Żakeria: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
sty. |
Gungir1983 (dyskusja | edycje) drobne redakcyjne, infobox, ilustracja |
||
| (Nie pokazano 40 wersji utworzonych przez 30 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wojna infobox |
|||
'''Żakeria''' ([[Język francuski|fr.]] ''jacquerie'' - rozruchy chłopskie od ''Jacques'' - Jakub; Kuba, pogardliwa chłopów francuskich) – powstanie ludowe, które miało miejsce w roku [[1358]] w czasie [[wojna stuletnia|wojny stuletniej]] |
|||
|nazwa = Żakeria |
|||
w północno-zachodniej [[Francja|Francji]]. |
|||
|epoka = średniowiecze |
|||
|konflikt = [[Wojna stuletnia]] |
|||
|grafika = Chroniques de Froissard Paysans massacrant un noble.jpg |
|||
|opis grafiki = |
|||
|czas = 1358 |
|||
|miejsce = |
|||
|terytorium = [[Królestwo Francji (987–1791)|Francja]] |
|||
|przyczyna = |
|||
|wynik = zwycięstwo sił feudalnych |
|||
|strona1 = powstańcy chłopscy |
|||
|strona2 = siły feudalne |
|||
|dowódca1 = [[Guillaume Cale]] |
|||
|dowódca2 = [[Karol II Zły]] |
|||
|siły1 = nieznane |
|||
|siły2 = nieznane |
|||
|straty1 = nieznane |
|||
|straty2 = nieznane |
|||
|kod mapy = |
|||
|współrzędne = |
|||
|commons = Category:Jacquerie |
|||
}} |
|||
[[Plik:Jacquerie meaux.jpg|thumb|240px|Rozbicie paryżan popierających żaków w [[Meaux]]]] |
|||
'''Żakeria''' ({{fr.|jacquerie}}) – [[Wojny chłopskie|powstanie ludowe]] pod wodzą [[Guillaume Cale|Guillauma Cale]] mające miejsce w 1358 roku we [[Królestwo Francji (987–1791)|Francji]] w czasie [[Wojna stuletnia|wojny stuletniej]]. Powodem jego wybuchu było wyniszczenie wsi wojną i epidemiami, a także wzrost [[Podatek|podatków]] i [[Danina|danin]]. |
|||
== Tło == |
|||
W roku [[1356]] po [[Bitwa pod Poitiers (1356)|bitwie pod Poitiers]] do niewoli dostał się król Francji [[Jan II Dobry (król Francji)|Jan II Dobry]]. Władza we Francji przeszła w ręce [[Stany Generalne (francuskie)|Stanów Generalnych]]. Jednak były one zbyt podzielone by sprawować skutecznie rząd. Francuskie klasy uprzywilejowane, ciężary związane z wojną i niedostatkiem zrzuciły na chłopstwo. |
|||
Nazwa ''Żakeria'' wywodzi się od pogardliwego określania chłopów ''Jacques Bonhomme'', czyli ''Kuba Prostaczek''<ref>''Wielka Historia Świata'', Kraków 2004, t. VI, s. 85.</ref>. W roku 1356 po [[Bitwa pod Poitiers (1356)|bitwie]] pod [[Poitiers]] do niewoli wzięty został król Francji [[Jan II Dobry (król Francji)|Jan II Dobry]]. Władza we Francji przeszła w ręce [[Stany Generalne (Francja)|Stanów Generalnych]]. Jednak były one zbyt podzielone, by sprawować skutecznie rządy. Francuskie klasy uprzywilejowane ciężar wojny i niedostatku zrzuciły na [[Chłopi|chłopów]]. Szerokie masy chłopskie, pod naporem biedy związanej z wojną i wyniszczeń związanych z epidemią [[Dżuma|dżumy]], wywołały serię rewolt w niektórych rejonach kraju. Przywódcą powstania został [[Guillaume Cale]], obwołany przez chłopów królem, który przez [[Szlachta|szlachtę]] pogardliwie zwany był Jacques Bonhomme{{odn|Korta|1959|s= 29}}. |
|||
Szerokie masy chłopskie pod naporem biedy związanej z wojną, a także epidemią [[dżuma (choroba)|dżumy]] wywołały serię rewolt w niektórych rejonach kraju. |
|||
== Powstanie == |
|||
Siły chłopskie wspierane przez zbuntowany [[Paryż]] złupiły i zniszczyły wiele zamków. Chłopi palili wszystkie znalezione książki myśląc, że uwolni ich to od płacenia podatków. |
|||
