Przejdź do zawartości

Ryż: Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Znacznik: Wycofane
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 394 896 edycji
 
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{dopracować|więcej przypisów|data=2013-06}}
{{Takson infobox
{{Takson infobox
| nazwa = Ryż
|nazwa = Ryż
| obrazek = Koeh-232.jpg
|grafika = Koeh-232.jpg
| opis obrazka =
|opis grafiki =
|alt grafiki =
|systematyka_ref=<ref name=apweb>{{cytuj stronę |url=http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/ | tytuł=Angiosperm Phylogeny Website | data dostępu=2010-12-21 | autor = Stevens P.F. | rok=2001– | język=en}}</ref>
|systematyka ref = <ref name="ruggiero" /><ref name="apweb" />
|domena=[[eukarionty]]
|domena = [[eukarionty]]
|królestwo=[[rośliny]]
|klad1= [[rośliny naczyniowe]]
|królestwo = [[rośliny]]
|klad3= [[rośliny nasienne]]
|podkrólestwo = [[rośliny zielone]]
|nadgromada = [[rośliny telomowe]]
⚫
|klasa= [[okrytonasienne]]
|gromada = [[rośliny naczyniowe]]
|klad5= [[jednoliścienne]]
|podgromada = [[rośliny nasienne]]
⚫
| rząd = [[wiechlinowce]]
⚫
|nadklasa = [[okrytonasienne]]
⚫
|rodzina=[[wiechlinowate]]
|klasa = ''[[Magnoliopsida]]''
⚫
| rodzaj=ryż
|nadrząd = [[liliopodobne]] <small>(≡&nbsp;[[jednoliścienne]])</small>
| łacina = Oryza
⚫
|rząd = [[wiechlinowce]]
⚫
| autor = [[Karol Linneusz|L.]]
⚫
|rodzina = [[wiechlinowate]]
⚫
| cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 333. 1 Mai 1753]]
⚫
|rodzaj = ryż
⚫
| typowy = ''Oryza sativa'' Linnaeus
| commons = Category:Oryza
|nazwa łacińska = Oryza
⚫
|autor = [[Karol Linneusz|L.]]
⚫
|cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 333. 1 Mai 1753]]
⚫
|typ nomenklatoryczny = ''Oryza sativa'' Linnaeus
|synonimy =
|wikispecies =
|commons = Category:Oryza
|wikisłownik = ryż
}}
}}
⚫
[[Plik:Rice Animation pl.gif|thumb|300px|A: Ryż z [[Plewa|plewą]]<br />B: [[Ryż brązowy]]<br />C: Ryż z [[Zarodek|zarodkiem]]<br />D: [[Ryż biały]] z pozostałością [[Otręby|otrąb]]<br />E: [[Musenmai]] (jap. 無洗米), „Polerowany i gotowy do ugotowania”, dosł. ''ryż bez płukania''<br />(1): [[Plewa]]<br />(2): [[Otręby]]<br />(3): Pozostałość otrąb<br />(4): [[Zarodek]]<br />(5): [[Bielmo (botanika)|Bielmo]]]]
{{Wikisłownik|ryż}}
⚫
[[Plik:Rice Animation pl.gif|thumb|300px|A: Ryż z [[Plewa|plewą]]<br />B: [[Ryż brązowy]]<br />C: Ryż z [[Zarodek|zarodkiem]]<br />D: [[Ryż biały]] z pozostałością [[Otręby|otrąb]]<br />E: Musenmai (jap. 無洗米), „Polerowany i gotowy do ugotowania”, dosł. ''ryż bez płukania''<br />(1): [[Plewa]]<br />(2): [[Otręby]]<br />(3): Pozostałość otrąb<br />(4): [[Zarodek]]<br />(5): [[Bielmo (botanika)|Bielmo]]]]


'''Ryż''' (''Oryza'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[Zboża|zbóż]] z rodziny [[Wiechlinowate|wiechlinowatych]] obejmujący 25 gatunków<ref name="grin">{{cytuj stronę|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=8617|tytuł=Taxon: Oriza|praca=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|opublikowany=United States Department of Agriculture|język=en|data dostępu=2010-12-22}}</ref>. Występuje w strefie klimatów gorących i ciepłych na całym świecie. Ryż spożywczy, będący podstawą wyżywienia 1/3 ludności świata, jest produktem otrzymywanym z ziarna [[ryż siewny|ryżu siewnego]].
'''Ryż''' (''Oryza'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[Zboża|zbóż]] z rodziny [[Wiechlinowate|wiechlinowatych]] obejmujący 25 gatunków<ref name="grin">{{cytuj stronę|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=8617|tytuł=Taxon: Oriza|praca=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|opublikowany=United States Department of Agriculture|język=en|data dostępu=2010-12-22}}</ref>. Występuje w strefie klimatów gorących i ciepłych na całym świecie. Ryż spożywczy, będący podstawą wyżywienia 1/3 ludności świata, jest produktem otrzymywanym z ziarna [[ryż siewny|ryżu siewnego]].
Linia 30: Linia 35:


; Pozycja w [[system Reveala|systemie Reveala]] (1994–1999):
; Pozycja w [[system Reveala|systemie Reveala]] (1994–1999):
Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''Magnoliophytina'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa [[jednoliścienne]] (''Liliopsida'' Brongn.), podklasa [[komelinowe]] (''Commelinidae'' Takht.), nadrząd ''Juncanae'' Takht., rząd [[wiechlinowce]] (''Poales'' Small), rodzina [[wiechlinowate]] (''Poaceae'' (R. Br.) Barnh.), podrodzina ryżowe (''Oryzoideae'' Burmeist.), plemię ryżowe (''Oryzeae'' Dumort.), podplemię ''Oryzinae'' (Gray) Griseb. in Ledeb., rodzaj ryż (''Oryza'' L.)<ref>Reveal James L. ''System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy.'' Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 [http://www.crescentbloom.com/Plants/Genus/O/R/Oryza.htm Systematyka rodzaju ''Oryza'' według Reveala]</ref>.
Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''Magnoliophytina'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa [[jednoliścienne]] (''Liliopsida'' Brongn.), podklasa [[komelinowe]] (''Commelinidae'' Takht.), nadrząd ''Juncanae'' Takht., rząd [[wiechlinowce]] (''Poales'' Small), rodzina [[wiechlinowate]] (''Poaceae'' (R. Br.) Barnh.), podrodzina ryżowe (''Oryzoideae'' Burmeist.), plemię ryżowe (''Oryzeae'' Dumort.), podplemię ''Oryzinae'' (Gray) Griseb. in Ledeb., rodzaj ryż (''Oryza'' L.)<ref>Reveal James L. ''System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy.'' Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 [https://crescentbloom.com/plants/genus/o/r/oryza.htm Systematyka rodzaju ''Oryza'' według Reveala]</ref>.


; Wykaz gatunków<ref name=grin/>:
; Wykaz gatunków<ref name=grin/>:
Linia 71: Linia 76:
* peruwiański ryż – [[komosa ryżowa]] (quinoa)
* peruwiański ryż – [[komosa ryżowa]] (quinoa)
* niemiecki ryż – [[jęczmień dwurzędowy]] lub [[jęczmień zwyczajny|zwyczajny]]
* niemiecki ryż – [[jęczmień dwurzędowy]] lub [[jęczmień zwyczajny|zwyczajny]]
* Anita Mierzwińska Mazurkiewicz znana konsumentka ryżu


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy|
<ref name="ruggiero">{{Ruggiero |data dostępu = 2020-02-20}}</ref>
<ref name="apweb">{{Angiosperm Phylogeny Website |data dostępu = 2010-12-21}}</ref>
}}


{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}
Linia 80: Linia 87:
[[Kategoria:Wiechlinowate]]
[[Kategoria:Wiechlinowate]]
[[Kategoria:Ryż| ]]
[[Kategoria:Ryż| ]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]

Aktualna wersja na dzień 06:33, 26 lut 2024

Ryż
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

wiechlinowate

Rodzaj

ryż

Nazwa systematyczna
Oryza L.
Sp. Pl. 333. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Oryza sativa Linnaeus

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
A: Ryż z plewą
B: Ryż brązowy
C: Ryż z zarodkiem
D: Ryż biały z pozostałością otrąb
E: Musenmai (jap. 無洗米), „Polerowany i gotowy do ugotowania”, dosł. ryż bez płukania
(1): Plewa
(2): Otręby
(3): Pozostałość otrąb
(4): Zarodek
(5): Bielmo

Ryż (Oryza L.) – rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych obejmujący 25 gatunków[3]. Występuje w strefie klimatów gorących i ciepłych na całym świecie. Ryż spożywczy, będący podstawą wyżywienia 1/3 ludności świata, jest produktem otrzymywanym z ziarna ryżu siewnego.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny Ehrhartoideae, plemienia Oryzeae[4].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), podrodzina ryżowe (Oryzoideae Burmeist.), plemię ryżowe (Oryzeae Dumort.), podplemię Oryzinae (Gray) Griseb. in Ledeb., rodzaj ryż (Oryza L.)[5].

Wykaz gatunków[3]

Sekcja Australiensis

Sekcja Brachyantha

Sekcja Oryza

Sekcja Padia

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Nazwą ryż określa się również niekiedy rośliny spoza rodzaju Oryza:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-12-21] (ang.).
  3. ↑ a b Taxon: Oriza. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).
  4. ↑ Poaceae (grass family). [w:] Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).
  5. ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Oryza według Reveala
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ryż&oldid=72985311”