Przejdź do zawartości

Tymczasowa Rada Stanu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 395 013 edycji
m Redukuję wywołanie Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
{| class="wikitable sortable"
|+
!Tymczasowa Rada Stanu
!
!
!
|-
|działalność
|od 14 stycznia
|do 30 siarpnia 1917
|
|-
|poprzednik
|Mikołaj I
|(jako król Królestwa Polskiego)
|
|-
|następca
|Rada Regencyjna Królestwa Polskiego
|
|
|}
[[Plik:Kronenberg Palace in Warsaw - c.1871.jpg|thumb|400px|[[Pałac Kronenberga w Warszawie]] – w oficynach budynku znajdowała się główna siedziba Tymczasowej Rady Stanu]]
[[Plik:Kronenberg Palace in Warsaw - c.1871.jpg|thumb|400px|[[Pałac Kronenberga w Warszawie]] – w oficynach budynku znajdowała się główna siedziba Tymczasowej Rady Stanu]]


'''Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim''' (niem. ''Provisorischer Staatsrat im Königreich Polen'') – polski obywatelski organ emancypacyjny, ustanowiony w styczniu 1917 r. przez [[Generalne Gubernatorstwo Warszawskie|niemieckie]] i [[Generalne Gubernatorstwo Lubelskie|austro-węgierskie]] władze okupacyjne w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]]<ref name="Komarnicki">{{cytuj książkę | autor = Wacław Komarnicki| tytuł = Polskie Prawo Polityczne| wydawca = Wydawnictwo Sejmowe| miejsce = Warszawa| rok = 2008| strony = 41-54| isbn = 978-83-7059-876-1}}</ref>. Tymczasowa Rada Stanu została utworzona na podstawie rozporządzeń generalnych gubernatorów warszawskiego i lubelskiego z [[6 grudnia]] [[1916]] r.<ref name="rozporządzenie TRS">Rozporządzenie generalnego gubernatora warszawskiego oraz c. i k. generalnego gubernatora wojskowego z dnia 6 grudnia 1916 r. o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem (Dz. Rozp. dla Jeneralnego Gubernatorstwa Warszawskiego Nr 55, poz. 210, [http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=3064&from=FBC Dz. Rozp. c i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XIX, poz. 120)]</ref>. Utworzenie tego organu stanowiło rozpoczęcie realizacji obietnic zawartych w [[akt 5 listopada|akcie 5 listopada]].
'''Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim''' (niem. ''Provisorischer Staatsrat im Königreich Polen'') – polski obywatelski organ emancypacyjny, ustanowiony w styczniu 1917 r. przez [[Generalne Gubernatorstwo Warszawskie|niemieckie]] i [[Generalne Gubernatorstwo Lubelskie|austro-węgierskie]] władze okupacyjne w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]]<ref name="Komarnicki">{{cytuj książkę | autor = Wacław Komarnicki| tytuł = Polskie Prawo Polityczne| wydawca = Wydawnictwo Sejmowe| miejsce = Warszawa| rok = 2008| strony = 41-54| isbn = 978-83-7059-876-1}}</ref>. Tymczasowa Rada Stanu została utworzona na podstawie rozporządzeń generalnych gubernatorów warszawskiego i lubelskiego z [[6 grudnia]] [[1916]] r.<ref name="rozporządzenie TRS">Rozporządzenie generalnego gubernatora warszawskiego oraz c. i k. generalnego gubernatora wojskowego z dnia 6 grudnia 1916 r. o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem (Dz. Rozp. dla Jeneralnego Gubernatorstwa Warszawskiego Nr 55, poz. 210, [http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=3064&from=FBC Dz. Rozp. c i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XIX, poz. 120)]</ref>. Utworzenie tego organu stanowiło rozpoczęcie realizacji obietnic zawartych w [[akt 5 listopada|akcie 5 listopada]].


