Przejdź do zawartości

Władimir Wysocki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Linia 58: Linia 58:


=== Śmierć i pogrzeb ===
=== Śmierć i pogrzeb ===
23 lipca 1980 miał zapaść, a dwa dni później zmarł we śnie o godz. 4:10 nad ranem<ref name=":16"/>. 28 lipca jego ciało zostało wystawione na pożegnanie w Teatrze na Tagance{{odn|Demidowa|2016|s=248–250}}, następnie pochowano go na [[Cmentarz Wagańkowski|Cmentarzu Wagańkowskim]] w Moskwie<ref>[http://m-necropol.narod.ru/visotski.html Могилы знаменитостей. Высоцкий Владимир Семёнович (1938-1980)]</ref>
23 lipca 1980 miał zapaść, a dwa dni później zmarł we śnie o godz. 4:10 nad ranem<ref name=":16"/>. 28 lipca jego ciało zostało wystawione na pożegnanie w Teatrze na Tagance{{odn|Demidowa|2016|s=248–250}}, następnie pochowano go na [[Cmentarz Wagańkowski|Cmentarzu Wagańkowskim]] w Moskwie<ref>[http://m-necropol.narod.ru/visotski.html Могилы знаменитостей. Высоцкий Владимир Семёнович (1938-1980)]</ref>.


[[Plik:Russia stamp V.Vysotsky 1999 2r.jpg|thumb|[[Znaczek pocztowy]] [[Rosja|Rosji]], Władimir Wysocki, 1999, 2 rub. (Michel 761, Scott 6547)]]
[[Plik:Russia stamp V.Vysotsky 1999 2r.jpg|thumb|[[Znaczek pocztowy]] [[Rosja|Rosji]], Władimir Wysocki, 1999, 2 rub. (Michel 761, Scott 6547)]]

Wersja z 01:26, 23 lip 2022

Zobacz też: Władimir Wysocki (admirał).
Władimir Wysocki
Владимир Семёнович Высоцкий
Ilustracja
Władimir Wysocki (1979)
Imię i nazwisko

Władimir Siemionowicz Wysocki

Data i miejsce urodzenia

25 stycznia 1938
Moskwa

Data i miejsce śmierci

25 lipca 1980
Moskwa

Narodowość

rosyjska

Dziedzina sztuki

literatura, muzyka, film

Epoka

poezja śpiewana

Muzeum artysty

„Dom Wysockiego na Tagance” w Moskwie

podpis
Odznaczenia
Nagroda Państwowa ZSRR – 1987
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Władimir Siemionowicz Wysocki (ros. Владимир Семёнович Высоцкий; ur. 25 stycznia 1938 w Moskwie, zm. 25 lipca 1980 tamże) – rosyjski pieśniarz, bard, poeta i aktor.

Śpiewał niskim, ochrypłym barytonem, przy akompaniamencie gitary, później również z orkiestrą. Jako aktor zyskał sławę swoimi kreacjami w Teatrze na Tagance oraz kilkoma rolami filmowymi m.in. w serialu kryminalnym pt. Gdzie jest Czarny Kot.

Życiorys

Rodzina i dzieciństwo

Urodził się 25 stycznia 1938 w Moskwie[1][2]. Był synem Niny Maksimownej (ur. 1912) i Siemiona Władimirowicza (ur. 1916) Wysockich[2]. Jego matka była kierowniczką Archiwum Naukowo-Technicznego w Instytucie Naukowo-Badawczym Przemysłu Maszynowego[3] oraz tłumaczką języka niemieckiego[4], a ojciec – naczelnikiem telegrafu na Poczcie Głównej[3], który urodził się w rodzinie żydowskiej.

