Walce
Walce (dodatkowa nazwa w niem. Walzen) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Walce, której jest siedzibą. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest w Kotlinie Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Stradunia.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Walentego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
1798 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-344[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0504634 |
Położenie na mapie gminy Walce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
 50°22′19″N 18°00′30″E/50,371944 18,008333[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego. Do 1956 należała do powiatu prudnickiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 1892 osoby[3].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0504670 | Antoszka | przysiółek |
| 0504663 | Groble | przysiółek |
| 0504686 | Krzewiaki | przysiółek |
| 0504640 | Marianków | część wsi |
| 0504657 | Posiłek | część wsi |
Nazwa
edytujW łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego zanotowana została w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico[6] w formie Walchi[7]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą Walce oraz niemiecką nazwą Walzen we fragmencie „Walzen, Ober, Nieder und Schloss (zusammenhangend), polnisch Walce„[8].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod zgermanizowaną nazwą Walzen, a także historycznymi nazwami we fragmencie: „Walzen (1228 Walchi, 1534 Wahltze, polnisch Walzy)”[9]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Walce[10].
Historia
edytujŚlady pobytu człowieka na terenie obecnej wsi Walce, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epoki kamienia (6000–4500 lat p.n.e.)[11].
Wieś została założona przez opactwo cystersów w Kazimierzu. Po raz pierwszy wzmiankowana była w łacińskim dokumencie wydanym przez księcia Kazimierza I opolskiego w 1228. W 1260 syn Kazimierza, Władysław potwierdził dokument ojca, według którego wieś Walce została przypisana opactwu norbertanek w Czarnowąsach. Decyzją biskupa wrocławskiego z 4 sierpnia 1290 całość danin wsi przypisana została biskupstwu wrocławskiemu[12]. Istnienie parafii św. Walentego w Walcach potwierdza dokument z 1330[13]. Wzmianka na temat świętopietrza pochodzi z 1447[14].
.jpg)
W latach 70. XVI wieku cesarz Ferdynand I przekazał Walce i Biedrzychowice w zastaw Franzowi Schweinichen von Kolbnitz[14] (Franciszek Szwajnoch). W 1574 wspólnota wsi Walce oskarżyła dzierżawcę, że „olszynkę, która między polem naszym [a pańskim] leży, którą my za przodków naszych, jak daleko pamięć sięga, w spokoju używaliśmy, kazał wyrąbać”[15][16]. W 1585 Schweinichen kupił wieś od cesarza Rudolfa II[14].
.jpg)
W czasie wojny trzydziestoletniej w 1632 do Walców wtargnęły wojska szwedzkie. Szwedzi spustoszyli wieś, a jej proboszcz został zasztyletowany[17]. W 1675 wzniesiony został pałac w Walcach[18]. W 1679 w Walcach działała szkoła katolicka[14]. W dokumencie z 18 listopada 1700 sporządzonym w Raciborzu jako świadek transakcji wystąpił właściciel Dąbrówki i Walców Wentzel Leonard Rogojsky von Rogossnik[17]. Walce zostały ponownie spustoszone podczas trzech wojen śląskich[17]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[19]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[20].
Wieś posiadała pieczęć, która przedstawiała w polu grabie w skos, a w otoku napis: GEMEINDE WALZER / NEUSTADTR KREIS (pol. Gmina Walce / Powiat Prudnicki)[21]. 2 września 1862 4-letnie dziecko bawiące się zapałkami wywołało pożar, w wyniku którego spłonął kościół, zabudowania gospodarcze, parafialne i szkolne, 23 posiadłości z 22 stodołami napełnionymi żniwem. W płomieniach zginęła znaczna ilość bydła[22]. W 1894 wzniesiono obecny kościół św. Walentego[23]. W latach 1901–1902 zbudowano nową, pięcioklasową szkołę (od 1919 sześcioklasowa, a od 1935 ośmioklasowa)[24]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1516 mieszkańców Walców 98 posługiwało się językiem niemieckim, 1402 językiem polskim, a 113 było dwujęzycznych[25]. W wyborach parlamentarnych w Republice Weimarskiej w 1919 najwięcej głosów w Walcach zdobyli socjaldemokraci[26].