Inauguracja Tymczasowej Rady Stanu odbyła się 14 stycznia 1917 r. na Zamku Królewskim w Warszawie, gdzie generalni gubernatorowie warszawski i lubelski wręczyli członkom dekrety nominacyjne<ref name="Hutten">{{cytuj książkę |nazwisko = Hutten-Czapski| imię = Bogdan| autor link = Bogdan Hutten-Czapski| tytuł = Sześćdziesiąt lat życia towarzyskiego i politycznego t. 2| wydawca = Księgarnia F. Hoesicka| miejsce = Warszawa| rok = 1936| strony = 324-610| isbn =}} [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=21019&from=&dirids=1&ver_id=&lp=7&QI=]</ref>.
Inauguracja Tymczasowej Rady Stanu odbyła się 14 stycznia 1917 r. na Zamku Królewskim w Warszawie, gdzie generalni gubernatorowie warszawski i lubelski wręczyli członkom dekrety nominacyjne<ref name="Hutten">{{cytuj książkę|nazwisko=Hutten-Czapski|imię=Bogdan|autor link=Bogdan Hutten-Czapski|tytuł=Sześćdziesiąt lat życia towarzyskiego i politycznego t. 2|rok=1936|wydawca=Księgarnia F. Hoesicka|miejsce=Warszawa|strony=324-610|isbn=}} [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=21019&from=&dirids=1&ver_id=&lp=7&QI=]</ref>.


== Skład ==
== Skład ==

Wersja z 16:50, 20 maj 2018

Tymczasowa Rada Stanu
działalność od 14 stycznia do 30 siarpnia 1917
poprzednik Mikołaj I (jako król Królestwa Polskiego)
następca Rada Regencyjna Królestwa Polskiego
Pałac Kronenberga w Warszawie – w oficynach budynku znajdowała się główna siedziba Tymczasowej Rady Stanu

Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim (niem. Provisorischer Staatsrat im Königreich Polen) – polski obywatelski organ emancypacyjny, ustanowiony w styczniu 1917 r. przez niemieckie i austro-węgierskie władze okupacyjne w Królestwie Polskim[1]. Tymczasowa Rada Stanu została utworzona na podstawie rozporządzeń generalnych gubernatorów warszawskiego i lubelskiego z 6 grudnia 1916 r.[2]. Utworzenie tego organu stanowiło rozpoczęcie realizacji obietnic zawartych w akcie 5 listopada.

Inauguracja Tymczasowej Rady Stanu odbyła się 14 stycznia 1917 r. na Zamku Królewskim w Warszawie, gdzie generalni gubernatorowie warszawski i lubelski wręczyli członkom dekrety nominacyjne[3].

Skład

15 stycznia 1917 - posiedzenie inauguracyjne Tymczasowej Rady Stanu w dawnym Pałacu Rzeczypospolitej. Widoczni: Stefan Dziewulski, Ludwik Górski, Wojciech Rostworowski, Kazimierz Natanson, Stanisław Bukowiecki, Henryk Przeździecki, Wacław Niemojowski, Władysław Studnicki, Ludomir Grendyszyński, Włodzimierz Kunowski, Andrzej Maj, Błażej Stolarski, Michał Łempicki, Stanisław Janicki, Józef Kozłowski, Józef Żychliński, Adam Łuniewski, Ignacy Rosner, Józef Mikułowski-Pomorski, Hugo Lerchenfeld, Wiktor Sokołowski, Jan Konopka, Artur Śliwiński, Stefan Iszkowski, Józef Piłsudski, Bogdan Hutten-Czapski, Michał Kaczorowski, Franciszek Pius Radziwiłł, Stanisław Dzierzbicki, Paweł Jankowski. Pogoń w herbie umieszczonym za członkami Rady została zasłonięta przez niemieckiego komisarza rządowego Hugona Lerchenfelda.

Rada składała się z 25 członków, w tym 15 – reprezentujących niemiecki obszar okupacyjny oraz 10 – reprezentujących austro-węgierski obszar okupacyjny. Skład Tymczasowej Rady Stanu nie był reprezentatywny, ponieważ jej członkami byli jedynie przedstawiciele aktywistów. W lipcu 1917 r., w wyniku dymisji niektórych członków oraz wykluczenia w dniu 4 sierpnia 1917 r. Władysława Studnickiego, w skład Rady wchodziło 16 osób.

Kompetencje

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Tymczasowa Rada Stanu została pomyślana jako organ doradczy, przygotowawczy i współdziałający na rzecz przyszłych instytucji państwowych[4]. Kompetencje Rady zostały określone w § 7 rozporządzenia o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem[2].

