Warfaryna

mieszanina racemiczna

Warfarynaorganiczny związek chemiczny, pochodna kumaryny, będąca antagonistą witaminy K. Jest używana w medycynie jako doustny środek przeciwzakrzepowy. Warfaryna hamuje proces tworzenia aktywnej formy witaminy K. Jest związkiem chiralnym, produkt farmaceutyczny jest mieszaniną racemiczną obu enancjomerów[3].

Warfaryna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C19H16O4

Masa molowa

308,33 g/mol

Wygląd

białe ciało stałe[1]

Identyfikacja
Numer CAS

81-81-2

PubChem

54678486

DrugBank

DB00682

Podobne związki
Podobne związki

witamina K

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

B01AA03

Stosowanie w ciąży

kategoria D (Australia), X (USA)

Działanie

edytuj

Działa w wyniku hamowania w wątrobie syntezy aktywnych postaci czynników krzepnięcia zależnych od witaminy K (II, VII, IX, X). Występuje w postaci dwóch izomerów: S-warfaryna działa 5-krotnie silniej niż R-warfaryna.

Farmakokinetyka

edytuj

Warfaryna podana doustnie powoduje hipoprotrombinemię między 36 h a 72 h. Działanie leku może utrzymywać się przez 4–5 dni po zakończeniu leczenia. Wchłania się prawie całkowicie z przewodu pokarmowego. W 97% łączy się z białkami. Czynna jest wyłącznie frakcja wolna. Warfaryna jest metabolizowana w wątrobie przy udziale CYP2C9 (S-warfaryna) oraz CYP1A2 i CYP3A (R-warfaryna) do nieczynnych metabolitów wydalanych z moczem. Okres półtrwania w fazie eliminacji S-warfaryny wynosi od 18 h do 35 h, a R-warfaryny od 20 h do 70 h. Średni okres półtrwania w fazie eliminacji warfaryny wynosi 40 h. Warfaryna przenika przez barierę łożyskową. Większość źródeł podaje, że lek nie przedostaje się do mleka kobiet karmiących.

Wskazania do zastosowania

edytuj
  • leczenie oraz zapobieganie zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej
  • wtórne zapobieganie zawałowi mięśnia sercowego i zapobieganie powikłaniom zakrzepowo-zatorowym (udar lub zator w krążeniu obwodowym) po zawale mięśnia sercowego
  • zapobieganie powikłaniom zakrzepowo-zatorowym (udar lub zator w krążeniu obwodowym) u pacjentów z migotaniem przedsionków, z patologią zastawek lub po protezowaniu zastawek serca

Przeciwwskazania

edytuj
  • ciąża od 6 do 12 tygodnia i po upływie połowy III trymestru
  • koagulopatie (np. choroba von Willebranda, hemofilie, małopłytkowość, trombocytopatie)
  • ciężka niewydolność i marskość wątroby
  • nieleczone lub niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
  • przebyte ostatnio krwawienie wewnątrzczaszkowe, stany predysponujące do krwawień wewnątrzczaszkowych (np. tętniaki tętnic mózgowych) lub krwawień z przewodu pokarmowego czy dróg moczowych
  • tendencja do częstych upadków
  • zabiegi chirurgiczne w obrębie OUN lub oka
  • infekcyjne zapalenie wsierdzia
  • wysięk osierdziowy
  • zespół dementywny
  • psychozy
  • alkoholizm

Dawkowanie

edytuj

Dawkowanie jest ustalane indywidualnie i w trakcie leczenia może wymagać modyfikacji dawki warfaryny w celu uzyskania optymalnego efektu przeciwkrzepliwego.

Dawka początkowa dla osoby dorosłej wynosi 5–10 mg[4]. Mniejszą dawkę początkową stosuje się u osób które w momencie rozpoczęcia leczenia mają wydłużony czas protrombinowy, nieprawidłowe wyniki prób wątrobowych, niewydolność serca, niedowagę; są żywieni pozajelitowo, przyjmują leki zwiększające poziom warfaryny we krwi i u osób starszych.

Pełne działanie leku obserwowane jest z reguły dopiero po 2–3 dniach[4]. Z tego względu, jeśli pacjent wymaga natychmiastowego działania przeciwzakrzepowego powinno się zastosować drobnocząsteczkowe heparyny, a nie leki doustne[4]. U pacjentów niewymagających natychmiastowego działania można stopniowo zwiększać dawkę warfaryny[4].

Dawka podtrzymująca mieści się zwykle w granicach od 3 do 9 mg dziennie, przyjmowanych jednorazowo, codziennie o tej samej porze[4]. Dawkę dostosowuje się w zależności od czasu protrombinowego pacjenta. W okresie stabilizowania pacjenta czas protrombinowy (wyrażony jako INR) powinno się mierzyć codziennie albo co drugi dzień[4], w miarę postępów leczenia INR należy określać co kilka tygodni[4]. Pacjenci przyjmujący dobrze dobraną, stałą dawkę warfaryny powinni być monitorowani co 3 miesiące[4].

Wartości INR, do których dąży się w terapii różnych chorób są następujące[4] (wyższa wartość INR oznacza dłuższy czas krzepnięcia):

  • INR = 2,5 w terapii: zakrzepicy żył głębokich, zatorach płucnych, migotania przedsionków oraz przed i po kardiowersji elektrycznej
  • INR = 3 po wstawieniu sztucznych zastawek serca
  • INR = 3,5 w terapii: nawracającej zakrzepicy żył głębokich i zatorach płucnych oraz po wstawieniu sztucznej zastawki dwudzielnej

Znaczne wydłużenie czasu protrombinowego, a zatem zwiększenie wartości INR grozi wystąpieniem niebezpiecznych krwawień. W przypadku wystąpienia dużego krwawienia oraz gdy INR jest większy od 5 warfarynę powinno się odstawić[4]. Jeśli występują krwawienia i INR jest większy od 5 oraz jeśli INR jest większy od 8 (niezależnie od wystąpienia krwawień) należy dodatkowo podać witaminę K jako antidotum[4].