W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Walce znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[27]. Do głosowania uprawnionych było w Walcach 917 osób, z czego 725, ok. 79%, stanowili mieszkańcy (w tym 712, ok. 77,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 890 głosów (ok. 97% uprawnionych), w tym 887 (99,7%) ważne; za Niemcami głosowało 778 osób (87,7%), a za Polską 109 osób (12,3%)[28]. W 1923 wieś otrzymała prąd elektryczny[29]. We wsi utworzono lokalny oddział Prudnickiej Powiatowej Kasy Oszczędności[30]. W 1929 rodzina Seherr-Thoss sprzedała pałac w Walcach Górnośląskiej Spółce Ziemskiej[18]. Rozparcelowanie majątku doprowadziło do dynamicznego rozwoju wsi. Powstały nowe gospodarstwa rolne, a liczba mieszkańców wzrosła z 1694 w roku 1926 do 1894 w roku 1939. Pracowały dwa młyny wodne, jeden na Antoszce, a drugi na Grobli. Działały m.in. sklepy spożywcze, sklep tekstylny, dom handlowy, sklep wielobranżowy, piekarnie, masarnie, gospody, apteka i ochotnicza straż pożarna. W 1930 utworzono klub sportowy 1. FC Walzen z sekcją piłkarską, przemianowany w 1933 na SSV Walzen. Klub strzelecki z Walców trzykrotnie zdobył mistrzostwo Śląska w strzelaniu z broni małokalibrowej. Od 1935 działał zespół śpiewaczy[29].
W okolicach Walców wydobywano torf[31]. Rozwój gospodarczy i kulturalny Walców został przerwany przez wybuch II wojny światowej. W wyniku działań wojennych zginęło 247 mieszkańców. Wieś nie poniosła szkód w zabudowie[29].
Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[32]. Mieszkańcom Walców, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa. W czerwcu 1945 bawiące się w pałacu dzieci doprowadziły do eksplozji znajdującej się w środku amunicji. W wyniku eksplozji pałac został zniszczony[18]. 12 lipca 1945 w Walcach wybuchł bunt Ślązaków, zainspirowany wydarzeniami w pobliskiej Kórnicy. Nad ranem tłum miejscowych uzbrojony w kije i motyki ruszył pod budynek, w którym mieszkał kierownik polskiej szkoły Bogusław Wesoły oraz dwie nauczycielki Marta Matlik i S. Pilich, wznosząc antypolskie okrzyki i obrzucając dom kamieniami. Z budynku ściągnięto polską flagę i podeptano ją. Polskich milicjantów przybyłych następnego dnia do Walców z Prudnika kilka razy ostrzelano. Milicjanci zastrzelili dwóch mieszkańców wsi. Po tych wydarzeniach, komendant MO powiatu prudnickiego utworzył w Walcach stały komisariat[33][34].
W latach 1945–1950 Walce należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Walce[35], a w latach 1954–1972 gromady Walce[36]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku[37].
Do 1956 roku Walce należały do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Walce zostały odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do nowo utworzonego krapkowickiego[38].
W 1946 w Walcach znajdowała się siedziba jednego z okręgów sanitarnych Powiatowego Urzędu Zdrowia w Prudniku[39]. Zabudowania dawnego majątku przejęła Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”. Na Mariankowie powstała baza kółka rolniczego, która pod koniec lat 60. XX wieku objęła usługami wszystkie okoliczne wsie. Od 1990 we wsi powstawały prywatne sklepy. Wybudowano nową sieć telefoniczną oraz wodociąg wiejski. W 1990 oddano do użytku budynek Gminnego Ośrodka Kultury. Funkcjonowała tu filia Szkoły Muzycznej z Krapkowic[29]. W 1993, w obliczu nadchodzącej reformy administracyjnej, radni gminy Walce opowiedzieli się za przynależnością do powiatu krapkowickiego, wskazując jednak, że gdyby nie utworzono takowego powiatu, Walce miałyby się znaleźć w powiecie prudnickim[40]. W 1997 Walce przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[41]. W 2022 w Walcach zbudowano Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych[42].
Przynależność państwowa i administracyjna
edytuj
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[43]:
- kościół par. pw. św. Walentego, z l. 1892-94
- ruina pałacu, z XVIII w., (nie istnieje)
- dwór, obecnie dom nr 249, szachulcowy, z XVIII w., XX w.
inne obiekty:
- pomnik poświęcony mieszkańcom zatrudnionym w kopalni węgla kamiennego Sośnica, znajduje się we wsi[44].
- ul. Plac Górny 3, budynek mieszkalno-gospodarczy w zespole dworsko-folwarcznym, XVIII/ XIX w., pocz. XX w., l. 70. XX w.
- ul. Plac Górny 7, bud. mieszkalno-gospodarczy w zespole dworsko-folwarcznym, XVIII/ XIX w., pocz. XX, l. 90. XX w.
- ul. Plac Górny 8, dwór w zespole dworsko-folwarcznym, 2 poł. XVIII w., l. 20. XX w., l. 90. XX w.