Organizacja

Tymczasowa Rada Stanu działała według regulaminu, uchwalonego 30 stycznia 1917 r.[5]. Określonymi w regulaminie organami Rady były zebranie ogólne członków Rady (plenum), wydział wykonawczy, Marszałek Koronny, departamenty, komisje przygotowawcze oraz komisarze miejscowi (nie powołani wskutek sprzeciwu władz okupacyjnych). Obsługę Rady zapewniała jej kancelaria.

Marszałek Koronny

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Zgodnie z postanowieniami § 4 rozporządzenia o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem przewodniczącemu Rady przysługiwał tytuł Marszałka Koronnego.

Po dymisji Wacława Niemojowskiego w jego zastępstwie sygnował akty prawne Józef Mikułowski-Pomorski.

Wydział Wykonawczy

 Osobny artykuł: Wydział Wykonawczy Tymczasowej Rady Stanu.

Zgodnie z § 6 rozporządzenia o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem[2] Rada Stanu miała obowiązek wybrać wydział wykonawczy. Na drugim posiedzeniu Rady, w dniu 17 stycznia 1917 r., w skład tego Wydziału wybrano: Stanisława Bukowieckiego, Stanisława Dzierzbickiego, Stanisława Janickiego, Włodzimierza Kunowskiego, Michała Łempickiego, Józefa Piłsudskiego i Wojciecha Rostworowskiego. W skład Wydziału wchodzili także Marszałek Koronny Wacław Niemojowski oraz Wicemarszałek Koronny Józef Mikułowski-Pomorski (jako dyrektor departamentu).

Departamenty

W dniu 23 stycznia 1917 r. przeprowadzono następujący podział referatów pomiędzy członków wydziału wykonawczego:

  • Referat Wojny – Józef Piłsudski,
  • Referat Skarbu – Stanisław Dzierzbicki[6],
  • Referat Spraw Politycznych – Wojciech Rostworowski,
  • Referat Spraw Wewnętrznych - Michał Łempicki
  • Referat Gospodarstwa Społecznego – Stanisław Janicki,
  • Referat Pracy – Włodzimierz Kunowski,
  • Referat Sprawiedliwości – Stanisław Bukowiecki,
  • Referat Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego – Józef Mikułowski-Pomorski.

Zgodnie z uchwalonym 30 stycznia 1917 r. regulaminem Rady Stanu referaty stały się departamentami - Skarbu (II), Spraw Politycznych (III), Spraw Wewnętrznych (IV), Gospodarstwa Społecznego (V), Pracy (VI), Sprawiedliwości (VII) oraz Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (VIII). W wyniku żądań władz okupacyjnych odstąpiono od utworzenia Departamentu Wojskowego, który zastępowała Komisja Wojskowa, zaś Józef Piłsudski wchodził w skład wydziału wykonawczego jako "referent wojskowy".

Komisje przygotowawcze

Protokóły trzech posiedzeń Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu
Protokół pierwszego posiedzenia
Protokół drugiego posiedzenia
Protokół trzeciego posiedzenia

Komisja Konstytucyjno-Sejmowa

Zgodnie z § 7 rozporządzenia o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem[2] TRS miała przygotować projekty rozporządzeń ustanawiających wspólne przedstawicielstwo części Królestwa Polskiego, administrowanych przez monarchię austro-węgierską oraz Rzeszę niemiecką. W § 9 swojego regulaminu Tymczasowa Rada Stanu przewidziała uchwalenie ustawy konstytucyjnej oraz ustawy o sejmie[7]. W celu przygotowania projektów tych ustaw 17 stycznia 1917 r. TRS powołała Komisję Konstytucyjno-Sejmową. W dniu 28 lipca 1917 r. komisja ta przyjęła projekt konstytucji Królestwa Polskiego. Natomiast 6 marca 1918 r. komisja ta, działając wciąż na podstawie upoważnienia Tymczasowej Rady Stanu, przyjęła projekt ordynacji wyborczej do Sejmu[8].

Komisja Komisarska

Zadaniem komisji było opracowanie regulaminu określającego kompetencje terenowych organów Rady. Przewodniczącym komisji był Stefan Dziewulski, a członkami radcy Łempicki, Kozłowski, Maj i Łuniewski.

Komisja Realizacyjna

Powołana w drugiej dekadzie czerwca 1917 r. w celu opracowania tymczasowych zasad organizacji władz.

