kutas
kutas (język polski)
edytuj- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) daw. pompon, frędzel, coś, co może się huśtać, dyndać, zwisać[1]; zob. też kutas (ozdoba) w Wikipedii
- (1.2) daw. pompon z rączką z łabędziego puchu używany do pudrowania, łabędzik[1]
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy
- (2.1) wulg. obraźliwy epitet wobec kogoś nielubianego
- (2.2) daw. pogardliwie o kimś niewielkiego wzrostu[1]
- (2.3) daw. przen. sługa, lokaj trzymający się kutasów (1.2) za pojazdem[1]
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik kutas kutasy dopełniacz kutasa kutasów celownik kutasowi kutasom biernik kutas kutasy narzędnik kutasem kutasami miejscownik kutasie kutasach wołacz kutasie kutasy - (2.1-3)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik kutas kutasy dopełniacz kutasa kutasów celownik kutasowi kutasom biernik kutasa kutasów / kutasy narzędnik kutasem kutasami miejscownik kutasie kutasach wołacz kutasie kutasy - (3.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik kutas kutasy dopełniacz kutasa kutasów celownik kutasowi kutasom biernik kutasa kutasy narzędnik kutasem kutasami miejscownik kutasie kutasach wołacz kutasie kutasy
- przykłady:
- (1.1) (…) I dotąd nosił wielki pęk kluczów za pasem, / Uwiązany na taśmie ze srebrnym kutasem.[2]
- (2.1) Ten kutas znów zajął moje miejsce na parkingu!
- (3.1) Czy na dworze, czy w salonie, / Czy w klozecie, czy na tronie, / W każdej chwili, w każdym czasie / Wciąż myślała o kutasie.[3]
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) frędzel, dzyndzel
- (2.1) złamas
- (3.1) penis, prącie, bat, kogut, kuśka, wulg. pała, chuj, faja, fiut, kutanga, kutangens, pyta
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. kut m, kutafon m, kutek m, kutasiński m, kutasina m, kutek m, kutka ż, kutaszenie n
- czas. kutasić ndk.
- przym. kutasisty, delikutaśny, kutasowy
- związki frazeologiczne:
- czas nie kutas, nie stoi
- etymologia:
- Rutenizm[4]; nazwa dawniej odnosiła się do frędzli („ozdobny pędzelek – wisiorek z nici jedwabnych”) noszonych przy pasach szlacheckich kontuszy; porównaj rosyjskie, ukraińskie, białoruskie: „кутас” → sznur z frędzlami, pompon na czapce, dzwonek widzący u szyi bydła, girlanda itp.[5][6], ruski кутас, prawdopodobnie od tureckiego „kutas”, „kutaz” → „rodzaj ozdoby”[4], kutar[4] i stąd w węgierskim „kutas” (czytane jako kutosz) → „zawieszenie na głowie; u szyi końskiej”. W języku węgierskim wyszedł z użycia, obecnie tylko nazwa miejscowości i popularne nazwisko, w językach ruskich bez zmian, w języku polskim wyszedł z użycia w pierwotnym znaczeniu, obecnie tylko wulgaryzm. Porównaj też zdrobnienia: „kutasek” (z 1596 r.), „kutasik” (z 1621 r.).
- uwagi:
- zob. też kutas w Wikipedii
- zob. też kutas w Wikicytatach
- (2.1-3) odmiana męskozwierzęca jako forma deprecjonująca
- tłumaczenia:
- (3.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: chuj
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3
Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. VII: T-Y, Warszawa 1900–1927, s. 651.
- ↑ Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz
- ↑ Aleksander Fredro, Baśń o trzech braciach i królewnie
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Andrzej Bańkowski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. II, Warszawa 2000, s. 865
- ↑ Hasło КУТА́С na dic.academic.ru
- ↑ Władimir Iwanowicz Dal, Толковый словарь живого великорусского языка, hasło КУТАС
