Ryż: Różnice pomiędzy wersjami

Ryż
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	ryż
	Nazwa systematyczna
	Oryza L.; Sp. Pl. 333. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Oryza sativa Linnaeus
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 06:33, 26 lut 2024

Ryż (Oryza L.) – rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych obejmujący 25 gatunków^[3]. Występuje w strefie klimatów gorących i ciepłych na całym świecie. Ryż spożywczy, będący podstawą wyżywienia 1/3 ludności świata, jest produktem otrzymywanym z ziarna ryżu siewnego.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)^[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny Ehrhartoideae, plemienia Oryzeae^[4].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), podrodzina ryżowe (Oryzoideae Burmeist.), plemię ryżowe (Oryzeae Dumort.), podplemię Oryzinae (Gray) Griseb. in Ledeb., rodzaj ryż (Oryza L.)^[5].

Wykaz gatunków^[3]

Sekcja Australiensis

Oryza australiensis Domin

Sekcja Brachyantha

Oryza brachyantha A. Chev. & Roehr.

Sekcja Oryza

Oryza alta Swallen
Oryza barthii A. Chev.
Oryza eichingeri Peter
Oryza glaberrima Steudel
Oryza glumipatula Steud.
Oryza grandiglumis (Döll) Prodoehl
Oryza latifolia Desv.
Oryza longistaminata A. Chev. & Roehr.
Oryza malampuzhaensis Krishnasw. & Chandrasekh.
Oryza meridionalis Ng
Oryza minuta J. Presl
Oryza nivara S. D. Sharma & Shastry
Oryza officinalis Wall. ex G. Watt
Oryza punctata Kotzchy ex Steud.
Oryza rhizomatis D. A. Vaughan
Oryza rufipogon Griffiths
Oryza sativa L. – ryż siewny
Oryza schweinfurthiana Prodoehl

Sekcja Padia

Oryza longiglumis Jansen
Oryza meyeriana (Zoll. & Moritzi) Baill.
Oryza neocaledonica Morat
Oryza ridleyi Hook. f.
Oryza schlechteri Pilg.

Zobacz też

Nazwą ryż określa się również niekiedy rośliny spoza rodzaju Oryza:

dziki ryż, indiański ryż, wodny ryż – zizania wodna (owies wodny)
peruwiański ryż – komosa ryżowa (quinoa)
niemiecki ryż – jęczmień dwurzędowy lub zwyczajny

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-12-21] (ang.).
↑ ^a ^b Taxon: Oriza. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).
↑ Poaceae (grass family). [w:] Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).
↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Oryza według Reveala

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-12-21] (ang.).

[grin-3] Taxon: Oriza. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).

[4] Poaceae (grass family). [w:] Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).

