Sulejówek
Sulejówek – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim[3]. Sulejówek należy do aglomeracji warszawskiej.
| miasto i gmina | |||||
 Dworek „Milusin”, w którym w latach 20. XX w. mieszkał Józef Piłsudski, obecnie część Muzeum Józefa Piłsudskiego | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Prawa miejskie |
18 lipca 1962 | ||||
| Burmistrz |
Arkadiusz Śliwa | ||||
| Powierzchnia |
19,31[1] km² | ||||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
22 | ||||
| Kod pocztowy |
05-070, 05-0719 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
WM[2]; WY...YY | ||||
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||
 52°14′39″N 21°16′48″E/52,244167 21,280000
| |||||
| TERC (TERYT) |
1412151 | ||||
| SIMC |
0921668[3] | ||||
Urząd miejski ul. Dworcowa 5505-070 Sulejówek | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 21 428 mieszkańców, będąc 25. najludniejszym miastem w województwie[1].
Części miasta
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1065846 | Cechówka | część miasta |
| 0921674 | Długa Szlachecka | część miasta |
| 0921680 | Miłosna | część miasta |
| 0921697 | Ratajewo | część miasta |
| 0921705 | Szkopówka | część miasta |
| 0921711 | Żurawka | część miasta |
Dane ogólne
edytujMiasto zajmuje powierzchnię 1931 ha, w tym:
- ok. 500 ha – zabudowa mieszkaniowa
- ok. 650 ha – użytki rolne, przekształcane na tereny mieszkaniowo-usługowe
- ok. 620 ha – lasy
- ok. 180 ha – inne tereny, tj. nieużytki, drogi
Według danych GUS z 31 grudnia 2021 roku, miasto liczyło 21 253 mieszkańców[5].
Budżet miasta w 2022 roku wynosił 148 629 618 zł[6].
Miasta partnerskie
edytuj
Viimsi[7] – od 2004 r.
Bourg-la-Reine[8] – od 2006 r.
Yalvaç[9] – od 2008 r.
Podbrzerzie[10] – od 2017 r.
Demografia
edytujDane z 31 grudnia 2021 roku[5]
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 21 253 | 100 | 11 094 | 52,3 | 10 159 | 47,7 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
1 110,3 | 575,4 | 524,9 | |||
- Piramida wieku mieszkańców Sulejówka w 2014 roku[11]
Położenie
edytuj
Miasto jest oddalone w linii prostej o ok. 17 km od centrum Warszawy w kierunku wschodnim. Od zachodu graniczy z dzielnicą Warszawy – Wesołą, od północy graniczy z Zielonką, od wschodu z Gminą Halinów, od południa z Gminą Wiązowna. Sulejówek znajduje się na pograniczu Równiny Wołomińskiej i Wysoczyzny Kałuszyńskiej.
Historia
edytuj
Pierwsze wzmianki o Sulejówku pochodzą z 1526 roku. W aktach wcielonych do Korony ziem mazowieckich była wzmianka o wsi szlacheckiej Sulewo. Istniało w niej kilka chat i karczma. Wieś szlachecka Sulewo położona była w 1580 roku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[12]. W 1815 roku wieś Sulewo liczyła 57 mieszkańców. W 1866 roku uruchomiona została linia kolejowa. W ciągu kilku lat wokół stacji Miłosna powstało osiedle pracowników kolei, cegielnia oraz cechownia drewniana, od której pochodzi przyszła nazwa tej okolicy – „Cechówka”. W 1877 Sulejówek wchodził w skład dóbr Okuniew[13], należących w II połowie XIX wieku do rodziny Lortschów. W 1897 roku Sulejówek wraz z innymi folwarkami Okuniew, Michałów, Zabraniec, Kaleń, Wola Grzybowska należał do Ludwiki z Lortschów Romiszewskiej (żony gen. Modesta Romiszewskiego), K. Szekarazina, Janiny Lortsch (później żony znanego cyklisty Mieczysława Horodyńskiego) i Adolfa Lortscha. W 1897 nowym właścicielem tych dóbr, w tym Sulejówka, zostaje generał Konstanty Szekarazin[14][15]. W 1910 roku został uruchomiony kolejny przystanek kolejowy – Sulejówek, dla potrzeb wojskowych i dla coraz liczniej przybywających letników.