- ul. Plac Górny 9-10, bud. mieszkalno-gospodarczy w zespole dworsko-folwarcznym, XVIII/ XIX w., pocz. XX w., l. 70. XX w.
- ul. Plac Górny 11, bud. mieszkalno-gospodarczy w zespole dworsko-folwarcznym, pocz. XX w.
- ul. 1 Maja 38, wiatrak holenderski, 2 ćw. XIX w., l. 50. XX w.
- ul. Opolska 24, budynek mieszkalny, ok. 1925 r.
- ul. Opolska 32, dom ludowy (obecnie opuszczony), 4 ćw. XIX w., 1925 r. l. 30. XX w.
- ul. Opolska 36, budynek mieszkalny (element miejskiego typu zabudowy), ok. 1900 r.
- ul. Opolska 38, budynek mieszkalny/kawiarnia (element miejskiego typu zabudowy), L. 20. XX w.
- ul. Opolska 44, budynek mieszkalny, 1928 r.
- ul. Opolska 49, budynek mieszkalny, 1929 r.
- ul. Opolska 51, budynek mieszkalny/sklep ABC, ok. 1925,l. 80. XX w.
- ul. Opolska 61, plebania/obecnie budynek gospodarczy, 4 ćw. XIX w.
- ul. Opolska, przy cmentarzu, pomnik żołnierzy poległych w I WŚ, L. 20. XX w.
- ul. Opolska, pomnik Krzyża na cmentarzu, k. XIX w.
- ul. Opolska, grota na cmentarzu, L. 20. XX w.
- ul. Podgórna 15, budynek mieszkalny, 4 ćw. XIX w.
- ul. Podgórna, kapliczka, k. XIX w.
- ul. Studzienna 1, dawny zajazd/obecnie budynek mieszkalny, 1872 r., l. 70. XX w.
- ul. Studzienna 23, budynek mieszkalny, ok. 1920 r.
- ul. Zamkowa 10, budynek gospodarczy, k. XIX w., pocz. XX w.
- ul. Zamkowa 10, spichlerz, k. XIX w., pocz. XX w[45].
Demografia
edytujMiejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kołołczki [Kałałczki]. W wiosce występuje specyficzna gwara śląska charakteryzująca się odmiennym od ogólnośląskiego dyftongu - au.
Walce są największym sołectwem gminy i zajmują 18,9% jej powierzchni, tj. 13,24 km². Wieś jest także największą w gminie pod względem ludności, gdyż zamieszkuje ją 33% mieszkańców gminy Walce[46].
Liczba mieszkańców wsi
edytujGospodarka
edytujWe wsi znajduje się m.in. placówka handlowa sieci Dino Polska[54].
Walce wraz z całą gminą podlegają pod inspektorat ZUS w Prudniku[55].
Transport
edytujWalce posiadają połączenia autobusowe z Prudnikiem, Głogówkiem, Kędzierzynem-Koźlem i Głuchołazami[56].
Kultura
edytujWe wsi ma swoją siedzibę Gminny Ośrodek Kultury, który zajmuje się organizacją festynów, festiwali, dożynek oraz prowadzeniem kół zainteresowań i zespołów artystycznych[57]. W Walcach działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[58]. W 1975 w Walcach został założony zespół folklorystyczny „Walczanki”[59].
W 1857 w Prudniku wydany został Śpiewnik dla katolickich szkół polskich, ułożony przez nauczyciela i organistę Jaschika z Walców[60]. Etnograf Adolf Dygacz w 1953 zebrał wśród mieszkańców Walców śląskie pieśni ludowe: „Dwa bociónie we stodole młócą”[61], „Hucza, hucza pilki ku domowi”[62], „Nie masz cić to jako murosz”[63], „Zygrodniczej dziołchy nie chca”[64], „Mularze, mularze”[65], „Nie ma ci to, nie ma”[66]. Zapisy pieśni zostały przekazane muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny”[61].
Instytucje
edytujWe wsi działa m.in. urząd gminy Walce[67], LZS, kilka sklepów, dom kultury, OSP, szkoła podstawowa[68], 2 przedszkola, żłobek, Ośrodek Pomocy Społecznej, biblioteka, Centrum Opiekuńczo-Mieszkalne[69], Samodzielny Publiczny Ośrodek Zdrowia, apteka, firma Bischof+Klein, poczta, Bank Spółdzielczy, Gminny Zespół Oświaty, Samorządowy Zakład Budżetowy Wodociągi i Kanalizacja czy też Bistro i kawiarnia.
Religia
edytuj
W Walach znajduje się katolicki kościół św. Walentego, który jest siedzibą parafii św. Walentego (dekanat Gościęcin)[70].
