Sui Yangdi: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Redukuję wywołanie Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Władca infobox |
{{Władca infobox |
||
|władca = Sui Yangdi |
|władca = Sui Yangdi |
||
|imiona = |
|imiona = |
||
|tytulatura = Cesarz Chin |
|tytulatura = Cesarz Chin |
||
|zh:imię osobiste uproszczone = |
|zh:imię osobiste uproszczone = |
||
|zh:imię osobiste tradycyjne = 楊廣 |
|zh:imię osobiste tradycyjne = 楊廣 |
||
Linia 30: | Linia 30: | ||
|zh:imię pośmiertne IPA = |
|zh:imię pośmiertne IPA = |
||
|zh:imię pośmiertne audio = |
|zh:imię pośmiertne audio = |
||
|grafika = Sui Yangdi Tang.jpg |
|grafika = Sui Yangdi Tang.jpg |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = |
||
|herb = |
|herb = |
||
|opis herbu = |
|opis herbu = |
||
|faksymile = |
|faksymile = |
||
|opis faksymile = |
|opis faksymile = |
||
|dewiza = |
|dewiza = |
||
|1. tytuł = Cesarz Yang z dynastii Sui |
|1. tytuł = Cesarz Yang z dynastii Sui |
||
|1. od = [[21 sierpnia]] [[604]] |
|1. od = [[21 sierpnia]] [[604]] |
||
|1. do = [[11 kwietnia]] [[618]] |
|1. do = [[11 kwietnia]] [[618]] |
||
|1. koronacja = |
|1. koronacja = |
||
|1. era panowania = |
|1. era panowania = |
||
|1. poprzednik = [[Sui Wendi]] |
|1. poprzednik = [[Sui Wendi]] |
||
|1. następca = [[Tang Gaozu]] |
|1. następca = [[Tang Gaozu]] |
||
|dynastia = [[Dynastia Sui|Sui]] |
|dynastia = [[Dynastia Sui|Sui]] |
||
|data urodzenia = [[569]] |
|data urodzenia = [[569]] |
||
|miejsce urodzenia = |
|miejsce urodzenia = |
||
|data śmierci = [[11 kwietnia]] [[618]] |
|data śmierci = [[11 kwietnia]] [[618]] |
||
|miejsce śmierci = [[Nankin]] |
|miejsce śmierci = [[Nankin]] |
||
|przyczyna śmierci = |
|przyczyna śmierci = |
||
|miejsce spoczynku = Jiangdu |
|miejsce spoczynku = Jiangdu |
||
|ojciec = [[Sui Wendi]] |
|ojciec = [[Sui Wendi]] |
||
|matka = [[Dugu Qieluo]] |
|matka = [[Dugu Qieluo]] |
||
|rodzeństwo = |
|rodzeństwo = |
||
|1. związek z = |
|1. związek z = |
||
|1. związek od = |
|1. związek od = |
||
|1. związek do = |
|1. związek do = |
||
|1. dzieci = |
|1. dzieci = |
||
|odznaczenia = |
|odznaczenia = |
||
|commons = |
|commons = |
||
|wikiźródła = |
|wikiźródła = |
||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
|nierozpoznane:zh:imię pośmiertne=(za czasów dyn. Tang) |
|||
}} |
}} |
||
'''Sui Yangdi''' ({{chińskie|upr=隋煬帝|hp= |
'''Sui Yangdi''' ({{chińskie|upr=隋煬帝|hp=Suí Yángdì|}}, ur. [[569]] – zm. [[11 kwietnia]] [[618]]) – drugi i ostatni cesarz [[Dynastia Sui|dynastii Sui]], panujący w latach 604 – 618. |
||
Sui Wendi, pierwszy cesarz dynastii Sui, przejął władzę w [[Północna Dynastia Zhou|Północnym Zhou]] i po skonsolidowaniu władzy, rozpoczął przygotowania do podboju południa Chin. Jego syn, Yang Guang, otrzymał tytularne dowództwo nad siłami inwazyjnymi, które w 588 roku podbiły północny brzeg [[Jangcy]], przekroczyły rzekę i zajęły stolicę południowej dynastii Chen |
