Extra Ecclesiam nulla salus

Extra Ecclesiam nulla salus w języku polskim „poza Kościołem nie ma zbawienia” – łacińska maksyma pochodząca z czasów partystycznych, określająca warunki osiągnięcia zbawienia (Mk 16, 16), pojęcie teologiczne.

Interpretacji formuły jako aksjomatu nie można rozpatrywać w oderwaniu od historycznych uwarunkowań, mających wpływ na formowanie doktryny chrześcijańskiej. Cyprian z Kartaginy i równolegle Orygenes sformułowali tezę, która była odpowiedzą na ruchy schizmatyckie i herezje. Kwestia podejmowana była przez Ojców Kościoła: Ignacego Antiocheńskiego, Justyna, Klemensa z Aleksandrii i Augustyna z Hippony. Ten ostatni rozwijając temat zbawienia przed nadejściem Mesjasza, zaprezentował odmienne stanowisko w stosunku do odrzucających Zbawiciela, albo grzeszących przeciw jedności, odrywających się od Kościoła(Łk 12,47n). Mimo tego rozróżnienia Augustyn przyjmował fakt niemożliwości zdefiniowania granic Kościoła (Mt 7,1). Podejmowanie tematu nie wynikało z braku tolerancji, a z przekonania, że nie do pogodzenia jest pośrednictwo Jezusa Chrystusa w zbawieniu z Jego odrzuceniem czy nieznajomością po wcieleniu (łac. incarnatio). Analogicznie do przywoływanego z Biblii obrazu, Kościół dla chrześcijan stał się synonimem Arki Noego(Rdz 6,7-9)(Mdr 10,4). Aksjomat w 1215 roku znalazł swoje potwierdzenie w dokumentach IV soboru laterańskiego (DS 1,9) oraz bullach wydanych przez Sobór florencki Cantate Domino i Klemensa VIII Unam Sanctam. W okresie wielkich odkryć geograficznych temat powrócił i stał się przedmiotem ponownych analiz, w których nie kwestionowano brzmienia formuły, a pojęcie granic Kościoła. Rzecznikami radykalnego podejścia byli Robert Bellarmin i Cornelius Jansen. Oświecenie przyniosło pogląd, iż formułę należy odrzucić ze względu na jej elitarny charakter. Interpretację formuły opublikowano w dokumentach Stolicy Apostolskiej papieży Piusa IX encyklika Quanto conficiamur moerore (1863 r.) i Piusa XII w Mystic Corporis (1943 r.). Extra Ecclesiam nulla salus określa ścisły związek między dostąpieniem łaski zbawienia, a mistycznym Ciałem Jezusa, jak określany jest w teologii Kościół założony przez Jezusa Chrystusa (KKK 792) czy to przez przynależność do wspólnoty religijnej, czy też w braku znajomości historii objawienia i Odkupienia, przez godne życie w łączności duchowej z uosabianamymi przez Zbawiciela ideałami(LG 14). Żadne bowiem kryteria nie mogą określić i zdefiniować granic miłosierdzia Bożego, tak więc nie dotyczy to bez własnej winy nieznających Chrystusa i Kościoła „anonimowych chrześcijan”(1 Tm 2,4)(KKK 847). Ujęcie (bona fides) Extra Ecclesiam nulla salus przez Sobór watykański II (LG 16; KKK 848), a także dokumentów posoborowych (Dominus Iesus – Kongregacja Nauki Wiary 2000 r.), mimo iż za II Soborem watykańskim powtarza iż Kościół Chrystusa trwa (łac. subsistit in) w Kościele katolickim (Dz 4,12) spotkało się z krytyką wewnątrz Kościoła przez tradycjonalistów, którzy za Hilarym z Poitiers i IV soborem laterańskim, przyjmując formułę za dogmat, wykluczają inne niż literalne traktowanie przyjętych zapisów, a także przez uczestniczących w dialogu ekumenicznym m.in. za określenie w dokumentach „wspólnoty kościelne”. Zarzut zredukowania chrześcijaństwa wyłącznie do jego aspektu humanistycznego sformułował Hans Urs von Balthasar.

Zobacz też

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Uzupełniające źródła internetowe

• Monika Buszko: 16. Zasada „Extra Ecclesiam nulla salus” w kontekście konstytucji dogmatycznej „Lumen gentium”. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, „Sensus fidei w życiu Kościoła” Fundacja „Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii”. [dostęp 2017-08-25].
• Protestant groups dismayed at new document on identity of 'Church'. vaticans.org (unofficjal website of the holy see), Rome,Italy,June.12,2007 (CINS/CNS). [dostęp 2017-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).