Pozostałe komisje

Komisja regulaminowa opracowała regulamin tRS, zatwierdzony na posiedzeniu Rady 30 stycznia 1917 r. W skład komisji wchodzili radcy Mikułowski-Pomorski, Bukowiecki, Grendyszyński, Kunowski, Łuniewski i Śliwiński.

Na podstawie § 7 ust. 3 rozporządzenia o tymczasowej Radzie Stanu[2] miała być powołana komisja odbudowy kraju.

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Komisja Przejściowa

Komisja Przejściowa powołana do załatwienia ogólnych spraw administracyjnych po dymisji członków Tymczasowej Rady Stanu, w składzie: Józef Mikułowski-Pomorski – przewodniczący, Stanisław Bukowiecki i Kazimierz Natanson, na podstawie upoważnień tymczasowej Rady Stanu z 25 i 30 sierpnia 1917 r. Uchwalone przez Tymczasową Radę Stanu przepisy dotyczące sądownictwa[9] i szkolnictwa[10], w zastępstwie Marszałka Koronnego, sygnował przy ich ogłoszeniu Józef Mikułowski-Pomorski. W celu przejęcia zarządu szkolnictwa Komisja Przejściowa uchwaliła 7 września 1917 r. Przepisy przejściowe do Przepisów tymczasowych o szkołach elementarnych w Królestwie Polskiem.

Komisarze rządowi

Na podstawie § 3 rozporządzenia o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem[2] generalni gubernatorzy warszawski i lubelski wyznaczyli reprezentujących ich komisarzy i zastępców komisarzy. Komisarze byli uprawnieni do uzyskiwania informacji od Rady oraz przedstawiania stanowiska władz okupacyjnych. Komisarze mogli także zażądać zwołania posiedzenia Rady. Funkcje komisarzy pełnili Hugo Lerchenfeld-Koefering – niemiecki komisarz rządowy oraz Jan Konopka – austro-węgierski komisarz rządowy.

Kalendarium wydarzeń politycznych

 Osobny artykuł: Historia Polski (1914–1918).

1916

  • 10 października 1916 - spis ludności Królestwa Polskiego, w którym odnotowano ponad 1,4 mln mężczyzn w wieku od 16 do 45 lat
  • 18 października 1916 - konferencja niemiecko - austro-węgierska w Pszczynie
  • 28 i 30 października 1916 - wizyta w Berlinie i Wiedniu "autodelegacji" przedstawicieli polskiego społeczeństwa, wezwanych do przedłożenia okupantom życzeń Polaków
  • 5 listopada 1916 - proklamacja cesarza niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier zapowiadająca utworzenie Królestwa Polskiego[11]
  • 8 listopada 1916 - wydanie przez władze okupacyjne odezwy werbunkowej do Polaków[12]
  • 12 listopada 1916:
    • wydanie przez władze okupacyjne Przepisów dotyczących dobrowolnego wstępowania do wojska polskiego[13]
    • samowolne wydanie przez generalnego gubernatora warszawskiego rozporządzenia o Radzie Stanu i Sejmie w Królestwie Polskim (niewykonanego)[14]
  • 6 grudnia 1916 - ogłoszenie rozporządzenia o Tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem[2]
  • 9 grudnia 1916 - utworzenie Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, jako banku emisyjnego dla obszaru Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego[15]

1917

Posiedzenia

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Zgodnie z postanowieniami § 6 rozporządzenia o tymczasowej Radzie Stanu posiedzenia tRS odbywały się "z wykluczeniem jawności"[2]. Numerowane były posiedzenia plenarne. Jako poufne określane były posiedzenia odbywane bez obecności komisarzy rządowych.