W grudniu 1919 roku Ignacy i Helena Paderewscy zakupili od rodziny Białobrzeskich willę „Białynia”, w której założyli Instytut Oświatowy, wsparty finansowo przez Józefa Piłsudskiego, późniejsze Ognisko „Helin”. W 1920 roku uruchomiona została pierwsza szkoła w Cechówce. W latach 1923–1926 w dworku powstałym z darów społeczeństwa oraz Komitetu Żołnierza Polskiego mieszkał Józef Piłsudski. W latach 30. XX w. Instytut Oświatowy rozbudowano wg projektu architekta Stefana Szyllera (m.in. dobudowano kaplicę Chrystusa Króla). W okresie II wojny światowej w budynkach instytutu mieściło się centrum hitlerowskiego wywiadu na Front Wschodni. Obecnie obiekty są bazą szkoleniową Ośrodka Rozwoju Edukacji (dawniej – Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli).
1 kwietnia 1939 roku Sulejówek uzyskał status samodzielnej gminy Sulejówek[16].
Podczas kampanii wrześniowej, 15 września 1939 roku, w odwecie za zabicie żołnierza Wehrmachtu (prawdopodobnie oficera), Niemcy dokonali pacyfikacji Cechówki, mordując około 100 osób (w tym 58 mieszkańców miejscowości)[17]. Ciała większości ofiar zostały spalone w podpalonych zabudowaniach, pozostałe pochowano na miejscowym cmentarzu w Miłośnie[17].
27 września 1939 roku gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba parafował w Szkole Podstawowej nr 1 (obecnie Miejskie Przedszkole nr 1) przy ul. Paderewskiego 47 warunki kapitulacji Warszawy[18]. Grupa młodzieży z gminy uczestniczyła w powstaniu warszawskim. 31 lipca 1944 roku do Sulejówka wkroczyli żołnierze 8. Gwardyjskiego Korpusu Pancernego 2. Armii Pancernej nacierającego na Warszawę od strony Dęblina przez Parysów i Pogorzel koło Mińska Mazowieckiego.
1 lipca 1952 roku Sulejówek stał się dzielnicą w nowym powiecie miejsko-uzdrowiskowym Otwock[19], a w 1958 roku został osiedlem miejskim w powiecie otwockim[20]. 18 lipca 1962 roku osiedle Sulejówek otrzymało prawa miejskie[21]. Po reformie administracyjnej kraju w 1975 roku, miasto znalazło się w województwie stołecznym warszawskim, a 1 stycznia 1999 roku w województwie mazowieckim (powiat miński). Od 1 stycznia do 27 października 2002 roku miasto wchodziło w skład powiatu warszawskiego, a po jego zlikwidowaniu zostało przyłączone z powrotem do powiatu mińskiego.
W 2000 roku przyjęto nowe symbole miasta – flagę, godło, herb, sztandar, pieczęć i hejnał. W tym roku dworek „Milusin” zwrócono Fundacji Oświatowej Rodziny Marszałka Józefa Piłsudskiego – Milusin.
Zabytki
edytuj
W mieście znajdują się dwa zabytki wpisane do rejestru decyzją konserwatora:
- Zespół willowy przy ulicy Oleandrów 5, wpisany do rejestru zabytków pod nr 1348 w 1988 roku, w skład którego wchodzą:
- willa „Milusin” zbudowana dla Józefa Piłsudskiego w 1923 roku w stylu dworkowym wg projektu Kazimierza Skórewicza,
- willa „Otradno” tzw. „Drewniak”,
- willa „Bzów”
- Dworek „Siedziba” zbudowany w 1911 roku, zamieszkiwany przez Zofię i Jędrzeja Moraczewskich, wpisany do rejestru zabytków pod nr 1299 w 1987 roku, znajdujący się przy ulicy 11 Listopada.
Transport
edytuj
Sulejówek położony jest na trasie linii kolejowej E 20 Moskwa – Berlin. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 637 Warszawa – Węgrów, droga wojewódzka nr 638 Warszawa – Sulejówek, a także droga krajowa nr 92 Świecko – Terespol.
Z Warszawy do Sulejówka można się dostać pociągami Kolei Mazowieckich linii R2 oraz Szybkiej Kolei Miejskiej linii S2. Poza tym kursują linie 173 (na krańcu zachodnim) i 704 (na krańcu południowym) obsługiwane przez ZTM. Transport wewnątrz granic miasta oraz z okolicznymi gminami podwarszawskimi zapewniają linie L47 (po północnej stronie torów kolejowych) i L48 (po południowej stronie), obsługiwane przez ajentów ZTM, oraz linie prywatne, obsługiwane przez lokalnych przewoźników.
