Pszonacznik wschodni

Pszonacznik wschodni
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	pszonacznik
Gatunek	pszonacznik wschodni
	Nazwa systematyczna
	Conringia orientalis (L.) Dumort.; Fl. Belg. 123 1827
Synonimy
	Brassica orientalis L.;
	Brassica orientalis L.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pszonacznik wschodni (Conringia orientalis) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych. Rośnie dziko w północnej Afryce, na znacznej części Azji (Azja Zachodnia, Środkowa, Kaukaz) i w Europie, poza tym został zawleczony do Ameryki^[4]. W polskiej florze jest archeofitem. Występuje w południowej części Polski. Na wielu stanowiskach prawdopodobnie wyginął. Na początku XXI wieku opisywany był jako liczny między Puławami a Sandomierzem oraz między Klonowem a Dosłońcem^[5].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, ulistniona, naga, o wysokości 15–65 cm^[6].
Liście: Nagie, sinozielone, owoszczone, podłużnie jajowate, całobrzegie, zaokrąglone na końcach, siedzące i swoją sercowatą nasadą obejmujące łodygę^[6].
Kwiaty: O średnicy do 15 mm, zebrane w szczytowe grono. Cztery działki kielicha osiągają ok. 7 mm długości, przy czym para działek zewnętrznych ma nasadę nieco rozdętą. Płatki korony osiągają do 12 mm długości i są żółtawe^[6].
Owoc: Odstające skośnie ku górze łuszczyny na szypułkach do 1 cm. Sam owoc ma 9–10 cm długości i 2 mm grubości i jest czworogroniasty. Zwieńczony jest grubym i długim na ok. 2 mm dzióbkiem. Klapy z pojedynczą wiązką przewodzącą. Nasiona mają długość do 2,2 mm^[6].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Roślina segetalna. Rośnie na polach w uprawach zbożowych na rędzinach wytworzonych na wapieniach. Gatunek charakterystyczny dla zespołu Caucalido-Scandicetum^[7]. Kwitnie od maja do czerwca^[6]. Liczba chromosomów 2n = 14^[8].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony jest w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001) w kategorii EN (zagrożony). W wydaniu z 2014 roku posiada kategorię CR (krytycznie zagrożony)^[9]. Znajduje się także na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w kategorii E (wymierający - krytycznie zagrożony)^[10]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię CR (krytycznie zagrożony)^[11].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-20] (ang.).
↑ Conringia orientalis (L.) Dumort.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-09-22].
↑ ^a ^b Taxon: Conringia orientalis. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-09-22]. (ang.).
↑ Zając M., Zając A., Kucharczyk M. 2001. Pszonacznik wschodni. s. 172-173. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Władysław Szafer (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. III. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1927, s. 184.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Conringia orientalis na Flora of North America [dostęp 2013-11-26].
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-20] (ang.).

[3] Conringia orientalis (L.) Dumort.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-09-22].

[grin-4] Taxon: Conringia orientalis. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-09-22]. (ang.).

[5] Zając M., Zając A., Kucharczyk M. 2001. Pszonacznik wschodni. s. 172-173. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[szafer-6] Władysław Szafer (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. III. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1927, s. 184.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Conringia orientalis na Flora of North America [dostęp 2013-11-26].

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[10] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[11] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]