Sui Wendi, pierwszy cesarz dynastii Sui, przejął władzę w [[Północna Dynastia Zhou|Północnym Zhou]] i po skonsolidowaniu władzy, rozpoczął przygotowania do podboju południa Chin. Jego syn, Yang Guang, otrzymał tytularne dowództwo nad siłami inwazyjnymi, które w 588 roku podbiły północny brzeg [[Jangcy]], przekroczyły rzekę i zajęły stolicę południowej dynastii Chen – [[Jiankang]]. Po brutalnym stłumieniu powstania południowej arystokracji, książę Yang, dzięki swoim łagodnym rządom i odbudowie zniszczonych miast, pozyskał sobie przychylność ludności południa{{odn|Lewis|2009|s=249}}. |
||
== Wielkie projekty budowlane== |
== Wielkie projekty budowlane == |
||
[[Plik:China- |
[[Plik:China-Grand canal, Sui and Tang.svg|thumb|Wielki Kanał za czasów dynastii Sui i Tang]] |
||
Cesarz Wen zbudował nową stolicę dynastii niedaleko dawnej stolicy [[dynastia Han|dynastii Han]] |
Cesarz Wen zbudował nową stolicę dynastii niedaleko dawnej stolicy [[dynastia Han|dynastii Han]] – [[Xi’an|Chang’anu]]. Yangdi odbudował drugie centrum polityczne Han – [[Luoyang]], nadając mu, wzorem stolicy swego ojca, regularny kształt, zbliżony do kwadratu. Plan nowego miasta został jednak dostosowany do jego położenia na obydwu brzegach [[Luo He|rzeki Luo]], w szczególności targi zostały posadowione w pobliżu rzeki, by wykorzystać możliwości transportu wodnego. Pragmatyzm rozmieszczenia ośrodków handlowych kontrastował z nadzwyczaj regularnym, kosmologicznie motywowanym, planem Chang’anu. Luoyang zawierał też mniej ośrodków kultu, ale wiele wspaniałych budowli zdradzało zamiłowanie cesarza do przepychu i rozmachu{{odn|Lewis|2009|s=252-254}}. |
||
Drugim wielkim projektem Sui Yangdi była budowa [[Wielki Kanał (Chiny)|Wielkiego Kanału]]. Kontynuując prace poprzednika, cesarz nakazał w 605 połączenie rzeki Luo z [[Huai He|rzeką Huai]], a następnie pogłębienie i poszerzenie dawnego kanału od Huai do Yangzi, i dalej od [[Jingkou]] nad Yangzi do [[Yuhang]] nad zatoką [[zatoka Hangzhou|Hangzhou]]. W miastach wzdłuż kanałów wzniesiono wielkie magazyny, by ułatwić dystrybucję zboża z południa kraju na północ. W 608 rozpoczęto prace nad północnym, kompletnie nowym odcinkiem kanału, który prowadził od ujścia Luo do [[Huang He]] w pobliże dzisiejszego [[Pekin]]u; celem tej drogi wodnej był zaopatrzenie armii inwazyjnych, które Yangdi kierował przeciw [[Goguryeo]]{{odn|Lewis|2009|s=254}} |
Drugim wielkim projektem Sui Yangdi była budowa [[Wielki Kanał (Chiny)|Wielkiego Kanału]]. Kontynuując prace poprzednika, cesarz nakazał w 605 połączenie rzeki Luo z [[Huai He|rzeką Huai]], a następnie pogłębienie i poszerzenie dawnego kanału od Huai do Yangzi, i dalej od [[Jingkou]] nad Yangzi do [[Yuhang]] nad zatoką [[zatoka Hangzhou|Hangzhou]]. W miastach wzdłuż kanałów wzniesiono wielkie magazyny, by ułatwić dystrybucję zboża z południa kraju na północ. W 608 rozpoczęto prace nad północnym, kompletnie nowym odcinkiem kanału, który prowadził od ujścia Luo do [[Huang He]] w pobliże dzisiejszego [[Pekin]]u; celem tej drogi wodnej był zaopatrzenie armii inwazyjnych, które Yangdi kierował przeciw [[Goguryeo]]{{odn|Lewis|2009|s=254}} |
||
Linia 79: | Linia 78: | ||
W 607 Sui Yangdi podczas spotkania z władcami tureckich ludów z północy (tereny dzisiejszej [[Mongolia|Mongolii]], spotkał się z delegacją z koreańskiego państwa Goguryeo. Sytuacja na północnym wschodzie była od dawna niestabilna; cesarz Wendi podjął nawet w 598 próbę podboju Goguryeo, ale straciwszy większość armii, poniechał kolejnych starań. Yangdi, obawiając się koreańsko-tureckiego sojuszu, zażądał od Koreańczyków złożenia hołdu, a gdy ci odmówili, podjął przygotowania do wojny. |