Ochrona zdrowia
edytujW Sulejówku działają 2 przychodnie miejskie, 3 niepubliczne, pogotowie ratunkowe, a także 7 aptek. W 2010 roku oddano do użytku nowy budynek Przychodni Miejskiej nr 1, która wcześniej mieściła się w zabytkowym budynku przy ulicy Paderewskiego 94 (willa „Bzów”).
Oświata
edytuj
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Stefana Czarnieckiego z oddziałami integracyjnymi
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego w Sulejówku-Miłośnie
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Janusza Korczaka w Sulejówku-Miłośnie
- Prywatna Szkoła Podstawowa im. Zofii i Jędrzeja Moraczewskich
- Prywatna Szkoła Podstawowa im. Rodziny Moraczewskich
Szkoły ponadpodstawowe:
- Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Ignacego Paderewskiego
Inne:
- Miejskie Przedszkole nr 1
- Miejskie Przedszkole nr 2 w Sulejówku-Miłośnie
- Prywatna Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Ignacego Jana Paderewskiego
- Społeczna Szkoła Specjalna „Otwartych Serc” w Sulejówku-Miłośnie
Muzeum Józefa Piłsudskiego
edytujReligia
edytuj
W mieście znajduje się kilka kościołów i kaplic: sanktuarium NMP Matki Kościoła, kościół księży marianów pw. św. Józefa, kaplica sióstr Służebnic Ducha św. i sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych oraz kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego (w Sulejówku-Miłośnie).
- Kościół Rzymskokatolicki
- Kościół Starokatolicki Mariawitów
- Kościół Katolicki Mariawitów
- Parafia Przenajświętszego Sakramentu w Długiej Kościelnej (wierni z Sulejówka odprawiają adorację ubłagania 18. dnia każdego miesiąca)[22]
- Świadkowie Jehowy
- zbór Sulejówek, Sala Królestwa (korzystają z niej zbory: Sulejówek i Warszawa–Wesoła)[23].
Sport
edytuj.jpg)
W mieście działa Miejski Ludowy Klub Sportowy Victoria Sulejówek, założony w 1957 roku i mający siedzibę przy ulicy Krasińskiego 6, oraz od 1994 roku UKS Herkules, prowadzący trzy sekcje: lekkiej atletyki, siatkówki i koszykówki. W 2012 roku, po generalnym remoncie obiektu przy ulicy Paderewskiego 29, otwarte zostały Korty Tenisowe Topspin Sulejówek. Od 2005 roku dostępna jest strzelnica kryta Parabellum, położona przy ulicy Armii Krajowej 77.
Ludzie związani z Sulejówkiem
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
- ↑ Od czasu przyłączenia Sulejówka do powiatu mińskiego.
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rocznik demograficzny 2022. s.94
- ↑ https://www.bip.sulejowek.pl/plik,10312,uchwala-budzetowa-na-rok-2022-miasta-sulejowek-nr-xxxix-436-2021-z-dnia-20-grudnia-2021-roku.pdf
- ↑ Viimsi [online], www.sulejowek.pl [dostęp 2023-06-03].
- ↑ Bourg-la-Reine [online], www.sulejowek.pl [dostęp 2023-06-03].
- ↑ Yalvac [online], www.sulejowek.pl [dostęp 2023-06-03].
- ↑ MIASTA PARTNERSKIE | Miasto Sulejówek [online], www.sulejowek.pl [dostęp 2022-03-16].
- ↑ Sulejówek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 252.
- ↑ Okuniew, os. miejska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VII: Netrebka – Perepiat. Warszawa 1886, s. 441–442.
- ↑ Kurjer Poranny, nr 186 z 7 lipca 1897 r., s. 2.
- ↑ Tomasz Kalita, Mniszkówna, 1993, s. 37–39.
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 188.
- ↑ a b Irmina Matyjasek-Jałowiecka: Historia mojego miasta. Sulejówek – część III. 2002: Sulejówek, s. 133. ISBN 83-907212-2-8.
- ↑ Irmina Matyjasek-Jałowiecka: Historia mojego miasta. Sulejówek – część III. 2002: Sulejówek, s. 34, 36–37. ISBN 83-907212-2-8.
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185.
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176.
- ↑ Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188.
- ↑ Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów).
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-08-02].
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona miasta
- Sulejówek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 569.