawana w ramach radia internetowego i kanału telewizji kablowej.
    • „TV Górowo” – telewizja internetowa pod patronatem stowarzyszenia.
  • Oddział Caritas Archidiecezji Warmińskie prowadzący Świetlicę Opiekuńczo-Wychowawczą.
  • ChSCh – Chrześcijańska Służba Charytatywna (oddział ADRA ze świetlicą w Lidzbarku Warmińskim).

Ruchy społeczne

  • Hufiec ZHP Bartoszyce – drużyna zuchów i harcerzy, przy miejskim Ośrodku Kultury.
  • Polski Związek Wędkarzy (PZW).
  • Polski Związek Działkowców (PZD) – administrator zielonych terenów uprawnych miasta.
  • „Słuchy Górowa” – internetowa płaszczyzna publikowania aktualności mieszkańców regionu miasta i gminy Górowo Iławeckie, istniejąca w serwisie Facebook od kwietnia 2012 r., w roku 2016 przekształcona na redakcję tytułu prasowego on-line[19] i współpracującą od 2017 r. z serwisem LocalSpot[20] (oddolne narzędzie poprawiające kontakt i wzrost uznania mieszkańców dla skuteczności magistratu w sprawach przestrzeni publicznej miasta).
  • Miłośnicy fotografii (widokówek regionu) skupieni wokół grupy na Facebooku pt. "Fotografia rejonu Górowo Iławeckie".
  • Klub motocyklowy „Zjawa”.
Zabytkowy kościół z XIV wieku, od XVI wieku ewangelicki, obecnie Cerkiew greckokatolicka Podwyższenia Krzyża Świętego
Cerkiew prawosławna Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy

Wspólnoty religijne

Ludzie związani z Górowem Iławeckim

 Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Górowem Iławeckim‎.

Zobacz też

Uwagi

  1. Zasiedlany w okresie wiosenno-letnim przez dzikie ptactwo: kaczki krzyżówki i łabędzie zarządzany przez lokalny oddział PZW.
  2. Granica z Warmią znajduje się około 12 km na południe w okolicach miejscowości Nerwiki i Pudlikajmy.
  3. Dla ruchu ciężarowego objazd z Bartoszyc przez ul. Kaliningradzką, Lipową i Al. Wojska Polskiego do wyjazdu na Pieniężno.
  4. Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania Iławeckim jest największą placówką spośród wszystkich zakładów edukacyjnych dla przedstawicieli mniejszości ukraińskiej w Polsce.
  5. Działający przy Zespole Szkół nr 2 z Ukraińskim Językiem Nauczania.
  6. Wejście od strony ul. Wyszyńskiego.
  7. Wejście od strony skrzyżowania ul. gen. Wład. Sikorskiego z ul. Fryd. Chopina, suterena w podwórzu budynku Przychodni „Medyk”.
  8. Przy wylocie drogi 512 w kierunku Pieniężna – Elbląg.
  9. Pozostałości niespełna dwóch rzędów.
  10. Na podstawie charakterystycznej architektury, brak jednak potwierdzenia dokumentacji historycznej, głównie z powodu działań podczas II wojny światowej.
  11. Część objazdu dla drogi 512 dla pojazdów ciężarowych.
  12. Objęte zakazem kąpieli, dawniejsze kąpielisko miejskie.
  13. Od strony ul. Kwiatowej, wjazd od ul. Wyszyńskiego.
  14. Od strony ul. Kwiatowej, wjazd od ul. Wyszyńskiego.
  15. Ul. Poniatowskiego 20 – dojazd od drogi wojewódzkiej 511.
  16. W zachodniej zabudowie starówki, przy ul. ks. Ripeckiego.
  17. Ul. gen. Wład. Sikorskiego.
  18. Ul. kard. St. Wyszyńskiego.

Przypisy

  1. a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2015, s. 142, ISSN 1505-5507 [dostęp 2015-10-19].
  2. a b c Górowo Iławeckie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2015, s. 326 [zarchiwizowane 2015-09-10].
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 584, 2013-02-13. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN 0867-3411. [dostęp 2015-10-19]. 
  6. Marian Biskup, Gerard Labuda: Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka, społeczeństwo, państwo, ideologia. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1986, s. 319. ISBN 83-215-7220-0
  7. Ciekawa historia Górowa Iławeckiego. gazetaolsztynska.pl, 11 listopada 2014. [dostęp 2021-03-28]. (pol.).
  8. Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna” Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8, s. 175.
  9. Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2011, s. 250–251. ISBN 978-83-7510-714-2.
  10. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  11. a b Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2014 r. Stan w dniu 31 XII, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 8 czerwca 2015, s. 104, ISSN 2083-3342 [dostęp 2015-10-19].
  12. Niemieckie Stowarzyszenie „Natangen”.
  13. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  14. Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2013-08-20].
  15. Wykaz pomników przyrody w województwie warmińsko-mazurskim, RDOŚ Olsztyn, styczeń 2010, s. 17. [dostęp 2015-01-17].
  16. Znajdująca się na szczycie tzw. Góry Zarazy z racji sytuującego się tam cmentarza gdzie chowano chorych zmarłych na dżumę.
  17. Podział na sekcje uzyskany na podstawie informacji prasowej, kandydatów do rankingu popularności sportowców powiatu.
  18. Skarb - Cresovia Górowo Iławeckie [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-11-19].
  19. Tytuł wpisany w rejestr prasy Sądu Okręgowego w Olsztynie.
  20. Organizatorzy [online] [dostęp 2019-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-30] (pol.).
  21. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2013-01-24].

Bibliografia

  • Piotr Skurzyński, Warmia i Mazury, Edyta Tomczyk, Bielsko-Biała: Pascal, 2005, ISBN 83-7304-522-8, OCLC 812633425.
  • Górowo Iławeckie, folder wydany staraniem UM Górowo Iławeckie, Studio Ewa: Bartoszyce 2006
  • Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 121

Linki zewnętrzne