Przejdź do zawartości

Uppsala: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.6
Linia 116: Linia 116:
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.uppsala.se/ Uppsala] – oficjalna strona regionu
* [http://www.uppsala.se/ Uppsala] – oficjalna strona regionu
* [http://www.destinationuppsala.se/sv/ Destination Uppsala] - strona turystyczna
* [https://web.archive.org/web/20180413043612/http://www.destinationuppsala.se/sv/ Destination Uppsala] - strona turystyczna
* [http://www.unt.se/ Upsala Nya Tidning] – lokalna gazeta
* [http://www.unt.se/ Upsala Nya Tidning] – lokalna gazeta


Wersja z 22:59, 3 mar 2022

Uppsala
Ilustracja
Widok na katedrę w Uppsali
Herb
Herb
Państwo

 Szwecja

Region

Uppsala

Gmina

Uppsala

Powierzchnia

43,01[1] km²

Populacja (2018)
• liczba ludności
• gęstość


160 926[1]
3742[1] os./km²

Nr kierunkowy

(+46) 18

Kod pocztowy

751 70 - 757 59

Położenie na mapie Szwecji
Mapa konturowa Szwecji, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Uppsala”
Położenie na mapie regionu Uppsala
Mapa konturowa regionu Uppsala, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Uppsala”
Ziemia59°51′N 17°38′E/59,850000 17,633333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Zdjęcie lotnicze Uppsali
Uppsala w 1920 roku
Fyrisån

Uppsala, Östra Aros do XIII wieku[2] – miasto (tätort)[a] w Szwecji, w prowincji historycznej (landskap) Uppland. Siedziba władz (residensstad) regionu administracyjnego (län) Uppsala. Ośrodek administracyjny (centralort) gminy Uppsala. Do 1970 roku Uppsala miała administracyjny status miasta.

Od 1164 roku Uppsala stanowi centrum kościelne Szwecji. Jest siedzibą arcybiskupa Uppsali, zwierzchnika ewangelicko-luterańskiego Kościoła Szwecji oraz biskupa i władz diecezjalnych diecezji Uppsali. Założony w 1477 roku Uniwersytet w Uppsali jest najstarszą uczelnią wyższą w Skandynawii.

Czwarte pod względem zaludnienia, po Sztokholmie, Göteborgu i Malmö, miasto Szwecji. W 2015 roku Uppsala liczyła 149 245 mieszkańców[3].

Położenie

Uppsala leży 70 km na północ od Sztokholmu i około 35 km na północ od lotniska Arlanda. Miasto leży na obu brzegach rzeki Fyrisån, około 8 km w górę od jej ujścia do Ekoln, zatoki jeziora Melar (szw. Mälaren), poniżej, a częściowo w ramach pasma wzgórz Uppsalaåsen. Od wschodu do miasta przylega droga E4[4].

Historia

W czasach przedhistorycznych obecna Gamla Uppsala (stara Uppsala), znajdująca się na północ od Uppsali, była siedzibą królów, a także centrum kultu pogańskiego z ogromną świątynią w Uppsali. Dlatego właśnie tutaj ustanowiono pierwsze szwedzkie arcybiskupstwo. W dalszych latach, w związku ze zmianą biegu pławnych wód, miasto stopniowo przeniosło się na obecne miejsce.

Katedra w Uppsali zbudowana w stylu gotyckim jest, ze swoimi wieżami sięgającymi 118,7 m[5], największą budowlą sakralną w Skandynawii. Jest ona miejscem koronacji i spoczynku królów szwedzkich. W tej świątyni pochowana jest m.in. królewna Polska i królowa Szwecji Katarzyna Jagiellonka, żona króla Szwecji Jana III Wazy, matka Zygmunta III Wazy. Nad jej nagrobkiem znajduje się herb Rzeczypospolitej, a na ścianie powyżej znajduje się fresk wyobrażający Kraków. W katedrze tej znajdują się dwa ogromne dzwony zrabowane przez Szwedów w 1703 z Polski (z Torunia) podczas wojny północnej, jeden z nich jest obecnie największym dzwonem w Szwecji (odlany w 1601 r.) - tzw. Thornan.

W Uppsali znajduje się założony w roku 1477 najstarszy uniwersytet w całej Skandynawii. W mieście przez wiele lat żył Karol Linneusz – w dzisiejszych czasach wciąż można zwiedzać jego dom i ogród. W Uppsali znajduje się też XVI-wieczny zamek królewski. Miasto było poważnie zniszczone w pożarze z roku 1702. Pamiątki historyczne i kulturalne zostały utracone również, podobnie jak w wielu innych szwedzkich miastach, w wyniku wyburzeń jakich dokonano w latach 60 i 70 XX wieku. Mimo braku zrozumienia w tych czasach dla wartości starszych budynków wciąż w mieście pozostało wiele historycznych budowli, szczególnie w zachodniej części miasta.