[5] Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Oryza według Reveala

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-{{dopracować|więcej przypisów|data=2013-06}}
 {{Takson infobox
- | nazwa = Ryż
+ |nazwa                = Ryż
- | obrazek = Koeh-232.jpg
+ |grafika              = Koeh-232.jpg
- | opis obrazka =
+ |opis grafiki         =
+ |alt grafiki          =
- |systematyka_ref=<ref name=apweb>{{cytuj stronę |url=http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/ | tytuł=Angiosperm Phylogeny Website | data dostępu=2010-12-21 | autor = Stevens P.F. | rok=2001– | język=en}}</ref>
+ |systematyka ref      = <ref name="ruggiero" /><ref name="apweb" />
- |domena=[[eukarionty]]
+ |domena               = [[eukarionty]]
- |królestwo=[[rośliny]]
- |klad1= [[rośliny naczyniowe]]
+ |królestwo            = [[rośliny]]
- |klad3= [[rośliny nasienne]]
+ |podkrólestwo         = [[rośliny zielone]]
+ |nadgromada           = [[rośliny telomowe]]
- |klasa= [[okrytonasienne]]
+ |gromada              = [[rośliny naczyniowe]]
- |klad5= [[jednoliścienne]]
+ |podgromada           = [[rośliny nasienne]]
- | rząd = [[wiechlinowce]]
+ |nadklasa             = [[okrytonasienne]]
- |rodzina=[[wiechlinowate]]
+ |klasa                = ''[[Magnoliopsida]]''
- | rodzaj=ryż
+ |nadrząd              = [[liliopodobne]] <small>(≡&nbsp;[[jednoliścienne]])</small>
- | łacina = Oryza
+ |rząd                 = [[wiechlinowce]]
- | autor = [[Karol Linneusz|L.]]
+ |rodzina              = [[wiechlinowate]]
- | cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 333. 1 Mai 1753]]
+ |rodzaj               = ryż
- | typowy = ''Oryza sativa'' Linnaeus
- | commons = Category:Oryza
+ |nazwa łacińska       = Oryza
+ |autor                = [[Karol Linneusz|L.]]
+ |cytat                = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 333. 1 Mai 1753]]
+ |typ nomenklatoryczny = ''Oryza sativa'' Linnaeus
+ |synonimy             =
+ |wikispecies          =
+ |commons              = Category:Oryza
+ |wikisłownik          = ryż
 }}
+[[Plik:Rice Animation pl.gif|thumb|300px|A: Ryż z [[Plewa|plewą]]<br />B: [[Ryż brązowy]]<br />C: Ryż z [[Zarodek|zarodkiem]]<br />D: [[Ryż biały]] z pozostałością [[Otręby|otrąb]]<br />E: [[Musenmai]] (jap. 無洗米), „Polerowany i gotowy do ugotowania”, dosł. ''ryż bez płukania''<br />(1): [[Plewa]]<br />(2): [[Otręby]]<br />(3): Pozostałość otrąb<br />(4): [[Zarodek]]<br />(5): [[Bielmo (botanika)|Bielmo]]]]
-{{Wikisłownik|ryż}}
-[[Plik:Rice Animation pl.gif|thumb|300px|A: Ryż z [[Plewa|plewą]]<br />B: [[Ryż brązowy]]<br />C: Ryż z [[Zarodek|zarodkiem]]<br />D: [[Ryż biały]] z pozostałością [[Otręby|otrąb]]<br />E: Musenmai (jap. 無洗米), „Polerowany i gotowy do ugotowania”, dosł. ''ryż bez płukania''<br />(1): [[Plewa]]<br />(2): [[Otręby]]<br />(3): Pozostałość otrąb<br />(4): [[Zarodek]]<br />(5): [[Bielmo (botanika)|Bielmo]]]]
 '''Ryż''' (''Oryza'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[Zboża|zbóż]] z rodziny [[Wiechlinowate|wiechlinowatych]] obejmujący 25 gatunków<ref name="grin">{{cytuj stronę|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=8617|tytuł=Taxon: Oriza|praca=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|opublikowany=United States Department of Agriculture|język=en|data dostępu=2010-12-22}}</ref>. Występuje w strefie klimatów gorących i ciepłych na całym świecie. Ryż spożywczy, będący podstawą wyżywienia 1/3 ludności świata, jest produktem otrzymywanym z ziarna [[ryż siewny|ryżu siewnego]].
@@ Linia 30: / Linia 35: @@
 ; Pozycja w [[system Reveala|systemie Reveala]] (1994–1999):
-Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''Magnoliophytina'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa [[jednoliścienne]] (''Liliopsida'' Brongn.), podklasa [[komelinowe]] (''Commelinidae'' Takht.), nadrząd ''Juncanae'' Takht., rząd [[wiechlinowce]] (''Poales'' Small), rodzina [[wiechlinowate]] (''Poaceae'' (R. Br.) Barnh.), podrodzina ryżowe (''Oryzoideae'' Burmeist.), plemię ryżowe (''Oryzeae'' Dumort.), podplemię ''Oryzinae'' (Gray) Griseb. in Ledeb., rodzaj ryż (''Oryza'' L.)<ref>Reveal James L. ''System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy.'' Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 [http://www.crescentbloom.com/Plants/Genus/O/R/Oryza.htm Systematyka rodzaju ''Oryza'' według Reveala]</ref>.
+Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''Magnoliophytina'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa [[jednoliścienne]] (''Liliopsida'' Brongn.), podklasa [[komelinowe]] (''Commelinidae'' Takht.), nadrząd ''Juncanae'' Takht., rząd [[wiechlinowce]] (''Poales'' Small), rodzina [[wiechlinowate]] (''Poaceae'' (R. Br.) Barnh.), podrodzina ryżowe (''Oryzoideae'' Burmeist.), plemię ryżowe (''Oryzeae'' Dumort.), podplemię ''Oryzinae'' (Gray) Griseb. in Ledeb., rodzaj ryż (''Oryza'' L.)<ref>Reveal James L. ''System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy.'' Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 [https://crescentbloom.com/plants/genus/o/r/oryza.htm Systematyka rodzaju ''Oryza'' według Reveala]</ref>.
 ; Wykaz gatunków<ref name=grin/>:
@@ Linia 73: / Linia 78: @@
 == Przypisy ==
-{{Przypisy}}
+{{Przypisy|
+<ref name="ruggiero">{{Ruggiero |data dostępu = 2020-02-20}}</ref>
+<ref name="apweb">{{Angiosperm Phylogeny Website |data dostępu = 2010-12-21}}</ref>
+}}
 {{Kontrola autorytatywna}}
@@ Linia 79: / Linia 87: @@
 [[Kategoria:Wiechlinowate]]
 [[Kategoria:Ryż| ]]
+[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]