W 607 Sui Yangdi podczas spotkania z władcami tureckich ludów z północy (tereny dzisiejszej [[Mongolia|Mongolii]], spotkał się z delegacją z koreańskiego państwa Goguryeo. Sytuacja na północnym wschodzie była od dawna niestabilna; cesarz Wendi podjął nawet w 598 próbę podboju Goguryeo, ale straciwszy większość armii, poniechał kolejnych starań. Yangdi, obawiając się koreańsko-tureckiego sojuszu, zażądał od Koreańczyków złożenia hołdu, a gdy ci odmówili, podjął przygotowania do wojny. |
||
Od 610 rozpoczęto gromadzenie zapasów i wojsk. W Shandongu zbudowano 300 okrętów, do których obsługi sprowadzono 10 tys. marynarzy znad Jangcy i Huai. Z południa kraju sprowadzono 30 tys. oszczepników (prawdopodobnie nie-Chińczyków) i 30 tys. [[kusznik]]ów. [[Henan]] i [[Hebei]] zobowiązano do dostarczenia 50 tys. wozów do transportu zaopatrzenia sprowadzanego kanałami z południa do miejsca koncentracji sił |
Od 610 rozpoczęto gromadzenie zapasów i wojsk. W Shandongu zbudowano 300 okrętów, do których obsługi sprowadzono 10 tys. marynarzy znad Jangcy i Huai. Z południa kraju sprowadzono 30 tys. oszczepników (prawdopodobnie nie-Chińczyków) i 30 tys. [[kusznik]]ów. [[Henan]] i [[Hebei]] zobowiązano do dostarczenia 50 tys. wozów do transportu zaopatrzenia sprowadzanego kanałami z południa do miejsca koncentracji sił – komanderii Zhuo (koło dzisiejszego Pekinu){{odn|Graff|2002|s=145}}. Siły zostały podzielone na 24 armie, liczące 4 tys. ciężkiej kawalerii, 8 tys. piechoty, oraz oddziały pomocnicze, lekkie i tabory; do tego dochodziło osobnych 6 armii cesarskich. Władcy towarzyszyło też ruchome centrum administracyjne, złożone z cywilnych dostojników{{odn|Graff|2002|s=147}}. Łącznie siły liczyły k. 670 tysięcy ludzi{{odn|Graff|2002|s=148}}. |
||
Armie ruszyły w lutym 612 roku i w kwietniu, po zaciętych walkach przekroczyły [[Liao He]]. Większość sił rozpoczęło oblężenie fortec w południowej Mandżurii. Równocześnie flota przerzuciła oddziały z Shandongu na [[Półwysep Koreański]], ale doznały one porażki pod [[Pjongjang]]iem i wycofały się do bezpiecznego obozu na południe od miasta{{odn|Graff|2002|s=150}}. Wobec oporu twierdz na północy, cesarz zadecydował o wysłaniu 9 z 24 armii (ok. 100 tys. ludzi) bezpośrednio na koreańską stolicę. Gdy siły te dotarły nad [[Yalu Jiang]], zjadły już większość zapasów. Mimo to kontynuowały marsz, dotarły w okolice Pjongjangu, ale nie pobiły unikających walki Koreańczyków, nie zdobyły miasta, ani nie nawiązały kontaktu z flotą aprowizacyjną, znajdującą się na południe od niego. Odwrót skończył się załamaniem wyczerpanej armii chińskiej i klęską w [[Bitwa nad rzeką Salsu|bitwie nad Salsu]] |