Ciąża

edytuj

Warfaryna ma działanie teratogenne[4] i nie powinna być stosowana w ciąży. Poza ryzykiem deformacji płodu, lek ten stosowany w trzecim trymestrze ciąży grozi krwawieniami łożyska, płodu i matki[4].

Historia

edytuj

Na początku lat 20. XX wieku w północnych Stanach Zjednoczonych i Kanadzie wybuchła epidemia nieznanej wcześniej krwotocznej choroby bydła[5][6].

Kanadyjski lekarz weterynarii prof. Frank W. Schofield odkrył, że bydło spożywało pokrytą pleśnią kiszonkę z koniczyną i to powodowało krwawienia[6][5].

Do lat 40. XX wieku nieznana była substancja odpowiedzialna za wywoływanie krwawień. W 1933 r. laboratorium chemiczne Karla Paula Linka z University of Wisconsin zapoczątkowało badania mające na celu izolację czynnika krwotocznego z psującej się kiszonki z koniczyny. Lata badań zaowocowały wyizolowaniem i określeniem struktury tego czynnika – była nim 3,3'-metylenobis-4-hydroksykumaryna, nazwana później dikumarolem. Udało się też wkrótce zsyntetyzować ten związek chemiczny, co doprowadziło do zastosowania pochodnych dikumarolu jako leków przeciwkrzepliwych.

Początkowo warfaryna znalazła zastosowanie komercyjne w USA w 1948 r. jako trutka na szczury[7]. W 1954 r. warfaryna została zatwierdzona do użytku medycznego na terenie Stanów Zjednoczonych jako lek przeciwzakrzepowy[8].

Ze względu na swoje znaczenie warfaryna znalazła się na liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)[9]. Cena miesięcznej kuracji tym lekiem w krajach rozwijających się wynosi między 1,12 do 7,20 dolarów amerykańskich, a w USA poniżej 25 USD[10][11]. W 2016 r. w USA sprzedano 18 mln recept na warfarynę i był to 41. najczęściej przepisywany lek[10].

Nazwa Warfarin jest akronimem pochodzącym od Wisconsin Alumni Research Foundation, właściciela patentu na ten lek[12].

Na polskim rynku farmaceutycznym warfaryna pojawiła się dopiero w 2006 roku[13], wcześniej dostępny był acenocumarol.

Interakcje

edytuj

Środki nasilające działanie warfaryny

edytuj

Środki osłabiające działanie warfaryny

edytuj

Działania niepożądane

edytuj
  • często występujące (1–10%): krwawienia, nudności, wymioty, biegunka
  • rzadko występujące (0,01–0,1%): martwica kumarynowa naskórka, zespół purpurowego palucha
  • bardzo rzadko występujące (<0,01%): zapalenie naczyń, zwapnienia tchawiczne, przemijający wzrost aktywności enzymów wątrobowych, cholestatyczne zapalenie wątroby, przemijające łysienie, wysypka, priapizm, reakcje alergiczne

Preparaty

edytuj
  • Warfin (Orion Farma) – Warfarinum natricum, tabletki 3 mg i 5 mg[14].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Warfaryna [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 11 września 2021, numer katalogowy: A2250 [dostęp 2022-07-31]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  2. a b c d Warfarin, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00682 [dostęp 2022-07-31] (ang.).
  3. Rote Liste Service GmbH (Hrsg.): Rote Liste 2017 – Arzneimittelverzeichnis für Deutschland (einschließlich EU-Zulassungen und bestimmter Medizinprodukte). Rote Liste Service GmbH, Frankfurt/Main, 2017, Aufl. 57, ISBN 978-3-946057-10-9, s. 226.
  4. a b c d e f g h i j k l m British National Formulary Nr 61. John Martin (red.). Londyn: BJM Group/Pharmaceutical Press, 2011. ISBN 978-0-85369-962-0.
  5. a b Ramya Rajagopalan. A Study In Scarlet. „Distillations”. 4 (1), s. 26–35, 2018. [dostęp 2019-06-23]. (ang.). 
  6. a b Rafał Olszanecki: Farmakologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017. ISBN 978-83-200-5368-5. OCLC 1005168949.
  7. Enrique Ravina: The Evolution of Drug Discovery: From Traditional Medicines to Modern Drugs. John Wiley & Sons, 2011, s. 148. ISBN 978-3-527-32669-3. (ang.).
  8. Warfarin Sodium. The American Society of Health-System Pharmacists. [zarchiwizowane z tego adresu (8 czerwca 2018)]. (ang.).
  9. WHO Model List of Essential Medicines (19th List). April 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (13 grudnia 2016)]. (ang.).
  10. a b Richart Hamilton: Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning, 2015, s. 289. ISBN 978-1-284-05756-0. (ang.).
  11. Warfarin Sodium. [zarchiwizowane z tego adresu (22 stycznia 2018)]. (ang.).
  12. Alfred Gilman: Farmakologia Goodmana & Gilmana. Wydawnictwo Czelej, 2007, s. 1580. ISBN 978-83-60608-50-0. OCLC 749651164. (pol.).
  13. Warfin – charakterystyka produktu leczniczego. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych. [dostęp 2019-06-23].
  14. Warfaryna (warfarin) – wszystkie preparaty o tym składzie – Indeks Leków MP [online], indeks.mp.pl [dostęp 2019-06-23] (pol.).