Pierwsze miesiące życia spędził w mieszkaniu komunalnym przy 1. Mieszczańskiej w Moskwie[1][4]. Jego ojciec po wybuchu wojny wyjechał na front, a matka została sama z dzieckiem[2]. Kiedy w 1941 rozpoczęły się bombardowania Moskwy, wraz z synem ewakuowała się do wsi Woroncowka koło Buzułuku[2]. W 1943 wrócił z matką do Moskwy i podjął naukę w Szkole nr 273[2][4]. W młodości zdiagnozowano u niego wadę serca, która jednak ustała w dorosłym życiu[5]. W 1947 wyjechał do Niemiec, gdzie na jakiś czas zamieszkał z ojcem[2] i jego drugą żoną Jewgieniją w Eberswalde. Tam ukończył trzy klasy szkoły podstawowej i zaczął naukę gry na fortepianie[6]. W 1949 wrócił do Moskwy i zamieszkał z macochą przy zaułku Bolszoj Karetnyj[1], gdzie poznał młodzież żyjącą na granicy prawa i prawdopodobnie nauczył się grać na gitarze. Już w okresie szkolnym wykazywał zainteresowanie literaturą[7], wtedy też napisał swoje pierwsze wiersze[8]. W 1952 zapisał się do Komsomołu[2]. W 1955 ukończył naukę w Szkole nr 186 w Moskwie[2].

Kariera zawodowa

W okresie szkolnym uczestniczył w zajęciach koła dramatycznego w Domu Nauczyciela, pod kierunkiem Władimira Bogomołowa, aktora moskiewskiego Teatru Dramatycznego MChAT, który był entuzjastycznie nastawiony do Wysockiego i doradził mu zdawanie do szkoły teatralnej[8]. Mimo że chciał zostać aktorem, pod presją bliskich – matki, ojca i dziadka-prawnika, podjął studia na Wydziale Mechanicznym Instytutu Inżynieryjno-Budowlanego im. W. Kujbyszewa w Moskwie[1][9]. Po pierwszym semestrze porzucił naukę na tej uczelni[4].

W 1956 został przyjęty do Szkoły-Studia MChAT im. Niemirowicza-Danczenki w Moskwie, którą ukończył w 1960[3]. W okresie studiów zaczął nagrywać swoje pierwsze piosenki, które śpiewał przy akompaniamencie gitary[10]. W 1959 zagrał swoją pierwszą poważną rolę – Porfirego Pietrowicza w Zbrodni i karze Dostojewskiego[11], ponadto zadebiutował jako aktor filmowy niewielką rolą studenta Pietii w filmie Wasilija Ordynskiego Rówieśniczki[12]. Do końca dekady występował także w wielu przedstawieniach dyplomowych, m.in. jako Bubnow w Na dnie, Borkin w Iwanowie i Siggy w Złotym chłopcu[11].

W latach 1960–1961 był aktorem Teatru Puszkina[3], w którym grał głównie role epizodyczne, m.in. w Cudownym kwiecie, Dobranoc, Patrycjo, Trzyminutowej rozmowie, Białym lotosie, Drogach życia, Trasie, Czarownicy i Świńskich ogonkach[13]. Ze względu na liczne nagany, głównie za stawianie się w pracy pod wpływem alkoholu, zakończył pracę w Teatrze Puszkina[13]. Jednocześnie występował w innych teatrach, m.in. w Sowriemienniku, tworzonym przez absolwentów Szkoły-Studia MChAT, w którym grał w spektaklu Dwa kolory[14]. Nie uzyskał jednak etatu w tym teatrze[15]. W 1961 wystąpił jako Sofron w filmie Frunze Dowlatiana i Lwa Mirskiego Kariera Dimy Gorina[12]. W 1962 przez niecałe dwa miesiące pracował w Teatrze Miniatur[14]. W tym okresie zaprezentował publicznie swoje pierwsze, autorskie pieśni, m.in. utwór „Tatuirowka” (Tatuaż), poza tym zagrał epizodyczną rolę Piotra, żołnierza piechoty morskiej w filmie 713 prosi o pozwolenie na lądowanie[12]. W 1963 na ekrany weszły kolejne dwie produkcje, w których zagrał epizody – Grzesznica Aleksandra Stolpera i Rzut karny Weniamina Dormana[12], a napisane przez niego piosenki – „Tamtego wieczora nie piłem i nie jadłem” oraz „Jestem na robocie i mam przy sobie nóż” zostały wykorzystane w sztuce moskiewskiego Teatru Dramatu i Komedii Dzielnicy w reż. Piotra Formienki[16].