Armie ruszyły w lutym 612 roku i w kwietniu, po zaciętych walkach przekroczyły [[Liao He]]. Większość sił rozpoczęło oblężenie fortec w południowej Mandżurii. Równocześnie flota przerzuciła oddziały z Shandongu na [[Półwysep Koreański]], ale doznały one porażki pod [[Pjongjang]]iem i wycofały się do bezpiecznego obozu na południe od miasta{{odn|Graff|2002|s=150}}. Wobec oporu twierdz na północy, cesarz zadecydował o wysłaniu 9 z 24 armii (ok. 100 tys. ludzi) bezpośrednio na koreańską stolicę. Gdy siły te dotarły nad [[Yalu Jiang]], zjadły już większość zapasów. Mimo to kontynuowały marsz, dotarły w okolice Pjongjangu, ale nie pobiły unikających walki Koreańczyków, nie zdobyły miasta, ani nie nawiązały kontaktu z flotą aprowizacyjną, znajdującą się na południe od niego. Odwrót skończył się załamaniem wyczerpanej armii chińskiej i klęską w [[Bitwa nad rzeką Salsu|bitwie nad Salsu]] – zginęła większość żołnierzy, którzy przekroczyli Yalu{{odn|Graff|2002|s=151}}. |
||
Tymczasem w kraju narastało niezadowolenie na skutek strat, wyzysku i katastrof naturalnych{{odn|Graff|2002|s=152}}. Mimo to Yangdi w następnym roku zgromadził równie wielką, choć gorzej zaopatrzoną armię i ponownie wyruszył do Korei. Głównymi siłami obległ [[Ryotongsong]], a wydzielone kolumny wysłał przeciw [[Xincheng]] i Pjongjang{{odn|Graff|2002|s=153}}. Oblężenie przeciągało się, a dostawy z kraju spóźniały się, ze względu na bunt, jaki podniósł możnowładca Yang Xuanguan{{odn|Graff|2002|s=153}}. Cesarz zwinął oblężenie i pomaszerował do kraju, gdzie w krótkim czasie zdusił rebelię, która była pierwszym wyraźnym objawem niezadowolenia elit Sui z polityki Yangdi. W jej następstwie wybuchła cała seria kolejnych powstań, zwłaszcza w dolnym biegu Jangcy, ale też w [[Zhejiang]]u, dolinie [[Huai He]] czy [[Guangdong]]u{{odn|Graff|2002|s=154}}. |
Tymczasem w kraju narastało niezadowolenie na skutek strat, wyzysku i katastrof naturalnych{{odn|Graff|2002|s=152}}. Mimo to Yangdi w następnym roku zgromadził równie wielką, choć gorzej zaopatrzoną armię i ponownie wyruszył do Korei. Głównymi siłami obległ [[Ryotongsong]], a wydzielone kolumny wysłał przeciw [[Xincheng]] i Pjongjang{{odn|Graff|2002|s=153}}. Oblężenie przeciągało się, a dostawy z kraju spóźniały się, ze względu na bunt, jaki podniósł możnowładca Yang Xuanguan{{odn|Graff|2002|s=153}}. Cesarz zwinął oblężenie i pomaszerował do kraju, gdzie w krótkim czasie zdusił rebelię, która była pierwszym wyraźnym objawem niezadowolenia elit Sui z polityki Yangdi. W jej następstwie wybuchła cała seria kolejnych powstań, zwłaszcza w dolnym biegu Jangcy, ale też w [[Zhejiang]]u, dolinie [[Huai He]] czy [[Guangdong]]u{{odn|Graff|2002|s=154}}. |
||
Mimo tego, cesarz zarządził mobilizację oddziałów na kolejną wyprawę do Korei. Ze względu na niespokojną sytuację w 614 roku, wojska zbierały się powoli i dopiero późnym latem podeszły do rzeki Liao. Na szczęście powiódł się chiński desant na [[Półwysep Koreański]] i po klęsce poniesionej niedaleko Pjongjangu, koreański władca zasugerował rozejm. Sui Yangdi otrąbił zwycięstwo i wrócił na południe. Koreańczycy w rzeczywistości grali na czas i nie dotrzymali obietnicy hołdu, co pchnęło cesarza do organizacji kolejnej wyprawy{{odn|Graff|2002|s=154}}. Zebranie wojsk okazało się niemożliwe, bo kraj ogarnięty był chaosem. Wyczuwając słabość Chin, Turcy także rozpoczęli działania |
