Władcy Pomorza Gdańskiego

Nagrobek książąt pomorskich w archikatedrze oliwskiej

Książęta gdańscy (pomorscy) (XI-XII w.)

edytuj
Daty panowania Władca Uwagi
ok. 1046 Siemomysł Książę pomorski, znany jedynie z zapiski w Rocznikach altaichskich i dokumentu króla niemieckiego Henryka III z 1040
ok. 1060 – 1106 Świętobor I
1106 – ok. 1113 Świętopełk I

Pomorze Gdańskie jako część Polski (od XII w.)

edytuj

Bolesław III Krzywousty pokonał dwóch książąt pomorskich – sądzi się, że jednym z nich mógł być Świętopełk I. Od tego momentu datuje się podległość Pomorza Gdańskiego Polsce, zaś gwarantami zależności mieli być namiestnicy (z tytułem princeps), od drugiej połowy XII w. tworzący dynastię Sobiesławiców. W 1227 roku przyjęto tytuł dux Pomeraniae.

Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
?-ok. 1178 Sobiesław I gdański
ok. 1178-1205/07 Sambor I gdański syn Sobiesława I
? – 1200/07 Grzymisław Prawdopodobnie syn lub wnuk Świętopełka I książę (namiestnik) świecki i lubiszewsko-tczewski
ok. 1178-1213/20 Mściwoj I gdański
(Mszczuj I)
syn Sobiesława I oficjalnie zarządca Pomorza, od ok. 1178 w Białogardzie nad Łebą, od 1205/07 w całości księstwa, od ok. 1210 po Grzymisławie (teść?) w Świeciu i Lubiszewie, od 1210 lennik Danii (stan ten się nie utrzymał)
1213/20 1266 Świętopełk II Wielki syn Mściwoja I, razem z braćmi do ok. 1229, od ok. 1224 wydzielił bratu Warcisławowi I Świecie i Gniew, od 1227 z tytułem księcia, wydzielił braciom: Raciborowi Białogardę nad Łebą, a Samborowi II Lubiszewo i Tczew, 1230 – ok. 1260 w Świeciu, od 1335/6 w Słupsku i Sławnie, od ok. 1262 w Białogardzie nad Łebą, pełnił zwierzchnictwo oficjalne nad braćmi
1219/20-1230 Warcisław I świecki syn Mściwoja I razem z braćmi, od ok. 1224 w Świeciu i Gniewie, od 1227 z tytułem księcia
1219/20-ok. 1262
usunięty
Racibor białogardzki syn Mściwoja I razem z braćmi, od 1229 książę na Białogardzie nad Łebą
1219/20-1271
usunięty
Sambor II tczewski syn Mściwoja I razem z braćmi, od 1229 książę na Lubiszewie i Tczewie, od 1230 w Gniewie
ok. 1260-1294
(patrz niżej)
Mściwój II
(Mszczuj II)
syn Świętopełka II w Świeciu, 1269-1271 lennik Brandenburgii, od 1266 formalny zwierzchnik Pomorza, 1269-1270 w niewoli, od 1271 w Gdańsku i Słupsku, od 1271 w Lubiszewie, Tczewie i Gniewie, od 1272 w Białogardzie nad Łebą, od 1273 w Wyszogrodzie
1266-1271
usunięty
Warcisław II gdański syn Świętopełka II w Gdańsku, Białogardzie, Słupsku i Sławnie, 1267 strata Sławna, 1269 strata Białogardy

Władcy Pomorza gdańskiego z dynastii Sobiesławiców (z uwzględnieniem podziałów dzielnicowych).

Sobiesław I gdański
namiestnik pomorski
1155-1177/80
Sambor I gdański
namiestnik pomorski
1177/80-1205
Mściwój I gdański
namiestnik pomorski
1205-1219/20
Świętopełk II Wielki
namiestnik pomorski 1219/20-1227
ks. gdański 1227-1266
Warcisław II
ks. gdański
1266-1270
Mściwój II
ks. pomorski
1270-1294
Warcisław I świecki
ks. świecko-
lubiszewski
1227-1227/33
Racibor
ks. białogardzki
1233-1262
Sambor II
ks. lubiszewski (tczewski)
1233-1269
Mściwój II
ks. świecki
1255-1270

Zjednoczone Pomorze gdańskie (1271-1309)

edytuj
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
1271 – 1294 Mściwój II
(Mszczuj II)
syn Świętopełka II
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(wytłuszczono władztwa spoza dzielnicy)
1294 – 1296 Przemysł II z Piastów wielkopolskich usynowiony przez Mściwoja II, formalny koregent od 1282
1296
usunięty
Leszek inowrocławski z Piastów kujawskich usunięty, ale utrzymał się w Wyszogrodzie
1296 – 1299
usunięty
Władysław I Łokietek stryj Leszka inowrocławskiego prawny następca Przemysła II,
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(wytłuszczono władztwa spoza dzielnicy)
1299 – 1305 Wacław II zięć Przemysła II
1305 – 1306 Wacław III syn Wacława II

Dynastia Piastów

edytuj
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(wytłuszczono władztwa spoza dzielnicy)
1306 – 1308/09
ponownie
usunięty
Władysław I Łokietek stryj Leszka inowrocławskiego
1306 – 1309
usunięty
Przemysł inowrocławski bratanek Władysława I, brat Leszka
1306 – 1309
usunięty
Kazimierz III gniewkowski bratanek Władysława I, brat Leszka

Pomorze Gdańskie po 1308/1309

edytuj

Od 1308/09 Pomorze Gdańskie przeszło pod panowanie zakonu krzyżackiego. Do Królestwa Polskiego powróciło w 1466 w wyniku wojny trzynastoletniej.

Wolne Miasto Gdańsk (1807-1814) – tytularny książę gdański

edytuj
Daty panowania Władca Uwagi
10 sierpnia 1808 -
14 sierpnia 1820
François Joseph Lefebvre marszałek Francji – tytuł książęcy nadany przez Napoleona Bonaparte za zdobycie Gdańska w maju 1807 roku

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Bądkowski L., Samp W., Poczet książąt Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1974.
  • Bruski K., Lokalne elity rycerstwa na Pomorzu Gdańskim w okresie panowania zakonu krzyżackiego, Gdańsk 2002.
  • Myślenicki W., Pomorscy sprzymierzeńcy Jagiellończyków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1979.
  • Spors J., Podziały administracyjne Pomorza Gdańskiego i Sławieńsko-Słupskiego od XII do początków XIV w., Słupsk 1983.
  • Śliwiński B., Poczet książąt gdańskich, Gdańsk 1997.