Siły chłopskie złupiły i zniszczyły wiele domów i zamków szlacheckich, dopuszczając się przy tym licznych okrucieństw. Świadkowie wspominali o patroszeniu ciężarnych kobiet oraz nabiciu na rożen i upieczeniu pewnego rycerza na oczach jego żony i dzieci, której następnie zadano gwałt, chciano zmusić ją do zjedzenia upieczonego rycerza, po czym zamęczono ją na śmierć<ref>J. Favier, ''Wojna Stuletnia 1337-1453'', Kraków 2021, s. 327-330.</ref>. Chłopi palili wszystkie znalezione książki, myśląc, że uwolni ich to od płacenia podatków. Żaków poparł prewot kupców [[Paryż]]a [[Étienne Marcel]], który po zamieszkach w dniu 22 lutego 1358 roku stał się niekwestionowanym panem stolicy<ref>J. Favier, ''Wojna Stuletnia 1337-1453'', Kraków 2021, s. 314-317.</ref>. Prosty lud zajmujący się rzemiosłem i drobnym handlem sympatyzował z rewoltą. Étienne Marcel, zwracający się przeciwko [[Jan II Dobry (król Francji)|Janowi II Dobremu]] oraz [[Karol V Mądry|delfinowi]], uznał żaków, siejących panikę wśród okolicznych notabli, za swoich sprzymierzeńców, w następstwie czego grupa rzemieślników i żaków połączyła siły i przeprowadzono kilka wspólnych operacji w najbliższym sąsiedztwie Paryża<ref>J. Favier, ''Wojna Stuletnia 1337-1453'', Kraków 2021, s. 323-330.</ref>. |
|||
Żakieria została stłumiona krwawo przez wojska [[Władcy Nawarry|króla Nawarry]] [[Karol II Zły|Karola II Złego]], wojska francuskie i angielskie. |
|||
[[Władcy Nawarry|Król Nawarry]] [[Karol II Zły]] zaproponował przywódcy żaków układy, ściągnął go do swojego obozu, gdzie kazał go pojmać i stracić. Pozbawione wodza siły żakerii zgromadzone na równinie Mello zostały bez trudu rozbite przez jazdę króla Nawarry posiłkującego się wojskami [[Królestwo Anglii|angielskimi]]. Z kolei popierający żaków paryżanie zostali pokonani w [[Meaux]]<ref>J. Favier, ''Wojna Stuletnia 1337-1453'', Kraków 2021, s. 332.</ref>. Wobec powstańców feudałowie nie stosowali litości, wielu powieszono na drzewach. Gdy schwytanych chłopów pytano, dlaczego to robili, odpowiadali, że nie wiedzą lub że chcieli uczynić innym to, czego sami doznawali. Sądzili, że w ten sposób pozbędą się szlachty i możnych{{odn|Korta|1959|s= 29}}. Nigdy nie dowiedziano się, czego tak naprawdę chcieli żakowie – poza uzewnętrznieniem swojego gniewu. Jedynym ich hasłem było: „Zabijajcie szlachtę”<ref>J. Favier, ''Wojna Stuletnia 1337-1453'', Kraków 2021, s. 326.</ref>. |
|||
We Francji nazwa ''żakeria'' stała się synonimem wystąpień chłopskich przeciw szlachcie. |
|||
We Francji nazwa ''żakeria'' stała się synonimem wystąpień chłopskich przeciw szlachcie. Terminem tym określano także często ruchy chłopskie w XIX i XX wieku w krajach europejskich<ref>Chris Cook, John Stevenson, ''Leksykon nowożytnej historii Europy 1763-1999'', Warszawa 2000, s. 464.</ref>. |
|||
| ⚫ | |||
== Przypisy == |
|||
{{link FA|pt}} |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
|||
[[de:Jacquerie]] |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Korta | imię = Wacław | autor link = Wacław Korta | tytuł = Sytuacja wsi feudalnej do XV wieku | wydanie = 1 | wydawca = Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych | miejsce = Warszawa | rok = 1959 | odn = tak}} |
|||
[[en:Jacquerie]] |
|||
[[es:Jacquerie]] |
|||
| ⚫ | |||
[[fr:Jacquerie]] |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[gl:Jacquerie]] |
|||
[[it:Jacquerie]] |
|||
[[Kategoria:Francja średniowieczna]] |
|||
[[nl:Jacquerie]] |
|||
[[Kategoria:Powstania antyfeudalne]] |
|||
[[ja:ジャックリーの乱]] |
|||
[[Kategoria:Powstania chłopskie]] |
|||
[[pt:Jacquerie]] |
|||
[[Kategoria:Powstania w Europie]] |
|||
[[ru:Жакерия]] |
|||
[[Kategoria:Wydarzenia 1358]] |
|||
[[sr:Жакерија]] |
|||
[[fi:Jacquerie (kapinat)]] |
|||
[[sv:Jacquerie]] |
|||
[[uk:Жакерія]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 16:20, 25 lut 2024
| Wojna stuletnia | |||
| |||
| Czas |
1358 | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo sił feudalnych | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Żakeria (fr. jacquerie) – powstanie ludowe pod wodzą Guillauma Cale mające miejsce w 1358 roku we Francji w czasie wojny stuletniej. Powodem jego wybuchu było wyniszczenie wsi wojną i epidemiami, a także wzrost podatków i danin.