Mimo tego, cesarz zarządził mobilizację oddziałów na kolejną wyprawę do Korei. Ze względu na niespokojną sytuację w 614 roku, wojska zbierały się powoli i dopiero późnym latem podeszły do rzeki Liao. Na szczęście powiódł się chiński desant na [[Półwysep Koreański]] i po klęsce poniesionej niedaleko Pjongjangu, koreański władca zasugerował rozejm. Sui Yangdi otrąbił zwycięstwo i wrócił na południe. Koreańczycy w rzeczywistości grali na czas i nie dotrzymali obietnicy hołdu, co pchnęło cesarza do organizacji kolejnej wyprawy{{odn|Graff|2002|s=154}}. Zebranie wojsk okazało się niemożliwe, bo kraj ogarnięty był chaosem. Wyczuwając słabość Chin, Turcy także rozpoczęli działania – próba ich zastraszenia skończyła się dla Yangdi miesięcznym oblężeniem w jednej z północnych twierdz. W 616 cesarz wycofał się na południe, nie mogąc poradzić sobie z chaosem na południu kraju. Wyczerpanie z powodu niekończących się wojen, niezadowolenie z rebelii, których armia, zajęta na północy, nie tłumiła, i utrata prestiżu cesarza, z powodu (osobiście) przegranych wojen, spowodowała, że nawet jego osobista gwardia zwróciła się przeciw niemu i zamordowała w 618 roku{{odn|Graff|2002|s=155}}. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Linia 93: | Linia 92: | ||
* {{Cytuj książkę | odn=tak| nazwisko=Lewis | imię=Mark Edward | tytuł=China Between Empires. The Northern and Southern Dynasties | data=2009 | wydawca=The Belknap Press of Harvard University Press | miejsce=Cambridge, Massachusetts, London, England | isbn=0-674-02605-5}} |
* {{Cytuj książkę | odn=tak| nazwisko=Lewis | imię=Mark Edward | tytuł=China Between Empires. The Northern and Southern Dynasties | data=2009 | wydawca=The Belknap Press of Harvard University Press | miejsce=Cambridge, Massachusetts, London, England | isbn=0-674-02605-5}} |
||
* {{Cytuj książkę | odn=tak| nazwisko=Graff | imię=David A. | tytuł=Medieval Chinese Warfare, 300–900 | data=2002 | wydawca=Routledge | miejsce=London and New York | isbn=0-415-23954-0|język=en}} |
* {{Cytuj książkę | odn=tak| nazwisko=Graff | imię=David A. | tytuł=Medieval Chinese Warfare, 300–900 | data=2002 | wydawca=Routledge | miejsce=London and New York | isbn=0-415-23954-0|język=en}} |
||
{{ka}} |
|||
[[Kategoria:Cesarze Chin]] |
[[Kategoria:Cesarze Chin]] |
Wersja z 10:11, 19 lip 2018
| |||||||
| |||||||
| |||||||
Cesarz Yang z dynastii Sui | |||||||
Okres |
od 21 sierpnia 604 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Poprzednik | |||||||
Następca | |||||||
Dane biograficzne | |||||||
Dynastia | |||||||
Data urodzenia | |||||||
Data i miejsce śmierci | |||||||
Miejsce spoczynku |
Jiangdu | ||||||
Ojciec | |||||||
Matka | |||||||
Sui Yangdi (chiń. upr. 隋煬帝; pinyin Suí Yángdì, ur. 569 – zm. 11 kwietnia 618) – drugi i ostatni cesarz dynastii Sui, panujący w latach 604 – 618.
Sui Wendi, pierwszy cesarz dynastii Sui, przejął władzę w Północnym Zhou i po skonsolidowaniu władzy, rozpoczął przygotowania do podboju południa Chin. Jego syn, Yang Guang, otrzymał tytularne dowództwo nad siłami inwazyjnymi, które w 588 roku podbiły północny brzeg Jangcy, przekroczyły rzekę i zajęły stolicę południowej dynastii Chen – Jiankang. Po brutalnym stłumieniu powstania południowej arystokracji, książę Yang, dzięki swoim łagodnym rządom i odbudowie zniszczonych miast, pozyskał sobie przychylność ludności południa[1].
