Strajk szkolny (1905)

Strajk szkolny 1905 roku – strajk szkolny polskiej młodzieży, rozpoczęty 28 stycznia 1905 roku przez studentów warszawskiej Politechniki i Uniwersytetu w reakcji na petersburską krwawą niedzielę^[1]. Pierwszą reakcją władz była decyzja o czasowym zamknięciu szkół w Warszawie do 20 lutego^[2]. Z czasem strajk rozszerzył się na młodzież warszawskich szkół średnich i zawodowych, a następnie w ciągu miesiąca na większe miasta (Sosnowiec, Kalisz, Łódź, Częstochowa, Piotrków Trybunalski, Radom, Kielce, Łomża, Pułtusk, Siedlce, Suwałki i Tomaszów Mazowiecki). Strajki solidarnościowe wybuchły także w zaborze pruskim (głównie w Wielkopolsce), które często wymierzone były również przeciw przymusowej germanizacji w szkołach.

Na czele ruchu strajkowego stanęło Koło Delegatów. Jesienią do strajku przystąpili uczniowie wielu szkół wiejskich, w październiku odbył się zjazd nauczycieli ludowych, zorganizowany przez Stefanię Sempołowską^[3]. Strajk trwał do 1908, a w niektórych regionach kraju do 1918 roku^[1].

Głównymi postulatami strajkujących było wprowadzenie do szkół języka polskiego jako wykładowego, powszechny i bezpłatny dostęp do edukacji, zniesienie policyjnego nadzoru nad młodzieżą szkolną^[1], wprowadzenie kontroli rodziców nad doborem kadry nauczycielskiej, zniesienie ograniczeń wyznaniowych, narodowościowych i stanowych w przyjmowaniu uczniów, wprowadzenie prawa kobiet do wyższego wykształcenia^[3].

Władze rosyjskie wyraziły ostatecznie zgodę na nauczanie w szkołach państwowych w języku polskim jedynie języka polskiego i religii^[1]. 14 października 1905 r. wydany został ukaz carski, który zezwalał osobom prywatnym i stowarzyszeniom oświatowym na zakładanie średnich szkół z polskim językiem nauczania^[4]. Powstały pierwsze polskie szkoły. Utworzone zostały: Gimnazjum 8-io klasowe im. Mikołaja Reja, utrzymywane przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie^[5] oraz Gimnazjum Polskie w Łodzi, prowadzone przez Towarzystwo Uczelnia^[6].

Zobacz też

Strajk szkolny w Kielcach (1905)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Strajk szkolny 1905. [w:] Encyklopedia WIEM [on-line]. Onet.Wiem. [dostęp 2013-05-25]. (pol.).
↑ Udział uczniów w strajku szkolnym 1905 r.. VIII Liceum Ogólnokształcące i 58 Gimnazjum im. Króla Władysława IV w Warszawie. [dostęp 2013-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-12)]. (pol.).
↑ ^a ^b Strajki szkolne 1905 roku. [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich. [dostęp 2019-02-11]. (pol.).
↑ Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973, s. 9.
↑ Księga Pamiątkowa Gimnazjum im. Mikołaja Reja utrzymywanego przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie 1906–1926. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Sp. Akc. Książnica-Atlas, 1927. s. 1.
↑ Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973

[wiem-1] Strajk szkolny 1905. [w:] Encyklopedia WIEM [on-line]. Onet.Wiem. [dostęp 2013-05-25]. (pol.).

[gimlic-2] Udział uczniów w strajku szkolnym 1905 r.. VIII Liceum Ogólnokształcące i 58 Gimnazjum im. Króla Władysława IV w Warszawie. [dostęp 2013-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-12)]. (pol.).

[wirszt-3] Strajki szkolne 1905 roku. [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich. [dostęp 2019-02-11]. (pol.).

[4] Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973, s. 9.

[5] Księga Pamiątkowa Gimnazjum im. Mikołaja Reja utrzymywanego przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie 1906–1926. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Sp. Akc. Książnica-Atlas, 1927. s. 1.

[6] Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]