W 1964 rozpoczął pracę w moskiewskim Teatrze na Tagance, w którym był zatrudniony do końca życia[17]. Na scenie „Taganki” debiutował w 1964 rolą bratanka Jang Suna w spektaklu Dobry człowiek z Seczuanu[18], wkrótce zaczął występować także jako kapitan dragonów w Bohaterze naszych czasów[19]. W 1965 zagrał w kolejnych spektaklach Teatru na Tagance: w 10 dniach, które wstrząsnęły światem[20], Antyświatach oraz Poległych i żywych, do którego napisał kilka pieśni[21]. Również w 1965 pojawił się w filmach: Na jutrzejszej ulicy Fiodora Filippowa, Nasz dom Wasila Pronina i Kucharka Edmonda Keosiana[12]. W 1966 zagrał w Tagance główną rolę w sztuce Bertolta Brechta Życie Galileusza[22] oraz pojawił się jako czołgista Wołodia w filmie Wiktora Turowa Jestem rodem z dzieciństwa[12]. W 1967 w prasie literackiej ukazały się w tym czasie pierwsze publikacje jego wierszy, on sam wystąpił w spektaklach poetyckich Teatru na Tagance: Posłuchajcie! i Pugaczow[23], poza tym pojawił się epizodycznie w kilku filmach – jako alpinista-łącznościowiec Wołodia w Pionie Stanisława Goworuchina i Borisa Durowa oraz geolog Maksim w Krótkich spotkaniach Kiry Muratowej, jak też w filmie dokumentalnym Potrzebne pilnie piosenki[12]. Pod koniec listopada 1967 zagrał dwa sześciogodzinne koncerty w Pałacu Sportu w Kujbyszewie dla liczącej 6 tys. osób publiczności[24]. W 1968 wystąpił w filmach: Gospodarz tajgi i Interwencja (premiera w 1987)[12] oraz zagrał Własowa w sztuce Gorkiego Matka.

Również w 1968 po odejściu Nikołaja Gubienki z Teatru na Tagance zajął jego miejsce w spektaklach, zostając pierwszym aktorem teatru – grał m.in. bezrobotnego lotnika Jang Duna w Dobrym człowieku z Seczuanu oraz Kiereńskiego w 10 dniach, które wstrząsnęły światem, ponadto występował w spektaklu poetyckim Polegli i żywi[25]. W 1969 wystąpił w kilku filmach: jako konspirator Nikołaj Kowalenko (Żora Bengalski) w Niebezpiecznych występach gościnnych Gieorgija Jungwalda-Chilkiewicza, politruk w Białym wybuchu Stanisława Goworuchina oraz Sieryj w Echu dalekich śniegów Leonida Gołownii[12]. W 1970 zagrał w poetyckim przedstawieniu na podstawie poezji Andrieja Wozniesienskiego, natomiast w listopadzie 1971 debiutował tytułową rolą w Hamlecie, w którym grał przez kolejne prawie 10 lat[26]. W 1972 wystąpił w epizodycznej roli dziennikarza w filmie Aleksandra Stolpiera Czwarty, a rok później wykreował postać Vona Korena w dramacie Iosifa Chejfica Zły dobry człowiek[12].