Wielkie projekty budowlane
Cesarz Wen zbudował nową stolicę dynastii niedaleko dawnej stolicy dynastii Han – Chang’anu. Yangdi odbudował drugie centrum polityczne Han – Luoyang, nadając mu, wzorem stolicy swego ojca, regularny kształt, zbliżony do kwadratu. Plan nowego miasta został jednak dostosowany do jego położenia na obydwu brzegach rzeki Luo, w szczególności targi zostały posadowione w pobliżu rzeki, by wykorzystać możliwości transportu wodnego. Pragmatyzm rozmieszczenia ośrodków handlowych kontrastował z nadzwyczaj regularnym, kosmologicznie motywowanym, planem Chang’anu. Luoyang zawierał też mniej ośrodków kultu, ale wiele wspaniałych budowli zdradzało zamiłowanie cesarza do przepychu i rozmachu[2].
Drugim wielkim projektem Sui Yangdi była budowa Wielkiego Kanału. Kontynuując prace poprzednika, cesarz nakazał w 605 połączenie rzeki Luo z rzeką Huai, a następnie pogłębienie i poszerzenie dawnego kanału od Huai do Yangzi, i dalej od Jingkou nad Yangzi do Yuhang nad zatoką Hangzhou. W miastach wzdłuż kanałów wzniesiono wielkie magazyny, by ułatwić dystrybucję zboża z południa kraju na północ. W 608 rozpoczęto prace nad północnym, kompletnie nowym odcinkiem kanału, który prowadził od ujścia Luo do Huang He w pobliże dzisiejszego Pekinu; celem tej drogi wodnej był zaopatrzenie armii inwazyjnych, które Yangdi kierował przeciw Goguryeo[3]
Kanał miał się okazać kluczową drogą łączącą południe z północą Chin, ale budowa pochłonęła wielkie zasoby, zarówno w postaci ogromnych wydatków, jak i mobilizacji wielkich zasobów przymusowej siły roboczej. Cesarz zbudował też wiele wspaniałych i kosztownych pałaców w różnych miejscach kraju. W połączeniu z kosztami wypraw wojennych, nadmierne obciążyły one państwo[4].
Działania wojenne
W 607 Sui Yangdi podczas spotkania z władcami tureckich ludów z północy (tereny dzisiejszej Mongolii, spotkał się z delegacją z koreańskiego państwa Goguryeo. Sytuacja na północnym wschodzie była od dawna niestabilna; cesarz Wendi podjął nawet w 598 próbę podboju Goguryeo, ale straciwszy większość armii, poniechał kolejnych starań. Yangdi, obawiając się koreańsko-tureckiego sojuszu, zażądał od Koreańczyków złożenia hołdu, a gdy ci odmówili, podjął przygotowania do wojny.
Od 610 rozpoczęto gromadzenie zapasów i wojsk. W Shandongu zbudowano 300 okrętów, do których obsługi sprowadzono 10 tys. marynarzy znad Jangcy i Huai. Z południa kraju sprowadzono 30 tys. oszczepników (prawdopodobnie nie-Chińczyków) i 30 tys. kuszników. Henan i Hebei zobowiązano do dostarczenia 50 tys. wozów do transportu zaopatrzenia sprowadzanego kanałami z południa do miejsca koncentracji sił – komanderii Zhuo (koło dzisiejszego Pekinu)[5]. Siły zostały podzielone na 24 armie, liczące 4 tys. ciężkiej kawalerii, 8 tys. piechoty, oraz oddziały pomocnicze, lekkie i tabory; do tego dochodziło osobnych 6 armii cesarskich. Władcy towarzyszyło też ruchome centrum administracyjne, złożone z cywilnych dostojników[6]. Łącznie siły liczyły k. 670 tysięcy ludzi[7].