  1. 14 stycznia – uroczysta inauguracja
  2. 17 stycznia – wybór członków wydziału wykonawczego oraz członków Komisji Wojskowej
  3. 20 stycznia – sprawozdania wydziału wykonawczego i Komisji Wojskowej
  4. 30 stycznia – dyskusja nad projektem regulaminu tRS
  5. 1 lutego – sprawozdania wydziału wykonawczego, Komisji Wojskowej i Przygotowawczej Komisji Sejmowej, sprawy wewnętrzne i organizacyjne
  6. 7 lutego
  7. 10 lutego – referat Komisji Wojskowej, zatwierdzenie projektu organizacji Departamentu Wojny, do przedłożenia władzom okupacyjnym
  8. 24 lutego – sprawozdania wydziału wykonawczego i Komisji Wojskowej, statut Pomocniczych Komitetów Wojskowych
  9. 5-6 marca – sprawozdania wydziału wykonawczego i Komisji Wojskowej, statut Komitetów Popierania Wojskowości Polskiej
  10. 19 marca – posiedzenie nadzwyczajne – deklaracja tRS
  11. 21 marca – sprawozdanie Komisji Wojskowej, statut Pomocniczych Komitetów Wojskowych
  12. 31 marca – sprawozdanie Komisji Wojskowej
  13. 6 kwietnia – dyskusja nad deklaracją tRS z 19 marca, wnioski, komunikat ws. organizacji Wojska Polskiego, deklaracja dotycząca proklamacji rosyjskiego Rządu Tymczasowego w sprawie niepodległości Polski
  14. 13 kwietnia – wprowadzenie marki polskiej, sprawy wojskowe
  15. 21 kwietnia – budżet, sprawy wojskowe
  16. 1 maja – relacje z władzami okupacyjnymi
  17. 5 maja – utworzenie Tymczasowego Rządu Polskiego, wnioski Komisji Wojskowej
  18. ?
  19. 8 czerwca – rezygnacja W. Kunowskiego i S. Dzierzbickiego, sprawa samowolnego wystąpienia M. Łempickiego, sprawy Legionów
  20. 8 czerwca – posiedzenie nadzwyczajne – poinformowanie tRS o odpowiedzi rządów państw okupujących na deklarację tRS z 1 maja
  21. (posiedzenie odnotowane jako 20) 2 lipca – budżet, dymisja J. Piłsudskiego oraz innych członków Komisji Wojskowej, sądy wojskowe

?. 18 lipca – uchwalenie Przepisów tymczasowych o urządzeniu sądownictwa w Królestwie Polskim

?. 10 sierpnia – uchwalenie Przepisów tymczasowych o szkołach elementarnych w Królestwie Polskiem oraz regulaminu Urzędu Obrachunkowego przy Departemencie Skarbu[19]

32. 25 sierpnia – dymisja tymczasowej Rady Stanu, upoważenienia dla komisji przejściowej

33. 30 sierpnia – upoważenienia dla komisji przejściowej, kwestia sprawozdania z prac tRS

Posiedzenia poufne: 26, 27, 28 kwietnia, 15, 24 (brak protokołu), 25, 31 maja, 1, 9, 13, 15 czerwca.

Podsumowanie działalności

Lista członków tymczasowej Rady Stanu została ogłoszona 11 stycznia 1917 r. TRS wystąpiła pod adresem władz okupacyjnych z żądaniami znacznie przekraczającymi jej uprawnienia. Domagała się m.in. przejęcia szkolnictwa i sądów oraz ustanowienia za jej zgodą regenta. Władze okupacyjne zgodziły się na powołanie armii polskiej, pod warunkiem jej całkowitego podporządkowania państwom centralnym. Na znak sprzeciwu z Rady ustąpił Piłsudski. Po jego aresztowaniu w lipcu 1917 i po tzw. kryzysie przysięgowym w Legionach Polskich, 25 sierpnia 1917 większość członków tRS podała się do dymisji, wyłaniając Komisję Przejściową "do załatwienia ogólnych spraw administracyjnych". Na ostatnim posiedzeniu tRS w dniu 30 sierpnia 1917 r. postanowiono, że Komisja Przejściowa sporządzi sprawozdanie z działalności Rady. Dorobkiem tRS był zorganizowanie administracji rządowej w formie Wydziału Wykonawczego.

Komunikaty tRS były cenzurowane przez władze okupacyjne. Z powodu cenzury sprawozdanie z prac tRS nie zostało opublikowane[20][21].