Popiersie Władimira Wysockiego w Alei Sław na Skwerze Harcerskim w Kielcach

Od kwietnia do czerwca 1974 odbył zagraniczną trasę koncertową we Francji[27]. Poza tym zagrał jeńca-kierowcę Sołodowa w Jedynej drodze Włada Pawłowicza[12] oraz wydał trzy autorskie albumy, wszystkie zatytułowane Piesni Władimira Wysockogo. W 1975 wydał swój pierwszy książkowy tomik wierszy, a także wyruszył z Teatrem na Tagance w trasę promocyjną do Bułgarii. Poza tym nagrał autorską płytę, która jednak nie ukazała się za jego życia, a także wystąpił m.in. jako Łopachin w Wiśniowym sadzie Czechowa[28] oraz zagrał w filmach: Ucieczka Mr. McKinleya Michaiła Szwiejcera i Jedyna… Iosefa Chejfica[12].

W 1976 spektakl Hamlet, w którym wystąpił Wysocki, otrzymał pierwszą nagrodę na 10. Belgradzkim Międzynarodowym Festiwalu „Bitef”. Ponadto zagrał Ibrahima Hannibala w filmie telewizyjnym Opowieść o tym, jak car Piotr murzyna żenił[12] oraz wydał trzy autorskie płyty: Piesni, Piesni Władimira Wysockogo i Piesni-bałłady, zawierającą muzykę z filmu Ucieczka Mr. McKinleya. W 1977 za rolę w Hamlecie otrzymał nagrodę francuskiej krytyki za najlepszy spektakl zagraniczny, poza tym premierę miał jedyna za życia artysty broszura na temat jego twórczości kinowej. Wystąpił w epizodzie w filmie węgierskim Márty Mészáros Ők ketten, w którym pojawił się z żoną Mariną Vlady. W bajce Alicja w Krainie Czarów według Carrolla zagrał papugę i orzełka Eda. We Francji wyszły wówczas trzy płyty długogrające Wysockiego. W tym czasie skarżył się już na poważne problemy zdrowotne[29].

W lutym 1979 debiutował w roli Swidrygajłowa w Zbrodni i karze na scenie Teatru na Tagance[30]. Wyjechał też z koncertami do USA i Kanady. Był już wówczas uzależniony od środków pobudzających, co nadwerężyło jego siły, mimo to nie zgadzał się jednak na żadne kompleksowe leczenie. W lipcu występował w Kazachstanie – grał nawet po pięć koncertów dziennie[31]. 25 lipca podczas jednego z występów w Ałma-Acie przeżył śmierć kliniczną[31]. Również w 1979 wydał album pt. Bałłady i piesni, a premierę miał film Miejsca spotkania nie można zmienić, w którym zagrał kapitana Gleba Żegłowa[12]; film wyreżyserował wspólnie ze Stanisławem Goworuchinem[32]. W tym czasie wraz z Ałłą Demidową przygotowywał się do wystawienia dwuosobowej sztuki Gra we dwoje, jednak nigdy nie doszło do jej premiery[33].

Grób Włodzimierza Wysockiego w 1983

Od początku 1980 grał równolegle w trzech spektaklach – Hamlecie, Wiśniowym sadzie oraz Zbrodni i karze[34]. Podczas występów często gorzej się czuł, a za kulisami wymiotował oraz przyjmował zastrzyki z lekami[35]. W czerwcu wystąpił z Hamletem w Polsce[36], gdzie otrzymał pierwszą nagrodę na Drugim Międzynarodowym Festiwalu „Warszawskie Spotkania”. Również w 1980 premierę miał film Michaiła Szwiejcera Małe dramaty, w którym zagrał Don Juana[12]. 16 lipca dał ostatni koncert dla szerokiej publiczności w Kaliningradzie, a dwa dni później zagrał ostatni koncert w życiu oraz wystąpił w Hamlecie na scenie „Taganki”[37].

Śmierć i pogrzeb

23 lipca 1980 miał zapaść, a dwa dni później zmarł we śnie o godz. 4:10 nad ranem[31]. 28 lipca jego ciało zostało wystawione na pożegnanie w Teatrze na Tagance[38], następnie pochowano go na Cmentarzu Wagańkowskim w Moskwie[39].

Znaczek pocztowy Rosji, Władimir Wysocki, 1999, 2 rub. (Michel 761, Scott 6547)

W 1987 został pośmiertnie laureatem Nagrody Państwowej ZSRR.