Tło
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Żakeria wywodzi się od pogardliwego określania chłopów Jacques Bonhomme, czyli Kuba Prostaczek[1]. W roku 1356 po bitwie pod Poitiers do niewoli wzięty został król Francji Jan II Dobry. Władza we Francji przeszła w ręce Stanów Generalnych. Jednak były one zbyt podzielone, by sprawować skutecznie rządy. Francuskie klasy uprzywilejowane ciężar wojny i niedostatku zrzuciły na chłopów. Szerokie masy chłopskie, pod naporem biedy związanej z wojną i wyniszczeń związanych z epidemią dżumy, wywołały serię rewolt w niektórych rejonach kraju. Przywódcą powstania został Guillaume Cale, obwołany przez chłopów królem, który przez szlachtę pogardliwie zwany był Jacques Bonhomme[2].
Powstanie
[edytuj | edytuj kod]Siły chłopskie złupiły i zniszczyły wiele domów i zamków szlacheckich, dopuszczając się przy tym licznych okrucieństw. Świadkowie wspominali o patroszeniu ciężarnych kobiet oraz nabiciu na rożen i upieczeniu pewnego rycerza na oczach jego żony i dzieci, której następnie zadano gwałt, chciano zmusić ją do zjedzenia upieczonego rycerza, po czym zamęczono ją na śmierć[3]. Chłopi palili wszystkie znalezione książki, myśląc, że uwolni ich to od płacenia podatków. Żaków poparł prewot kupców Paryża Étienne Marcel, który po zamieszkach w dniu 22 lutego 1358 roku stał się niekwestionowanym panem stolicy[4]. Prosty lud zajmujący się rzemiosłem i drobnym handlem sympatyzował z rewoltą. Étienne Marcel, zwracający się przeciwko Janowi II Dobremu oraz delfinowi, uznał żaków, siejących panikę wśród okolicznych notabli, za swoich sprzymierzeńców, w następstwie czego grupa rzemieślników i żaków połączyła siły i przeprowadzono kilka wspólnych operacji w najbliższym sąsiedztwie Paryża[5].
Król Nawarry Karol II Zły zaproponował przywódcy żaków układy, ściągnął go do swojego obozu, gdzie kazał go pojmać i stracić. Pozbawione wodza siły żakerii zgromadzone na równinie Mello zostały bez trudu rozbite przez jazdę króla Nawarry posiłkującego się wojskami angielskimi. Z kolei popierający żaków paryżanie zostali pokonani w Meaux[6]. Wobec powstańców feudałowie nie stosowali litości, wielu powieszono na drzewach. Gdy schwytanych chłopów pytano, dlaczego to robili, odpowiadali, że nie wiedzą lub że chcieli uczynić innym to, czego sami doznawali. Sądzili, że w ten sposób pozbędą się szlachty i możnych[2]. Nigdy nie dowiedziano się, czego tak naprawdę chcieli żakowie – poza uzewnętrznieniem swojego gniewu. Jedynym ich hasłem było: „Zabijajcie szlachtę”[7].
We Francji nazwa żakeria stała się synonimem wystąpień chłopskich przeciw szlachcie. Terminem tym określano także często ruchy chłopskie w XIX i XX wieku w krajach europejskich[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wielka Historia Świata, Kraków 2004, t. VI, s. 85.
- ↑ a b Korta 1959 ↓, s. 29.
- ↑ J. Favier, Wojna Stuletnia 1337-1453, Kraków 2021, s. 327-330.
- ↑ J. Favier, Wojna Stuletnia 1337-1453, Kraków 2021, s. 314-317.
- ↑ J. Favier, Wojna Stuletnia 1337-1453, Kraków 2021, s. 323-330.
- ↑ J. Favier, Wojna Stuletnia 1337-1453, Kraków 2021, s. 332.
- ↑ J. Favier, Wojna Stuletnia 1337-1453, Kraków 2021, s. 326.
- ↑ Chris Cook, John Stevenson, Leksykon nowożytnej historii Europy 1763-1999, Warszawa 2000, s. 464.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wacław Korta: Sytuacja wsi feudalnej do XV wieku. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1959.