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Wacław Komarnicki: Polskie Prawo Polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2008, s. 41-54. ISBN 978-83-7059-876-1.
  2. ↑ a b c d e f g h Rozporządzenie generalnego gubernatora warszawskiego oraz c. i k. generalnego gubernatora wojskowego z dnia 6 grudnia 1916 r. o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem (Dz. Rozp. dla Jeneralnego Gubernatorstwa Warszawskiego Nr 55, poz. 210, Dz. Rozp. c i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XIX, poz. 120)
  3. ↑ Bogdan Hutten-Czapski: Sześćdziesiąt lat życia towarzyskiego i politycznego t. 2. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1936, s. 324-610. [1]
  4. ↑ Piotr Krzysztof Marszałek: Najwyższe władze wojskowe w systemie ustrojowym II Rzeczypospolitej. Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, 2011, s. 73. ISBN 978-83-61370-72-7.
  5. ↑ Ryszard Szawłowski: Najwyższe państwowe organy kontroli II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo von borowiecky, 2004, s. 41-49. ISBN 83-87689-69-6.
  6. ↑ Po jego dymisji, na stanowisku Dyrektora Departamentu Skarbu od 2 lipca 1917 r. zastąpił go Kazimierz Natanson - Zastępca p. Dzierzbickiego. „Z dokumentów chwili”. XLII, s. 23, 10 lipca 1917. Polska Partia Postępowa. 
  7. ↑ Ossolineum, Teki Łempickich, Materiały dotyczące aktu 5 listopada 1916 i Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego z 1917 r. Memoriały, protokoły, sprawozdania, pisma ulotne i inne. Rękopis sygn. DE-1253, 6913/III.. 1917. [dostęp 2014-02-22]. (pol.).
  8. ↑ Józef Buzek (oprac.): Projekt konstytucji Państwa Polskiego i ordynacji wyborczej sejmowej oraz uzasadnienie i porównanie projektu konstytucji państwa polskiego z innemi konstytucjami. Warszawa: rząd Polski, 1918, s. 3-28. w: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  9. ↑ Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1917 r., Cz. XIV.
  10. ↑ Przepisy tymczasowe o szkołach elementarnych w Królestwie Polskiem (Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1917 r., Cz. XVIII poz. 78).
  11. ↑ Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XV.
  12. ↑ Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XVI.
  13. ↑ Dz. Rozp. c i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XVII.
  14. ↑ Dz. Rozp. dla Jeneralnego Gubernatorstwa Warszawskiego Nr 52, poz. 181.
  15. ↑ Ustawa Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej z dnia 9 grudnia 1916 r. (Dz. Rozp. dla Jeneralnego Gubernatorstwa Warszawskiego Nr 57 z 13 grudnia 1916 r.), opublikowana również w Gazecie Sądowej Warszawskiej nr 10 z 10 marca 1917 r.
  16. ↑ Dz. Rozp. c. i k. Zarządu Wojskowego w Polsce z 1917 r., Cz. XIV.
  17. ↑ Dz. Rozp. c. i k. Zarządu Wojskowego w Polsce z 1917 r., Cz. XVI, poz. 75.
  18. ↑ Rozporządzenie z dnia 26-go września 1917 r., dotyczące szkolnictwa (Dz. Rozp. c i k. Zarządu Wojskowego Cz. XVIII, poz. 78).
  19. ↑ Por. art. 1 dekretu o Najwyższej Izbie Kontroli Państwa (Dz.U. z 1919 r. nr 14, poz. 183 ze zm.).
  20. ↑ Prace T. Rady Stanu, Monitor Polski Nr 41 z 9.IV.1918 r.
  21. ↑ Ludomir Grendyszyński, Władysław Mech: Prace Departamentów i Biur Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego: wykonane lub przygotowane przez czas jej istnienia t.j. od dnia 15 stycznia do 1 września 1917 roku (opis bibliograficzny). [w:] Katalog główny Biblioteki Sejmowej [on-line]. 1918. [dostęp 26-11-2011]. (pol.).
Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim
Zebranie ogólne
powołani z
okupacji niemieckiej
powołani z
okupacji austro-węgierskiej
Organizacja
Komisarze rządowi
niemiecki
austro-węgierski

Godło Królestwa Polskiego

Składy rządów polskich
Rządy powstania kościuszkowskiego (1794)
Rządy Księstwa Warszawskiego (1807–1813)
Rządy Królestwa Polskiego (1830–1831)
Rząd powstania krakowskiego (1846)
Rządy powstania styczniowego (1863–1864)
Władza wykonawcza w Królestwie Polskim (1917–1918) i Rząd Republiki Polskiej (7–11 listopada 1918)
Rządy II Rzeczypospolitej (1918–1939)
Rządy Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1939–1990)
Rządy Rzeczypospolitej Polskiej (1944–1952) i rządy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1952–1989)
Rządy III Rzeczypospolitej (od 1989)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tymczasowa_Rada_Stanu&oldid=53501595”