Charakterystyka muzyczna i inspiracje

Występ z okazji 15-lecia istnienia
Teatru na Tagance, 23 kwietnia 1979

W okresie szkolnym często śpiewał piosenki Louisa Armstronga, naśladując zachrypnięty głos artysty, który w przyszłości stanie się i jego cechą charakterystyczną[40]. Początkowo wykonywał błatne pieśni innych artystów, tj. utwory podwórkowe, często o tematyce nawiązującej do życia ludzi z marginesu społecznego, m.in. „Na Pierowskim bazarze” czy „Na Tichorecką pociąg rusza”[10][41]. Śpiewał także utwory Jewgienija Urbanskiego[40].

Do śpiewania własnych wierszy zainspirowała go działalność Bułata Okudżawy[42]. Pisał i śpiewał zawsze w pierwszej osobie, dzięki czemu identyfikował się z problemami różnych grup społecznych[43]. W utworach często poruszał temat wojny, śpiewał także piosenki romantyczne[37].

Podczas występów scenicznych nie lubił oklasków, ponieważ przeszkadzały mu w koncentracji[44].

Upamiętnienie

W lipcu 1981 premierę miał spektakl Władimir Wysocki, wystawiany w reż. Jurija Lubimowa na scenie Teatru na Tagance[45].

Życie prywatne

Na pierwszym roku studiów w szkole teatralnej MChAT poznał swoją pierwszą żonę, Izoldę Żukową (ur. 1937), z którą ożenił się dwa lata później[46].

Jego drugą żoną była Ludmiła Ambramowa (ur. 1939)[3], którą poznał w czasie zdjęć do filmu 713 prosi o pozwolenie na lądowanie[15]. Mieli dwóch synów, Arkadija (ur. 1962) i Nikitę (ur. 1964)[3]. Pobrali się w 1965, niedługo po rozwodzie Wysockiego z pierwszą żoną[3][15].

W 1967 poznał aktorkę Marinę Vlady (ur. 1938), którą poślubił 1 grudnia 1970.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Demidowa 2016 ↓, s. 25
  2. ↑ a b c d e f g h Demidowa 2016 ↓, s. 27
  3. ↑ a b c d e f g Demidowa 2016 ↓, s. 29
  4. ↑ a b c d Demidowa 2016 ↓, s. 30–31
  5. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 237.
  6. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 36.
  7. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 42.
  8. ↑ a b Demidowa 2016 ↓, s. 44–45
  9. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 47, 49.
  10. ↑ a b Demidowa 2016 ↓, s. 56
  11. ↑ a b Demidowa 2016 ↓, s. 66
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Demidowa 2016 ↓, s. 271–273
  13. ↑ a b Demidowa 2016 ↓, s. 68–69
  14. ↑ a b Demidowa 2016 ↓, s. 70–71
  15. ↑ a b c Demidowa 2016 ↓, s. 72–73
  16. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 75.
  17. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 6.
  18. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 124.
  19. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 85.
  20. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 86.
  21. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 92–93.
  22. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 103–105.
  23. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 94.
  24. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 220–221.
  25. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 103.
  26. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 111–113.
  27. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 158.
  28. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 166–167.
  29. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 23.
  30. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 200.
  31. ↑ a b c Demidowa 2016 ↓, s. 246
  32. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 236.
  33. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 175–177, 266.
  34. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 234–235.
  35. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 23, 235, 247.
  36. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 19.
  37. ↑ a b Demidowa 2016 ↓, s. 222–223
  38. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 248–250.
  39. ↑ Могилы знаменитостей. Высоцкий Владимир Семёнович (1938-1980)
  40. ↑ a b Demidowa 2016 ↓, s. 61
  41. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 59.
  42. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 211.
  43. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 204–205, 211–213.
  44. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 219.
  45. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 252, 260–261.
  46. ↑ Demidowa 2016 ↓, s. 38.

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władimir_Wysocki&oldid=67653557”