Sport
edytujWe wsi funkcjonuje klub piłkarski LZS Walce. Klub rozgrywa swoje mecze na boisku w Walcach[71]. W latach 90. XX wieku LZS Walce łączył się z klubem Fortuna Głogówek[72].
Turystyka
edytujWe wsi funkcjonuje gospodarstwo agroturystyczne „Zacisze Antoszka”[73]. Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Walcach[74].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Walce prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[75].
Bezpieczeństwo
edytujW zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Walcach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Jednostka OSP została założona w 1908[76]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Walcach było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[77].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 7 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[78].
Teren wsi, jak i całej gminy Walce, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[79]. Gminę Walce obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[80].
Ludzie związani z Walcami
edytuj- Alfons Hilka (1877–1939) – romanista, urodzony w Walcach
- Georg Gyssling (1893–1965) – dyplomata, niemiecki konsul w Stanach Zjednoczonych, urodzony w Walcach
- Dietrich Taube (1932–2021) – aktor teatralny, urodzony w Walcach
- Joachim Czernek (ur. 1948) – polityk, poseł na Sejm, wójt gminy Walce, urodzony w Walcach
- Andrea Rischka (ur. 1991) – wokalistka szlagierowa, instruktorka wokalna w Walcach
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 143667
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1317 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2023-08-09].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Grünhagen 1857 ↓, s. 4.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 145.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 825.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 1082.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Historia [online], walce.pl [dostęp 2023-08-14] (pol.).
- ↑ Historia Walec, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 33 (798), Krapkowice: Bastech, 20 sierpnia 2013, s. 20, ISSN 1505-4861.
- ↑ Historia Walec, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 20 (1149), Krapkowice: Bastech, 19 maja 2020, s. 12, ISSN 1505-4861.
- ↑ a b c d Historia Walec Część II, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 34 (799), Krapkowice: Bastech, 27 sierpnia 2013, s. 12, ISSN 1505-4861.
- ↑ Sękowski 2016 ↓, s. 31.
- ↑ Sękowski 2016 ↓, s. 315.
- ↑ a b c Historia Walec Część III, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 35 (800), Krapkowice: Bastech, 3 września 2013, s. 26, ISSN 1505-4861.
- ↑ a b c Andrzej Dereń, Zaginiony Górny Śląsk, „Tygodnik Prudnicki”, 28 (1691), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 12 lipca 2023, s. 19, ISSN 1231-904X.
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
- ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
- ↑ 1050 Walzen (Walce) II [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 19 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
- ↑ Walce w Prudnickiem. Smutne wspomnienie, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 9, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 20 stycznia 1923, s. 4.
- ↑ Historia Walec Część IV, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 36 (801), Krapkowice: Bastech, 10 września 2013, s. 14, ISSN 1505-4861.
- ↑ Historia Walec Część V, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 33 (798), Krapkowice: Bastech, 1 października 2013, s. 22, ISSN 1505-4861.
- ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 75.
- ↑ Wynik wyborów w Prudnickiem, „Gazeta Opolska”, 284, Opole: Nakładem Wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 5 grudnia 1919, s. 1.
- ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2023-08-09]. (niem.).
- ↑ a b c d Historia Walec Część VI, „Tygodnik Krapkowicki”, Joanna Bassek – redaktor naczelny, 42 (807), Krapkowice: Bastech, 22 października 2013, s. 23, ISSN 1505-4861.
- ↑ Andrzej Dereń, Oszczędzaj w powiecie!, „Tygodnik Prudnicki”, 20 (806), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 17 maja 2006, s. 11, ISSN 1231-904X.
- ↑ Norbert Słopecki, Rola prudnickiego ośrodka przemysłowego w rozwoju gospodarczym Śląska Opolskiego, „Studia Śląskie”, 6, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1963, s. 85, ISSN 0039-3355.
- ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Bunt śląskich kobiet [online], Nasza Historia, 10 września 2022 [dostęp 2023-08-14] (pol.).
- ↑ Andreas Smarzly. Der Körnitzer Aufstand 1945. „Schlesische Geschichtsblätter – Zeitschrift für Regionalgeschichte Schlesiens”. 47, s. 122, 2021. Karlstadt.
- ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
- ↑ Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 12, Opole: Prezydium WRN, 27 grudnia 1954, s. 10–11.
- ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
- ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
- ↑ Organizacja służby zdrowia w powiecie, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 stycznia 1946, s. 5.
- ↑ Jaki powiat?, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 10 (123), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 14 marca 1993, s. 4, ISSN 1231-904X.