Armie ruszyły w lutym 612 roku i w kwietniu, po zaciętych walkach przekroczyły Liao He. Większość sił rozpoczęło oblężenie fortec w południowej Mandżurii. Równocześnie flota przerzuciła oddziały z Shandongu na Półwysep Koreański, ale doznały one porażki pod Pjongjangiem i wycofały się do bezpiecznego obozu na południe od miasta[8]. Wobec oporu twierdz na północy, cesarz zadecydował o wysłaniu 9 z 24 armii (ok. 100 tys. ludzi) bezpośrednio na koreańską stolicę. Gdy siły te dotarły nad Yalu Jiang, zjadły już większość zapasów. Mimo to kontynuowały marsz, dotarły w okolice Pjongjangu, ale nie pobiły unikających walki Koreańczyków, nie zdobyły miasta, ani nie nawiązały kontaktu z flotą aprowizacyjną, znajdującą się na południe od niego. Odwrót skończył się załamaniem wyczerpanej armii chińskiej i klęską w bitwie nad Salsu – zginęła większość żołnierzy, którzy przekroczyli Yalu[9].
Tymczasem w kraju narastało niezadowolenie na skutek strat, wyzysku i katastrof naturalnych[10]. Mimo to Yangdi w następnym roku zgromadził równie wielką, choć gorzej zaopatrzoną armię i ponownie wyruszył do Korei. Głównymi siłami obległ Ryotongsong, a wydzielone kolumny wysłał przeciw Xincheng i Pjongjang[11]. Oblężenie przeciągało się, a dostawy z kraju spóźniały się, ze względu na bunt, jaki podniósł możnowładca Yang Xuanguan[11]. Cesarz zwinął oblężenie i pomaszerował do kraju, gdzie w krótkim czasie zdusił rebelię, która była pierwszym wyraźnym objawem niezadowolenia elit Sui z polityki Yangdi. W jej następstwie wybuchła cała seria kolejnych powstań, zwłaszcza w dolnym biegu Jangcy, ale też w Zhejiangu, dolinie Huai He czy Guangdongu[12].
Mimo tego, cesarz zarządził mobilizację oddziałów na kolejną wyprawę do Korei. Ze względu na niespokojną sytuację w 614 roku, wojska zbierały się powoli i dopiero późnym latem podeszły do rzeki Liao. Na szczęście powiódł się chiński desant na Półwysep Koreański i po klęsce poniesionej niedaleko Pjongjangu, koreański władca zasugerował rozejm. Sui Yangdi otrąbił zwycięstwo i wrócił na południe. Koreańczycy w rzeczywistości grali na czas i nie dotrzymali obietnicy hołdu, co pchnęło cesarza do organizacji kolejnej wyprawy[12]. Zebranie wojsk okazało się niemożliwe, bo kraj ogarnięty był chaosem. Wyczuwając słabość Chin, Turcy także rozpoczęli działania – próba ich zastraszenia skończyła się dla Yangdi miesięcznym oblężeniem w jednej z północnych twierdz. W 616 cesarz wycofał się na południe, nie mogąc poradzić sobie z chaosem na południu kraju. Wyczerpanie z powodu niekończących się wojen, niezadowolenie z rebelii, których armia, zajęta na północy, nie tłumiła, i utrata prestiżu cesarza, z powodu (osobiście) przegranych wojen, spowodowała, że nawet jego osobista gwardia zwróciła się przeciw niemu i zamordowała w 618 roku[13].
Przypisy
- ↑ Lewis 2009 ↓, s. 249.
- ↑ Lewis 2009 ↓, s. 252-254.
- ↑ Lewis 2009 ↓, s. 254.
- ↑ Lewis 2009 ↓, s. 256.
- ↑ Graff 2002 ↓, s. 145.
- ↑ Graff 2002 ↓, s. 147.
- ↑ Graff 2002 ↓, s. 148.
- ↑ Graff 2002 ↓, s. 150.
- ↑ Graff 2002 ↓, s. 151.
- ↑ Graff 2002 ↓, s. 152.
- ↑ a b Graff 2002 ↓, s. 153.
- ↑ a b Graff 2002 ↓, s. 154.
- ↑ Graff 2002 ↓, s. 155.
Bibliografia
- Mark Edward Lewis: China Between Empires. The Northern and Southern Dynasties. Cambridge, Massachusetts, London, England: The Belknap Press of Harvard University Press, 2009. ISBN 0-674-02605-5.
- David A. Graff: Medieval Chinese Warfare, 300–900. London and New York: Routledge, 2002. ISBN 0-415-23954-0. (ang.).