Demografia

Uppsala jest czwartym co do wielkości miastem w Szwecji i siódmym co do gęstości zaludnienia (2015)[3]. Powierzchnia miasta (miejscowości, szw. tätort) według SBC Statistiska centralbyrån wynosiła 4767 ha w 2005 roku (gęstość zaludnienia – 3201 mk./km²), a 4877 ha w 2010 roku (3412 mk./km²)[3][6][b].

Liczba ludności tätortu Uppsala w latach 1960–2015[7]:

W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji

Polityka

Historycznie Uppsala stanowi centrum konserwatyzmu i liberalizmu, czerpiących swoje ideologiczne podłoże z ruchu umysłowego na Uniwersytecie.

W latach 2002–2006 miasto było rządzone przez socjaldemokratów, Partię Lewicy i Zielonych.

Po wyborach w 2006 r. rządziła miastem koalicja składająca się z czterech partii: konserwatywnej Umiarkowanej Partii Koalicyjnej (szw. Moderata Samlingspartiet), Ludowej Partii Liberałów (szw. Folkpartiet Liberalerna), Partii Centrum (szw. Centerpartiet) i Chrześcijańskiej Demokracji (szw. Kristdemokraterna).

W bieżącej kadencji od 2014 miastem rządzi koalicja socjaldemokratów, Zielonych i Partii Lewicy[8].

Gospodarka

Obecnie Uppsala ma wysoką pozycję w badaniach medycznych i pełni wiodącą rolę w przemyśle biotechnologicznym. Ponadto w mieście rozwinął się przemysł poligraficzny, spożywczy, maszynowy, środków transportu, ceramiczny oraz odzieżowy[9].

Edukacja

  • Uniwersytet w Uppsali – najstarszy w Skandynawii
  • Szwedzki Uniwersytet Nauk Rolniczych (Sveriges Lantbruksuniversitet)

Herb

Najstarszy ślad stosowania przez Uppsalę postaci lwa w herbie pochodzi z roku 1737, kiedy to użyto jej na pieczęciach miasta. Wzór widoczny na stronie pochodzi z roku 1943, obecnie jest używany obraz o bardziej syntetycznej postaci oficjalnie nadany w roku 1986.

Interesujące miejsca

Ogród botaniczny w Uppsali
Zamek w Uppsali
Budynek dworca głównego i rzeźba Brora Hjortha Näckens polska
Muzeum Upplandu

Sport

(inne języki)]])

Osoby związane z Uppsalą

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Uppsalą.

Uwagi

  1. ↑ Według definicji Statistiska centralbyrån (SCB).
  2. ↑ Miejscowość (szw. tätort) jest pojęciem statystycznym, a nie administracyjnym, jej powierzchnia może zmieniać się w zależności od przyjętych kryteriów, a także wraz z budową kolejnych budynków.

Przypisy

  1. ↑ a b c Statistiska tätorter 2018; befolkning, landareal, befolkningstäthet. Statistikmyndigheten SCB, 2020-03-20. [dostęp 2020-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-24)]. (szw.).
  2. ↑ John Everett-Heath: The Concise Dictionary of World Place Names. Oxford University Press, 7 gru 2017. ISBN 978-0-19-255646-2.
  3. ↑ a b c SCB Statistiska centalbyrån: Tätorter 2015 Befolkning och arealer [online] [dostęp 2016-10-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-19] (szw.).
  4. ↑ Mapa - Uppsala karta, Uppsala: Uppsala kommun, 2015.
  5. ↑ Uppsala domkyrka: Uppsala domkyrka. [dostęp 2010-03-23]. (szw.).
  6. ↑ SBC Statistiska centralbyrån: Landareal, folkmängd och invånartäthet (inv/km2), per tätort 2005 och 2010 [online] [dostęp 2016-10-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] (szw.).
  7. ↑ Statistiska centralbyrån: Landareal per tätort, folkmängd och invånare per kvadratkilometer. Vart femte år 1960 - 2015. [dostęp 2016-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-20)]. (szw.).
  8. ↑ Oficjalna strona miasta
  9. ↑ Uppsala, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-26].
  10. ↑ Pelle Svanslös hus stängs, UNT 19.08.2013 http://www.unt.se/kultur-noje/pelle-svanslos-hus-stangs-2554197.aspx [dostęp 05.10.2016]

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Tätorty w gminie Uppsala
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Uppsala&oldid=66497254”