- ↑ Walce [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 11 sierpnia 2020 [dostęp 2023-08-09] (pol.).
- ↑ Uroczyste otwarcie PSZOK w Walcach [online], Teraz Prudnik!, 15 grudnia 2022 [dostęp 2023-08-25] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 53.
- ↑ Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 89. ISBN 978-83-63036-04-1.
- ↑ ZABYTKI – Urząd Gminy w Walcach [online], www.walce.pl [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Raport o stanie Gminy Walce – Urząd Gminy w Walcach [online], bip.walce.pl [dostęp 2020-07-07] (pol.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
- ↑ Miejscowości powiatu prudnickiego [online], Komisja Historyczna Powiatu Prudnickiego [dostęp 2023-11-10] (pol.).
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 104.
- ↑ a b c d Wieś Walce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-07], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Andrzej Dereń, Tutaj powstaną nowe sklepy Dino [online], Teraz Prudnik!, 9 kwietnia 2023 [dostęp 2024-02-03] (pol.).
- ↑ ZUS Inspektorat w Prudniku [online], zus.pl [dostęp 2024-04-17] (pol.).
- ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Walce Marianków02, gm. Walce [online], e-podroznik.pl [dostęp 2024-07-21].
- ↑ Gminny Ośrodek Kultury w Walcach [online], walce.pl [dostęp 2023-12-11] (pol.).
- ↑ DFK Walce / Walzen
- ↑ „Walczanki” – Gminny Ośrodek kultury w Walcach [online], gokwalce.pl [dostęp 2020-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-07].
- ↑ Irena Socha, „Przykładne, użyteczne i zabawne”: o polskich książkach dla młodego odbiorcy na Śląsku w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001, s. 129.
- ↑ a b Adolf Dygacz, Dwa bociónie we stodole młócą – Adamczyk Ludwina, ur. 1887 r. zam. Walce, pow. Prudnik, sbc.org.pl, 1953 [dostęp 2023-12-11].
- ↑ Adolf Dygacz, Hucza, hucza pilki ku domowi – Post Maria, ur. 1910 zam. Walce, pow. Prudnik, sbc.org.pl, 1953 [dostęp 2023-12-11].
- ↑ Adolf Dygacz, Nie masz cić to jako murosz – Jadwiga Polanik, ur. 1901 zam. Walce, pow. Prudnik, sbc.org.pl, 1953 [dostęp 2023-12-11].
- ↑ Adolf Dygacz, Zygrodniczej dziołchy nie chca – Post Maria, ur. 1910 zam. Walce, pow. Prudnik, sbc.org.pl, 1953 [dostęp 2023-12-11].
- ↑ Adolf Dygacz, Mularze, mularze – Adamczyk Ludwina, ur. 1887 r. zam. Walce, pow. Prudnik, sbc.org.pl, 1953 [dostęp 2023-12-11].
- ↑ Adolf Dygacz, Nie ma ci to, nie ma – Walce, pow. Prudnik [online], sbc.org.pl [dostęp 2023-12-11].
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej – Urząd Gminy Walce [online], bip.biuletyn.info.pl [dostęp 2020-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-08].
- ↑ www.sp-walce.pl [online], www.sp-walce.pl [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Centrum Opiekuńczo-Mieszkalne w Walcach – Urząd Gminy w Walcach [online], www.walce.pl [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-09-09] (pol.).
- ↑ Jarosław Tomaszewicz, Inwestycje na boisku piłkarskim LZS-u Walce [online], Teraz Prudnik!, 18 stycznia 2019 [dostęp 2024-07-13] (pol.).
- ↑ Michał Mandola, Być z drużyną na dobre i złe, „Tygodnik Prudnicki”, 37 (1751), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 września 2024, s. 23, ISSN 1231-904X.
- ↑ Katarzyna Kolasińska-Morawska, Katalog gospodarstw agroturystycznych, Suchy Bór–Opole: Studio 4 Andrzej Nowak na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, s. 34, ISBN 978-83-60455-49-4.
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
- ↑ Ochotnicze Straże Pożarne w Gminie Walce [online], walce.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
- ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
- ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
Bibliografia
edytuj- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- O. Henryk Kałuża SVD „Dzieje Parafii Brożec i Okolic”, Brożec - Nysa 2009, s. 174-178 i 387
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- Roman Sękowski, Stosunki społeczne na wsiach księstw opolskiego i raciborskiego w epoce Habsburgów (XVI–XVII wiek) w świetle aktów prawnych i akt sądowych: Materiały, Chorzów: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Państwowego Instytutu Badawczego, 2016, ISBN 978-83-941769-2-1.
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
Linki zewnętrzne
edytuj- Walce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 902.